Hollanda’da 2 yıl önce çıkarılan ‘Zorunlu Akıl Sağlığı Yasası’ uyarınca, ciddi psikiyatrik sorunları ve zihinsel engeli bulunan kadınlara, doğacak çocuklarına bakamayacakları gerekçesiyle zorunlu doğum kontrolü uygulanıyor. Hollanda Yüksek Mahkemesi Başsavcısı, zorunlu doğum kontrolü uygulamasının, kişinin kendi kaderini tayin hakkına aykırı olduğunu belirtti.
Yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana en az 6 kadının, rahim içi araç veya doğum kontrol iğnesi yoluyla gebe kalması mahkemeler tarafından engellendi. Zorunlu Akıl Sağlığı Yasası kapsamında zorunlu doğum kontrolüne tabi tutulan ilk kadın, 4 çocuğu gözetim altına alınan bir şizofreni hastasıydı.
Mahkeme, tekrar çocuğundan ayrılmanın, hasta kadın için acı verici ve zararlı olacağı gerekçesiyle zorunlu doğum kontrolü uygulanmasına karar verdi. Ancak bazı hakimlerin, zorunlu doğum kontrolü uygulamasını reddetmesi üzerine konu Yargıtay gündemine geldi.
Bu nedenle Hollanda Yüksek Mahkemesi Başsavcısı’ndan görüş istendi. Başsavcı Myriam de Bruijn – Lückers, zorunlu doğum kontrolü uygulamasının, kişinin kendi kaderini tayin hakkına aykırı olduğunu belirtti.
Uygulamanın insan hakları ihlaline yol açtığını vurgulayan Hollandalı başsavcı, düzenlemenin, fiziksel bütünlüğü garanti eden uluslararası anlaşmalara da aykırı olduğunu vurguladı.
Başsavcıya göre, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) hiçbir zaman zorunlu doğum kontrolü konusunda karar vermemiş olsa da, bazı kararlarında zorla kısırlaştırmayı insan hakları ihlali olarak değerlendirdi.
‘Doğmama hakkı’
Sadece psikolojik sorunları bulunan kişilere uygulanan düzenlemenin yasal eşitsizliğe de neden olduğunu savunan başsavcı, ancak bir kadının kendi sağlığı tehlikedeyse zorunlu ilaç adı altında doğum kontrolü uygulanabileceğine işaret etti.
Hakimlerin bu konuda farklı görüşlere sahip olduğunu belirten başsavcı, zorunlu doğum kontrolü konusunda yeni bir mevzuata ihtiyaç duyulduğunun altını çizdi. Başsavcının tavsiyesi, Yargıtay’ın vereceği karar açısından büyük önem taşıyor.
Yasanın mimarlarından Eski Sağlık Bakanı Hugo de Jonge‘nin, Rotterdam Belediye Meclisi üyesi olduğu dönemde gündeme getirdiği zorunlu doğum kontrolü önerisi, bazı çocuk mahkemesi yargıçları tarafından da desteklenmişti.
Yasanın ateşli savunucularından biri olan eski yargıç Cees de Groot, bazı çocukların doğmamama hakkı bulunduğunu savunarak, ruhsal ve zihinsel rahatsızlığı bulunan kadınların doğurduğu çocukların anneleriyle bağ kuramayacağını öne sürmüştü.
Hollanda İnsan Hakları Örgütü ise, iğne ya da rahim içi araç yerleştirerek yapılan zorunlu doğum kontrolünün, kadının mahremiyet hakkını olumsuz etkilediğini ve Hollanda Anayasası’nın, kişinin iradesi dışında vücuduna müdahaleyi yasakladığını savunuyordu.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***