Boris Johnson, iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğini bıraktı ve yeni bir lider seçildiğinde de başbakanlığı ona devredecek.
2019’da kazandığı büyük seçim zaferine karşın, Başbakanlık görevinde 3 yıldan az bir süre kalabildi.
Görevi bırakacağını açıklayan başbakanların, genel olarak, halefleri belirlenene kadar koltuklarında kalmayı sürdürmesi beklenir.
Peki süreç nasıl işliyor?
Muhafazakarlar yeni lideri nasıl seçiyor?
Muhafazakar Parti’nin lideri görevi bıraktığında, bu otomatik olarak liderlik yarışını başlatıyor. Bugün geçerli olan kurallara göre, aday olacak kişi en az 8 milletvekilinin desteğini almalı.
Tüm adaylar açıklandığında, eğer ikiden fazla da aday varsa, Muhafazakar Parti milletvekilleri iki aday kalana kadar oylama yapacak:
İlk turda adaylar, yarışta kalabilmek için oyların yüzde 5’ini almak zorundalar. Bu da mevcut dağılımda 18 milletvekilinin oyuna karşılık geliyor.
İkinci turda adaylar yüzde 10 oy almak zorundalar. Bu da 36 vekil demek.
Devam eden turlarda ise en az oyu alan aday eleniyor.
En son iki milletvekili kaldığında, yalnızca milletvekilleri değil, tüm Muhafazakar Parti üyelerinin (100 bin kişi civarında) katılacağı bir seçim yapılacak.
Sonraki başbakan?
Seçimde en fazla oyu alan aday Muhafazakar Parti’nin ve Parlamento’daki çoğunluğun lideri olacak.
Kraliçe bu kişiye hükümeti kurma görevi verecek.
Bir genel seçim olacak mı?
Hayır.
Bir Başbakan istifa açıklaması yaptığında bu otomatik olarak bir genel seçim anlamına gelmiyor.
İngiltere’de bir genel seçim, en geç Ocak 2025 tarihine kadar yapılmalı. Ama yeni başbakan bu tarihten önce seçim kararı alma yoluna gidebilir.
Boris Johnson ne kadar koltukta olacak?
Başbakan Johnson yeni lider seçilene dek başbakanlıkta kalma niyetinde olduğunu söyledi.
Bu da Muhafazakarlar liderlerini seçene kadar onun başbakanlığı sürdürebileceği anlamına geliyor. Theresa May ve David Cameron ondan önce böyle yapmıştı.
Johnson istifa konuşmasında, “Yeni liderin seçim süreci hemen başlamalı, yol haritası haftaya açıklanacak” dedi.
Johnson daha önce gidebilir mi?
Boris Johnson’ı eleştirenler, yeni lider seçimini beklemeden başbakanlık koltuğunu hemen bırakması çağrısı yapıyor.
İşçi Partisi Keir Starmer, Johnson’ın hemen bırakmaması halinde güvenoylaması çağrısı yapabileceğini söyledi
Güvenoylamasında tüm vekiler oy kullanıyor ve parlamento üye sayısının yarısından bir fazla ya da eksik olması sonucu belirliyor.
Ancak güvenoylaması durumda, Muhafazakar vekillerin kendi hükümetleri aleyhine oy vermesi ihtimal dışı görünüyor.
Boris Johnson’ın yerini kim alabilir?
Johnson’ın yerini kimin alacağı konusunda öne çıkan bir isim yok ama olası adaylar var.
Bakanlık yapmış isimler Jeremy Hunt ve Sajid Javid daha önce liderlik yarışına girmişti ve bunu tekrar edebilirler.
Diğer olası adaylar:
Kalkınma Bakanı Michael Gove
Ticaret Bakanı Penny Mordaunt
Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak
Dışişleri Baakanı Liz Truss
Dışilişkiler Komitesi Başkanı Tom Tugendhat
Savunma Bakanı Ben Wallace
Maliye Bakanı Nadhim Zahawi
Boris Johnson’ın mevcut yetkileri neler?
Resmen görevi devredene kadar, teoride Boris Johnson halen aynı yetkilere sahip. Ama pratikte, radikal siyasi adımlar atabilecek otoritesi bulunmuyor.
Johnson İngiltere’yi yurt dışında temsil etmeyi sürdürecek.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***