Af Örgütü: Rusya’nın Mariupol’de tiyatro binasına saldırısı açıkça savaş suçudur

Örgütün, Ukrayna, Mariupol’de Donetsk Bölgesel Akademik Drama Tiyatrosu’na Yönelik Saldırı başlıklı yeni raporu, 16 Mart’ta, Rusya ordusunun tiyatro binasını ‘muhtemelen yüzlerce sivilin sığındığını bildiği halde kasten hedef aldığını ve bu nedenle saldırının açıkça savaş suçu teşkil ettiğini’ belgeledi.

 

Uluslararası Af Örgütü Kriz Müdahale Birimi’nin saldırıdan hayatta kalan kişilerle görüşmeler yaparak ve kapsamlı dijital kanıtlar toplayarak, saldırının Rusya ordusuna ait savaş uçağı tarafından gerçekleştirildiği, uçaktan atılan 500 kilogramlık bombaların birbirine yakın yerlere isabet ettiği ve eşzamanlı patladığı sonucuna vardığı belirtildi.

 

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, “Aylarca süren titiz bir araştırma, uydu görüntülerinin incelenmesi ve onlarca tanıkla yapılan görüşmelerin ardından saldırının açıkça Rusya güçleri tarafından işlenen bir savaş suçu olduğu sonucuna vardık. Bu acımasız saldırıda çok sayıda kişi yaralandı ve öldürüldü. Ölümlere, Rusya güçlerinin Ukraynalı sivilleri muhtemelen bilerek hedef alması sebep oldu” ifadelerini kullandı.

 

“Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Ukrayna’daki çatışmalar sırasında işlenen suçlar üzerinde yargı yetkisine sahip diğer merciler bu saldırıyı savaş suçu olarak soruşturmalıdır.” diyen Callamard sorumluların tamamının, böylesi bir yıkıma ve ölümlere sebebiyet verdikleri için hesap vermeleri gerektiğini vurguladı.

 

Raporda Uluslararası Af Örgütü’nün tiyatro binasında bu boyutlarda bir hasar meydana getirebilecek net patlayıcı ağırlığını (NPA) belirlemek üzere patlamanın matematiksel bir modelini oluşturması için bir fizik uzmanını görevlendirdiği ve sonuç olarak patlayıcı ağırlığının 400-800 kg arası ağırlıkta olduğunun tespit edildiği belirtildi.

 

Uluslararası Af Örgütü, Rusya’nın cephaneliğindeki havadan atılan bombalara ilişkin mevcut kanıtlara dayanarak, silahların toplam 440-600 kg arası ağırlıkta, aynı modele ait iki adet 500 kg’lık bomba olduğu kanaatinde olduğunu açıkladı.

 

Raporda ayrıca saldırıyı büyük olasılıkla, yakınlardaki Rusya askeri havaalanlarında konuşlanan ve sıklıkla Ukrayna’nın güneyinde faaliyet gösterdiği görülen Su-25, Su-30 veya Su-34 benzeri çok fonksiyonlu savaş uçakları gerçekleştirdiği vurgulandı.

 

Saldırıdan kimin sorumlu olduğuna ve hangi silahların kullanılmış olabileceğine ilişkin çeşitli alternatiflerin incelendiği raporda mevcut güvenilir kanıtlara dayanarak, sivil bir yapıyı kasten hedef alan bir hava saldırısının, en akla yatkın açıklama olduğu ifade edildi.

 

Tiyatro binası, sivillerin temel yaşamsal ihtiyaçları için de bir merkez olmuştu

 

Rusya’nın Şubat 2022 sonlarında Ukrayna’yı işgalinin ardından şehirlerin ve kasabaların askeri saldırılara hedef olması sonucunda siviller evlerinden kaçmaya başladı. Donetsk bölgesinde yer alan kuşatma altındaki Mariupol’de tiyatro binası, savaştan korunmaya çalışan siviller için güvenli bir sığınak oldu.

 

Şehrin Tsentralnyi bölgesindeki tiyatro binası ilaç, yiyecek ve su dağıtımı için bir merkezdi ve insani koridorlar aracılığıyla tahliye edilmeyi bekleyen insanlar için belirlenen toplanma noktasıydı. Binanın sivil bir yapı olduğu, belki de şehirdeki herhangi bir mevkiye nazaran çok daha açıkça anlaşılıyordu.

 

Ayrıca, Mariupol sakinleri binanın her iki tarafındaki avlulara Kiril harfleriyle dev boyutlarda, Rusça “çocuklar” anlamına gelen “Дети” yazmışlardı. Yazı hem Rusya pilotları tarafından hem de uydu görüntülerinde açıkça görülecek boyutlardaydı.

 

Buna rağmen, 16 Mart sabahı Rus bombaları tiyatroya isabet ederek büyük bir patlamaya sebep oldu. Patlamada binanın çatısı ve iki ana duvarının önemli bir kısmı çöktü. Saldırı sırasında tiyatro binasının içinde ve çevresinde yüzlerce sivil vardı.

 

Saldırılarda kaç kişinin hayatını kaybettiği tespit edilemedi ama bilanço ağır

 

Uluslararası Af Örgütü saldırıda kaç kişinin öldüğünü tespit edemedi ancak bunu, onlarca olarak ifade etti. Araştırmada, ölümlerin çok daha yüksek sayıda olduğu ve çok sayıda kişinin ağır yaralandığı kanaati tespitlerle paylaşıldı. Bu tahmin önceki sayımlardan daha düşük olması, çok sayıda kişinin saldırıdan önceki iki günde tiyatrodan çıktığı ve kalanların büyük bir kısmının binanın bodrumunda ve darbeden korunan diğer bölgelerinde olduğuna dayanıyor.

 

Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü, saldırıdan hayatta kalan 28 kişiden ve saldırı günü tiyatro binası yakınlarında bulunan diğer tanıklardan hiçbiri, Ukrayna ordusunun tiyatroyu operasyonları için üs olarak, silah depolama yeri olarak veya saldırıların yapıldığı bir yer olarak kullandığına işaret eden hiçbir bir bilgi vermedi.