Yap-işlet-devret modeliyle yapılan 8 projede “37.5 milyar dolar” zarar

Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile yapılan 4 otoyol, bir tünel ve 3 köprünün toplam maliyeti 22 milyar 215 milyon 713 bin dolar oldu. Aynı projelere kamuya devredilinceye kadar, 59 milyar 747 milyon 817 bin dolarlık geçiş garantisi verildi. Böylelikle devlet kaynaklarıyla 22.2 milyar dolara mal olacak 8 proje için Hazine’den 37.5 milyar dolar daha fazla para çıkacak.

Sözcü’den Emin Özgönül’ün haberine göre, CHP Zonguldak Milletvekili ve TBMM KİT Komisyonu üyesi Deniz Yavuzyılmaz, “Sayıştay raporlarındaki saptamalar, 8 projenin yüzde 169 ve 2.69 kat daha pahalı olduğunu gösterdi. Bu para ile 8 yerine toplam 24 otoyol, köprü ve tünel inşa edilirdi. Üstelik bu projelerde müteahhidin yurt dışından temin ettiği krediye de devlet kefil oluyor” dedi.

YİD modeli ile yaptırılan geçiş garantili projelerde garanti kapsamındaki araç sayısı tutmazsa, aradaki farkı Hazine ödüyor. Geçen araç sürücüleri ise doğrudan işletmeci şirket kasasına ödeme yapıyor.

1- 45 bin araç geçiş garantisi

1915 Çanakkale Köprüsü da­hil Çanakkale-Malkara Otoyo­lu’nun maliyeti 3 milyar 159 milyon 721 bin 36 Euro’yu buluyor. 2034’te işletmesi devlete geçecek olan projede köprüden günlük 45 bin araç geçiş garantisi verildi.

2- Gelir garantisi oldukça yüksek

2030 yılında kamuya geç­mesi planlanan 445 milyon 521 bin 627 Euro maliyetli Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu’na günlük 35 bin araç geçiş, toplamda da 541 milyon 301 bin Euro’luk gelir garantisi verildi.

3- Projede eksiklikler tamamlanmadı

Bağlantı yolları ile bir­likte toplam 351 kilometre uzunluğundaki Ankara-Niğ­de Otoyolu, 2035 yılında kamuya devredilecek. 1 mil­yar 462 milyon 628 bin 902 Euro maliyeti olan projede halen eksiklikler bulunuyor.

4- Geçiş hedefine ulaşılamıyor

İstanbul’daki Avrasya Tüneli, 2042 yılında kamuya geçecek. 1 milyar 239 milyon 863 bin dolar maliyete sahip projeye verilen günlük araç geçiş garantisi 68 bin ve bu tutmamasına rağmen her yıl bu rakam artıyor.

5- Milyarlarca dolarlık sapma

Osmangazi Köprüsü ve Gebze-Orhangazi-İzmir Oto­yolu, 2036 yılında kamuya devredilecek. 6 milyar 312 milyon 392 bin 47 dolar maliyete sahip projede hem köprüden hem de otoyoldan geçiş garanti sayısı tutmuyor.

6- Hedefin yarısına dahi ulaşılamıyor

Yavuz Sultan Selim Köp­rüsü ve Odayeri-Paşaköy Otoyolu projesi 3 milyar 456 milyon 244 bin 239 do­larlık maliyete sahip. Köp­rüden geçiş garantisi yıllık 49 milyon adet ama bunun yarısına dahi ulaşılamıyor.

7- İşletme süresi uzatıldı

Kuzey Marmara Otoyolu Kınalı-Odayeri kesiminin mali­yeti 2 milyar 72 milyon 257 bin 9 dolar. 2030 yılında kamuya devri planlanan projenin uzunluğu bağlantı yolları dahil 80 kilomet­reyi buluyor. İşletme süresi 4 yıl 9 aydan 12 yıl 4 aya çıkarılan projede garantiler de tutmuyor.

8- Geçiş garanti sayısı artırıldı

Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı kesiminin işletmesi 2029 yılında devlete geçecek. 3 milyar 661 milyon 656 bin 404 dolar maliyeti olan projenin araç geçiş garanti sayıları işletmeci şirket lehine artırıldı.