Yükselen enflasyona karşı küresel merkez bankalarının verdiği sıkılaşma tepkisi 20 yılın en büyük hareketine dönüştü.
Financial Times’ın analizine göre, gevşek bir duruş sergileyen merkez bankaları yirmi yıldan fazla bir süre sonra para politikalarının sıkılaştırılmasıyla faiz oranlarını hızla artırıyor. Merkez bankacılığı verilerine dayanan analize göre, son 3 ayda dünyanın dört bir yanında 60’tan fazla faiz artırımı açıklanarak, 2000 yılının başından itibaren ulaşılan en yüksek sayı oldu.
Rakamlar, 2008’deki küresel finansal krizden bu yana benimsenen ve Covid pandemisiyle daha da artan uzlaşmacı para politikalarının ani ve coğrafi olarak yaygın bir şekilde tersine çevrildiğini göstermekte. Faiz oranları, son on yılda çoğu gelişmiş ekonomide benzeri görülmemiş düşük seviyelere yaklaştı. Bazı durumlarda negatifte olduğu da görüldü.
Faiz politikalarındaki ani değişim, enflasyonun birçok ülkede on yılın en yüksek seviyelerine ulaştığı ve Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana artanenerji ve gıda maliyetlerinin tetiklediği bir dönemde yaşandı. Araştırma şirketi Capital Economics’in Küresel Ekonomi Servisi Başkanı Jennifer McKeown “Dünya merkez bankaları on yıllardır en koordineli sıkılaştırma döngüsüne başladı” ifadelerini kullandı. Son zamanlarda artan 55 önemli politika faizi arasında, her ikisi de onlarca yıllık aşırı gevşek para politikaları uygulayan ve artan fiyatlara karşı art arda yapılan toplantılarla faiz artışı kararları veren Federal Rezerv ve İngiltere Merkez Bankası bulunuyor.
Mayıs ayı başında Fed, gösterge politika faizini 50 baz puan artırarak yüzde 0,75 ila yüzde 1 aralığına yükseltti. Bu 2000 yılından bu yana en yüksek artış oldu. İngiltere Merkez Bankası son dört toplantı sonrası faiz oranlarını yükseltti ve mayıs ayındaki artış ana oranı yüzde 1’e çıkardı.
Avrupa Merkez Bankası, temmuz ayında 2011’den bu yana ilk kez borçlanma maliyetlerini yükseltmeye ve sekiz yıllık negatif faiz denemesini eylül ayında sona erdirmeye hazır görünüyor. Kanada, Avustralya, Polonya ve Hindistan merkez bankalarının önümüzdeki haftalarda faiz oranlarını yükseltmesi bekleniyor. Afrika’da Gana, Mısır ve Güney Afrika da faiz oranlarını artırdı.
Doğu Asya’da enflasyon daha düşük olsa da, Kore Merkez Bankası geçtiğimiz perşembe günü üst üste ikinci ay için gösterge faiz oranını yükseltti. Malezya Merkez Bankası da bu ayın başlarında 25 baz puanlık bir artışla piyasaları şaşırttı.
Eğilimi bozan önemli bir ekonomi, yaygın virüs kısıtlamalarından ve emlak sektöründeki sıkıntılardan kaynaklı artan ekonomik hasarın yetkilileri bir yıllık krediyi kesmeye ittiği Çin ise temel faizi 10 baz puan artarak yüzde 3,8’den yüzde 3,7’ye. Özel borç verenler de ipotek oranlarını düşürdüler. Japonya Merkez Bankası, gerekirse bilançosunu genişletmek de dahil olmak üzere getirileri sıfırda tutma taahhüdünü sürdürdü.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***