Rusya, bir asırdan bu yana ilk kez temerrüde düşme riski ile karşı karşıya. Kremlin hafta başında dolar cinsinden ödemesi gereken devlet tahvilini ruble cinsinden ödemek istemişti.
Cumartesi günü kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s (S&P), Rusya’nın döviz notunu dış borç sahiplerine olan taahhütlerini yerine getiremeyeceğine dair artan riskler nedeniyle “seçici temerrüde” düşürdü.
Rusya temerrüde 1917’deki Bolşevik Devrimi’nden beri düşmemişti. Fakat Ukrayna işgalinden dolayı Batılı ülkelerle ekonomik alanda girdiği ‘bilek güreşi’ tahvil ödemelerinin çok hassas bir nokta haline gelmesine yol açtı.
Mevcut tabloda Kremlin, enerji kaynakları sayesinde temerrüde düşme riskini geçiştirebilir mi?
Rusya ödemelerini yapabilecek mi?
Moskova, dolar cinsinden devlet tahvilleri için 649 milyon dolar faiz ödemesi gerekiyordu. Ancak Amerikan Hazinesi bu transferi engelledi ve Rusya’nın borçlarını ödemek için dondurulmuş döviz rezervlerini kullanmasını yasakladı.
Kremlin, bu hamleye çözüm olarak bu miktarın ruble karşılığını özel hesaplara yatırdı.
Analistler, Rusya’nın ödeme imkanlarına ve kabiliyetine sahip olduğunu söylüyor. Ülke, enerji ihracatından milyarlarca dolar gelir elde ediyor ve döviz rezervlerinin yaklaşık yarısı dondurulmuş olsa da, henüz dondurulmamış ve Rusya’da bulunan yüz milyarlarca dolar değerinde rezervi var.
ABD Hazinesi, 25 Mayıs’a kadar Moskova’nın devlet borcuna ilişkin ödemelerini gerçekleştirmesi için bir lisans hakkı tanıdı.
Reuters haber ajansına konuşan analistlere göre tüm bu gelişmeler, Rusya’nın isterse ödemeyi yapabileceğini gösteriyor.
Temerrüt mü değil mi?
Temerrüt, sözleşmenin ihlali anlamına gelse de terim çeşitli senaryoları kapsayabiliyor.
Uluslararası Para Fonu (IMF) ödeme temerrüdünü, ödemesiz dönem geçtikten sonra anapara, faiz veya diğer tutarların ödenmemesi olarak tanımlıyor.
Bir de genellikle piyasalar tarafından önemsiz görülen ve hızla düzeltilen idari hatalar gibi durumlardan kaynaklanan teknik temerrütler de yaşanabiliyor.
Farklı para biriminde yani rublede borçların ödenmesi ise işlemin gerçekleşmemesi yani temerrüt anlamına geliyor. Fakat Rusya bu yorumu reddediyor.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov son açıklamasında, “Teoride böyle bir durum yaratılabilir ama bu tamamen yapay bir durum olacaktır” dedi ve “Gerçek bir temerrüt için hiçbir sebep yok” açıklamasında bulundu.
Temerrüdü kim açıklayabilir?
Her ne kadar temerrüt bir kredi notu olmasa da piyasalar böyle bir durumda genellikle kredi derecelendirme kuruluşlarının açıklamalarını dikkate alıyor.
Rusya’ya “seçici temerrüt” notu veren S&P, yatırımcıların ruble ödemelerini dolar eşdeğerine çeviremeyeceklerini veya hükümetin bu ödemeleri 30 günlük bir ödemesiz dönem içinde yine dolara çevirmesini beklemediğini söyledi.
Temerrüdün daha geniş sonuçları olabilir. Örneğin, böyle bir durum için yatırımcılar tarafından satın alınan bir sigorta poliçesi olan kredi temerrüt takasları (CDS) uygulamaya girebilir.
Temerrüt yaşanıp yaşanmadığını belirleyecek bir komite ise görüşünü genellikle ödemesiz süre geçtikten sonra bildirir.
Rusya’da bekleyen yaklaşık 6 milyar dolarlık CDS sözleşmesi bulunuyor.
Moratoryum ihtimali
Rusya tek taraflı olarak, ödemeleri geçici veya kalıcı olarak durdurma anlamına gelen moratoryum ilan edebilir.
IMF’ye göre, moratoryum ödeme temerrüdünden önce ya da sonra yapılabilir.
Temerrüt olursa neler yaşanabilir?
Temerrüt riski altında olan veya halihazırda temerrüde düşmüş olan borç yükümlülükleri, ya yeniden yapılandırma sonucu para kazanmayı uman ya tazminat almayı hedefleyen ya da bir borçlunun varlıklarına el koymak amacıyla mahkemelerde dava açmayı uman genellikle sıkıntılı durumlarda uzmanlaşmış fonlar tarafından üstlenilir.
Ancak, bu konularda dava ve malvarlığına el koyma süreçlerinin uzun ve maliyetli olduğunun altını çizen uzmanlar, Arjantin’dekli temerrüt sürecinin unutulmaması gerektiğinin altını çiziyor. Bu süreçte alacaklıların birçok tazminat girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***