Şengal’de IŞİD’in saldırısına maruz kalan Ezidilerin çilesi bitmek bilmiyor. Olayın üzerinden neredeyse 8 yıl geçti. Hala kurtarılmayı bekleyen ve kamplarda yaşamlarını sürdüren yüzbinlerce insan bulunuyor.
IŞİD’in Irak ve Suriye’deki saldırılarında en fazla zarar gören kesim Ezidi Kürtler oldu.
Ağırlıklı olarak Musul’a 120 kilometre uzaklıkta olan Şengal (Sincar) ve çevresinde yaşayan Ezidi toplumu, 3 Ağustos 2014’te IŞİD’in saldırısına uğradı.
Şengal’in merkezi başta olmak üzere kasaba ve köylerinde katliam yapan IŞİD mensupları, kadın ve çocukların da içinde olduğu 7 bine yakın insanı kaçırdı.
Kaçırılan kadın ve çocukların yarısına yakını kurtarıldı, kalanların akıbeti ise hala bilinmiyor.
IŞİD, bölgeden çıkarıldıktan sonra katledilen kişilere ait 80’den fazla toplu mezar bulundu.
Birçok ülke saldırıyı soykırım olarak tanımladı
Kadın ve çocukların köle pazarlarında satıldığı, binlercesinin öldürüldüğü ve yüzbinlerin göçe maruz bırakıldığı Ezidi katliamının üzerinden 8 sene geçti.
Bu süre zarfında Irak ve Irak Kürdistan Bölgesi’nin (IKB) yanı sıra Avrupa’da Hollanda ve Belçika gibi birkaç devlet, Ezidililere yönelik katliamı “soykırım” olarak tanımladı.
Şengal saldırısından sonra 500 bin Ezidi’den yaklaşık 350 bini göçmen oldu. Bunların bir kısmı evlerine dönebildi.
Ancak yaklaşık 8 yıl geçmesine rağmen hala yüzbinlerce insan kamplarda zor şartlar altında yaşamını sürdürüyor, binlerce kadın ve çocuk da kurtarılmayı bekliyor.
Dönmek için en büyük engeli güvenlik oluşturuyor
Ezidi yetkililere göre halk istikrarsız ve güvensizlik gibi nedenlerden dolayı Şengal’e dönmek istemiyor.
Ekim 2015’te Şengal IŞİD’den kurtarılırken uluslararası toplum, Şengal kent merkezinin yeniden inşası için yardım sözü verdi.
Tek istekleri topraklarında özgür ve insanca yaşamak olan Ezidi Kürtlere verilen sözler ya unutuldu ya da yerine getirilmedi.
Peki kamplarda ne kadar insan kalıyor? Neden bu insanlar evlerine dönmek istemiyor?
IŞİD’in kaçırdığı kadın ve çocuklardan kaçı kurtarıldı? Kaç kişi daha kurtarılmayı bekliyor?
“2014 öncesi huzur ve istikrarı bulmadan dönmek istemiyorlar”
Independent Türkçe’ye konuşan dünya Ezidileri lideri Mir Hazım Tahsin Beg’in vekili Cehwer Ali Beg, Ezidi halkın güvenlikten dolayı kamplardan Şengal’e dönemediklerini söyledi.
Bağdat merkezi hükümetinin Şengal ve çevresinde güvenliği sağlayamadığını kaydeden Ali Beg, “Güvenlik silahlı milislerin kontrolünde. Şengal halkı 2014 öncesi huzur ve istikrarı bulmadan dönmek istemiyor” dedi.
Ellerindeki bilgilere 10’larca kampta 320 binden fazla Ezidi’nin kamplarda yaşamaya devam ettiği aktaran Ezidi temsilci Cehwer Ali Beg, “Buna bir an önce çare bulunmalı, çünkü durumları hiç iç açıcı değil. 2 gün önce Zaho’da bir kamptaydım. Yine yangın çıkmıştı ve genç bir insan yaşamını yitirdi. Yaz ve kış aylarında çadırlardaki hayat daha da zorlaşıyor” diye konuştu.
“Şengal’in güvenliğini Irak ordusu ve Peşmerge almalı”
Bağdat merkezi ve Erbil hükümetlerinin işbirliğinin Ezidi halka nefes aldıracağını ifade eden Ali Beg, “İki hükümet işbirliği yapmalı ve tüm silahlı unsurlar bölgeden bir an önce çıkarılmalıdır. Güvenlik, Irak ordusu, polis ve Peşmerge güçlerine devredilmeli” ifadelerini kullandı.
Uluslararası kuruluşlara çağrıda bulunan Ali Beg, Şengal’in yeniden inşası ve halkın rahat dönebilmesi için yardımlarını artırmasını istedi.
“Ezidiler siyasi çekişmelerin kurbanı olmaya devam ediyor”
Ezidhan Savunma Güçleri Genel Komutanı ve Şengal Ezidi Meclisi kurucularından Haydar Şeşo ise Şengal’den kamplara dönüş olsa da endişelenecek boyutta olmadığını söyledi.
Şengal’deki son olaylar ve özel işleri nedeniyle dönmüş insanların olduğuna değinen Şeşo, “Halkın Şengal’e gelmesi veya kamplara dönmesinin tamamen güvenlik ve askeri meselelerden ziyade siyasi konularla bağlantılı olduğunu düşünüyorum. Halk Şengal’den kamplara döndüğünde birileri ‘orada güvenlik olmadığı için döndüler’ diyor. Tersi durum olunca da benzer ifadeler kullanılıyor. Dolayısıyla Şengal ve Ezidiler siyasi çelişki ve anlaşmazlıkların kurbanı olmaya devam ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Şengal Anlaşması uygulanmalı”
Kamplarda kalan insan sayısına ilişkin birçok farklı rakamın telaffuz edildiğine vurgu yapan Şeşo, yaklaşık 150 binin evlerine döndüğünü geriye 200 bin civarında insanın kamplarda yaşamaya devam ettiği belirtti.
Şengal Anlaşması’nın yürürlüğe girip uygulanması halinde halkın büyük çoğunluğunun evine döneceğini ifade eden Şeşo, “Anlaşma olsa kimse bir daha Şengal’i terk etmez. Dolayısıyla biran önce Erbil ve Bağdat arasında anlaşmanın uygulanmasını istiyoruz. Ayrıca Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden (KYB) siyasi ve idari kadrolarına Şengal’e dönme çağrısı yapmasını istiyoruz. İdareci ve kadroların döndüğünü gören halk da mecburen dönmeye başlayacaktır” yorumunu yaptı.
“Kurtarılmayı bekleyen çocuklar olması dünya için utançtır”
Ekim 2014’te dönemin IKB Başbakanı Neçirvan Barzani’nin talimatı ile kurulan Ezidileri Kurtarma Ofisi Sorumlusu Hüseyin Kaidi (Hussein Al-Qaidy) son rakamları paylaştı.
Şengal saldırısında IŞİD’in kadın ve çocukların da içinde olduğu toplamda 6 bin 417 kişiyi kaçırdığını belirten Kaidi, şimdiye kadar bin 209, 49 kız ile 339 erkek çocuk olmak üzere 3 bin 550’den fazla insanın kurtarıldığını söyledi.
Yarısından fazlasının çocuklardan oluştuğu daha 2 bin 700’den fazla insanın kurtarılmayı beklediğini dile getiren Kaidi, “Halkımıza insanlık dışı, teröristçe bir saldırı gerçekleştirildi ve katliam yapıldı. Neredeyse herkes saldırıyı lanetledi, kınadı ama bu yetmez. Dünyaya seslenmek ve demek istiyorum ki hala kurtarılmayı beklemeyen Ezidi çocukların olması dünya için bir utançtır. Bu insanları kurtarmak tüm vicdan sahipleri için farzdır. Ezidileri Kurtarma Ofisi olarak tek bir insanımız kalana kadar mücadelemizi sürdüreceğiz” diyerek sözlerini noktaladı.
Şengal Anlaşması
Bağdat merkezi hükümet ile Erbil yönetimi arasında 9 Ekim 2020’de imzalanan anlaşma metnine göre, Şengal’de ilçe kaymakamı ve diğer idari birimler için yeni atamalar gerçekleştirilecek.
Şengal içindeki güvenliğin sağlanması ise yerel polis güçleri, Ulusal Güvenlik Müsteşarlığı ve Ulusal İstihbarat Servisi tarafından Irak Kürdistan Bölgesi (IKB) güçleriyle koordinasyonlu şekilde yürütülecek.
Yasal olmayan tüm silahlı yapıların ilçe dışına çıkarılmasını da öngören anlaşma doğrultusunda, IKB ile iş birliği kapsamında 2 bin 500 güvenlik unsuru için atama yapılacak.
Anlaşma kapsamında ayrıca, Şengal’in güvenlik ve idari yönetiminin gözden geçirilmesi ve yeniden imarı için merkezi hükümet ile Erbil yönetimi arasında ortak komite kurulması kararlaştırıldı.
Şengal’de varlık gösteren Haşdi Şabi güçlerinin de ilçe dışına çıkarılacağı ifade ediliyor.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – ABDULHAKİM GÜNAYDIN
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***