Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ülkesinin mevcut “süper başkanlık” yönetim sistemini sonlandırarak parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçeceğini duyurdu.
Tokayev, Parlamento Genel Kurulunda halka seslendi. Kazakistan’ın siyasi sisteminin kapsamlı yenilenmesi için yeni reform paketini açıklayan Tokayev, reformun ilk önce tutarlı demokratikleşmeyi ve devletin istikrarı ile yönetilebilirliğini sağlamayı amaçladığını bildirdi.
Tokayev’in, 8 maddelik reform paketi neleri içeriyor?
Tokayev’in “yeni Kazakistan” modelini inşa etmeyi hedefleyen 8 maddelik reform paketine göre, ülkede mevcut süper başkanlık sistemi sona erecek. Parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş yapılacak.
“Güçlü bir cumhurbaşkanı, etkili parlamento ve hesap verecek hükümet”
“Güçlü bir cumhurbaşkanı, etkili parlamento ve hesap verecek hükümet” prensibi öne çıkacak.
Cumhurbaşkanı, görevde bulunduğu sürece siyasi partiye üye olamayacak. Bu kapsamda, Cumhurbaşkanı Tokayev, iktidar partisi Amanat’ın (Nur Otan) genel başkanlığı görevini sonlandıracak.
Belediye başkanları ile eyalet valileri partilerde görev alamayacak
Bunun yanı sıra Merkez Seçim Komisyonu, Sayıştay Komitesi ve Anayasa Konseyi gibi kurumların başkanları ile üyeleri siyasi partilere üye olamayacak. Büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valileri de partilerde üst düzey görevlerde bulunamayacak.
Cumhurbaşkanının akrabalarına üst düzey görevlerde görev verilmeyecek
Cumhurbaşkanının yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine ve yarı kamu şirketlerinin yönetimine getirilmesi kanunla yasaklanacak.
Parlamentonun üst kanadı Senatonun kurulumu değişecek. Daha önce 15 senatörün cumhurbaşkanı tarafından atandığı Senatoda bu sayı 10’a düşürülecek. Bunların 5’i Kazakistan Halk Asamblesi tarafından önerilecek. Böylece asamblenin Meclise milletvekili atama fonksiyonu kaldırılacak.
Kanunları kabul etme yetkisi sadece Parlamentonun alt kanadı Mecliste olacak. Söz konusu reformla yetkilerinin genişletileceği Mecliste tüm toplum tabakasının temsil edilmesi için nispi temsil sistemi uygulanacak.
Büyükşehir belediye başkanları ve eyalet valisi adayları ise yerel meclis tarafından dolaylı seçimle belirlenecek.
Siyasi partilerin kayıt işlemleri kolaylaşacak. Partilerin seçime girmesi için toplaması gereken imza sayısı 20 binden 5 bine düşürülecek.
Ülkede seçim süreçlerine yabancı güçlerin müdahalesini önlemek için yasal düzenleme getirilecek.
Anayasa Mahkemesi kurulacak
Anayasa Mahkemesi kurulacak ve bunun yanı sıra devlet ile halk arasında iletişim köprüsü görevini üstlenecek Halk Kurultayı oluşturulacak. Abay, Jezkazgan ve Jetisu gibi yeni eyaletler kurulacak.
Söz konusu reformun yürürlüğe girmesi için yıl sonuna kadar 20 kanun kabul edilecek, aynı zamanda Anayasa’nın 30’dan fazla maddesine değişiklikler yapılacak.
Tokayev: “İç ve dış düşmanlar, iktidarı ele geçirmek istedi”
Bu arada, Tokayev, ülkesinde ocak ayında meydana gelen olaylara ilişkin yürütülen incelemelerde ön sonuçların çıktığını belirterek, “İç ve dış düşmanlarımız kendi aralarında anlaşarak iktidarı ele geçirmek istedi.” dedi.
Tokayev, Parlamento’nun Genel Kurulu’nda yaptığı halka sesleniş konuşmasında, “İç ve dış düşmanlarımız kendi aralarında anlaşarak iktidarı ele geçirmek istedi. Biz kötü niyetli insanların darbe girişiminde bulunduklarını kesin biliyoruz.” dedi.
Kazakistan’daki “Ocak olayları”
Kazakistan’ın batısında 2 Ocak’ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zam nedeniyle başlatılan barışçıl protestolar kısa sürede ülke geneline yayılarak en büyük kent Almatı’da şiddetli çatışmalara dönüşmüştü.
Göstericilerin kamu binalarını işgal etmesi ve silah kullanması sonucu Nur Sultan yönetimi, güvenlik güçlerine operasyon talimatı vermişti.
Söz konusu olaylarda 19’u güvenlik görevlisi olmak üzere 230 kişi hayatını kaybetmişti.
Eski Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Karim Masimov ve iki yardımcısı “vatana ihanet” gerekçesiyle gözaltına alınmıştı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***