BBC’nin yaptığı bir araştırma, sosyal medya uygulaması Telegram’da kadınların çıplak fotoğraflarını izinleri olmadan paylaşarak çok büyük çapta şantaj ve taciz yapıldığını ortaya çıkardı.
BBC Türkçe’de yayımlanan haberin bir kısmı aynen şöyle:
Nigar ülkesini terketmek zorunda kaldı.
Nigar Azerbaycan’dan. Ama ülkesini terketmek zorunda kaldı. 2021’de eşiyle cinsel ilişkideyken çekilen görüntüler önce ailesine gönderilmiş, sonra da bir Telegram grubunda paylaşılmış.
“Annem ağlamaya başladı ve bir video aldığını söyledi” diyor ve ekliyor:
“Mahvoldum, tamamen mahvoldum.”
Video 40 bin üyesi olan bir grupta paylaşılmış. Görüntüde, eşinin yüzü buzlanmış ama Nigar’ınki açıkça görülüyor.
Videoyu eski eşinin şantaj amacıyla gizlice çektiğine inanıyor. Nigar’ın erkek kardeşi Azerbaycan yönetimine muhalif.
Annesine gelen mesajda, kardeşi muhalif eylemlerine son vermezse videonun Telegram’da yayınlanacağı tehdidinde bulunulduğunu anlatıyor.
“Çok ayıp bir şey yapmışım gibi bakıyorlar. Evliymişiz, ama kimin umurunda?” diyor.
Nigar eski eşiyle konuşmuş ancak eşi videoyu kendisinin çekmediğini söylemiş.
Kendisinden görüş almaya çalıştık, ancak yanıt vermedi.
Nigar hala olayın etkisini üzerinden atamamış.
“Haftada iki kez terapiste gidiyorum” diyor, “Bir ilerleme kaydedemediğimi söylüyorlar. Unutabilir misin diyorlar, hayır diyorum.”
Sara fotoğrafları paylaşıldıktan sonra sokağa çıkamaz oldu.
Azerbaycan’dan binlerce kilometre ötede, adına Sara diyeceğimiz bir başka kadın var.
Çıplak fotoğrafı Telegram’da paylaşıldığı anda Sara’nın hayatı değişti. Paylaşıma Instagram ve Facebook hesapları ile telefon numarası da eklenmişti. Birdenbire tanımadığı adamlar arayıp, başka fotoğraflar da istemeye başladı.
“Kendimi fahişe gibi hissetmeme neden oldular, çünkü fotoğrafları benim paylaştığımı sanıyorlardı. Bir kadın olarak hiçbir değerim yoktu” diyor.
Sara fotoğrafı sadece bir kişiyle paylaşmıştı. Ama fotoğraf, bir kısmı Havana’da kendi oturduğu mahallede yaşayan 18 bin kişilik bir Telegram grubuna düştü. Artık sokaktaki yabancıların kendisini çıplak görmüş olmalarından kaygı duyuyor.
“Dışarı çıkmak istemedim, arkadaşlarımla görüşmek istemedim, çok sıkıntı çektim” diyor.
EN AZ 20 ÜLKEDE
Sara yalnız değil. Telegram’da yaptığımız aylar süren araştırma, en az 20 ülkede kadınların gizlice çekilen, çalınan ya da sızdırılan görüntülerinin büyük gruplar ve kanallarda paylaşıldığını gösterdi. Telegram’ın bu sorunla baş etmek için pek bir şey yaptığını da görmedik.
Hem Nigar’ın, hem de Sara’nın rızaları olmadan yayılan görüntüler Telegram’a bildirildi ancak yanıt alınamadı.
Onlar gibi birçok kadın da aynı şeyi yaşadı.
BBC Rusya’dan Brezilya’ya, Kenya’dan Malezya’ya kadar birçok ülkede 18 Telegram kanalını ve 24 Telegram grubunu takip etti. Bunların toplam abone sayısı yaklaşık 2 milyondu.
Çıplak görüntülerle birlikte, ev adresleri, ailelerin telefon numaraları gibi özel bilgiler de yayınlanıyor.
İsimsiz olarak yayınlayabilmek için üyelerinden eski eşlerinin, iş veya okul arkadaşlarının mahrem görüntülerini isteyen grup yöneticileri gördük.
Telegram, dünyada yarım milyardan fazla aktif kullanıcısı olduğunu ve birçoklarının gizlilik ilkesi nedeniyle Telegram’a geçtiklerini söylüyor.
Platformun kullanıcı sayısı Twitter’dan fazla.
2021’in Ocak ayında WhatsApp’ın gizlilik kurallarını değiştirmesinden sonra milyonlarca kişi Telegram’a geçti.
Telegram basına sansür uygulayan ülkelerde, demokrasi yanlısı göstericiler arasında da popüler.
Kullanıcılar adlarını ya da telefon numaralarını göstermeden paylaşımda bulunabiliyor, üye sayısı 200 bine kadar varan özel ya da açık gruplar veya sınırsız kişiye yayın yapan kanallar oluşturabiliyor.
Telegram’ın gizliliğe yaptığı vurguya rağmen, sadece “gizli sohbet” seçeneği bir uçtan diğerine şifreleme özelliği sunuyor. Bu da sohbeti başkalarının görmesini önlüyor. Signal ve WhatsApp gibi sohbet programlarının fabrika ayarları da böyle.
Telegram başka platformlarda yasaklanan kişiler gibi, fazla sıkı kontrol istemeyen kullanıcılara cazip geliyor.
Dijital haklarla ilgili çalışmalarda bulunan Access Now grubunun hukuk danışmanı Natalia Krapiva, “Telegram ve sahibi, kullanıcılara sansür uygulamak istemediklerini söylüyorlar” diyor.
Ancak yaptığımız araştırma, bu yaklaşımın Telegram’ı mahrem görüntüleri sızdırmaya uygun bir platform haline getirdiğini ortaya çıkardı.
Telegram’ın mahrem görüntülerin sahibinin rızası olmadan paylaşımına karşı özel bir politikası yok, ancak kullanıcıların kamuya açık Telegram kanallarında ve uygulamalarında yasa dışı pronografik paylaşımda bulunmaları yasak.
Uygulamadaki açık ve özel gruplarda ayrıca kullanıcıların pornografik içeriği bildirebilecekleri bir bildirim özelliği de bulunuyor.
Telegram’ın kuralları uygulamakta ne kadar etkin olduğunu görmek için bulduğumuz 100 müstehçen görüntüyü, uygulamadaki bildirim özelliğini kullanarak bildirdik.
Bir ay sonra, bu görüntülerden 96’sına hala ulaşılabiliyordu. Artık erişemediğimiz gruplarda bulundukları için diğer dört görüntüye ne olduğunu bulamadık.
BİR FİNCAN KAHVEDEN UCUZA ÇOCUL İSTİSMARI GÖRÜNTÜLERİ
Bu grupları araştırırken çok üzücü bir şekilde Rusya’dan, bir fincan kahve fiyatından ucuza çocuk istismarı görüntüleri satmaya çalışan bir hesaba rastladık.
Hesabı Telegram’a ve Londra Emniyet Müdürlüğü’ne bildirdik, ancak iki ay sonra hem bu paylaşımın, yayınlandığı kanalın yerli yerinde durduğunu gördük.
Hesap, ancak biz Telegram’ın medya ekibine başvurduktan sonra kapatıldı.
Gevşek bir yönetim tarzı benimsemesine rağmen Telegram bazı içeriklere karşı harekete geçiyor.
Bize teklif edilen videolar gibi görüntüler nedeniyle Apple’ın kısa bir süre Telegram’ı uygulama indirme sayfasından kaldırmasından sonra, Telegram çocuk istismarı görüntülerine karşı daha aktif bir mücadele başlattı.
Telegram, 2019’da da Avrupa Polis Teşkilatı Europol ile işbirliği yaparak, Irak Şam İslam Devleti IŞİD ile ilgili çok sayıda paylaşımı sildi.
Oxford Internet Enstitüsü’nden araştırmacı Dr Aliaksandr Herasimenka, “Telegram’ın terörizmle bağlantılı, veya radikal siyasi içerikleri kaldırabildiğini ve kaldırdığını biliyoruz” dedi.
Bununla birlikte mahrem görüntülerin kaldırılması Telegram’ın öncelikleri arasınde değil gibi görünüyor.
Telegram’dan adlarının açıklanmasını istemeyen içerik moderatörü ile görüştük.
Kullanıcılardan otomatik bir sistemle bildirim aldıklarını ve bunları spam, bir başka deyişle istenmeyen mesajlar ya da spam olmayan mesajlar diye ayırdıklarını anlattılar.
Mahrem görüntüleri özel olarak aramadıklarını, bildikleri kadarıyla Telegram’ın bunu yapan bir yapay zeka özelliği de olmadığını söylediler.
Bu nedenle bazı kadınlar kendi önlemlerini almak zorunda kalıyor.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***