Rusya’da çıkan doğal gazı Almanya üzerinden Avrupa’ya taşımak amacıyla başlatılan Kuzey Akım 2 boru hattı tamamlandı ancak henüz faaliyete geçmedi. Ukrayna ile Rusya arasındaki krizin tırmandığı bugünlerde Batılı hükümetler projeyi, Rusya’yı saldırıdan caydırmak için sıklıkla gündeme getiriyor.
Amerika Birleşik Devleyleri Başkanı Joe Biden Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması halinde Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattını engelleyecekleri tehdidinde bulundu.
ABD’nin başkenti Washington’da Biden’la görüşen Almanya Başbakanı Olaf Scholz ise Rusya’yı caydırmak için bütün seçeneklerin masada olduğunu söyledi, ancak projeyi engelleme ifadesini vurgulamaktan özenle kaçındı.
Aslında ABD projeye uzun zamandır karşı çıkıyordu. Bunun en önemli ABD’nin proje nedeniyle hem Rusya’nın hem de Almanya’nın Avrupa’daki konumunu fazlasıyla güçlendirmesinden endişe ediyor olması.
ABD’nin önceliğinin Avrupa Birliği’nin enerji güvenliği ve doğal gaz arzının çeşitlendirilmesi mi, yoksa Doğu Avrupa’nın kontrolü için ABD ve Almanya arasında yaşanan örtülü mücadele mi olduğu uzun süre tartışıldı.
Avrupa kıtasında 2006-2009 yılları arasında Rusya ile Ukrayna arasındaki sorunlar nedeniyle yaşanan doğal gaz kesintisinin bir daha olmaması için başlayan proje Ukrayna ile Rusya arasındaki yeni krizin müzakere kozlarından biri haline geldi.
Kuzey Akım Projesiyle ilgili merak edilen sorular:
Kuzey Akım 2 nedir?
Bin 230 kilometre uzunluğundaki doğal gaz boru hattı Rusya’dan Almanya’nın Baltık Denizi kıyılarına Baltık Denizi’nin altından geçerek ulaşıyor.
Ancak projenin Polonya ve Ukrayna’yı pas geçmesi nedeniyle bu iki ülke transit gelirleri azalacağından projeye itiraz ediyor.
Bir önceki Kuzey Akım 1 boru hattının bir yıllık 110 milyar metreküpe varan kapasitesini ikiye katlaması beklenen boru hattı tamamlandı ve gazla dolduruldu ancak henüz faaliyete geçmedi. Proje ruhsat alabilmek için Almanya’daki doğal gaz düzenleme kurumunun ve Avrupa Komisyonu’nun onayını bekliyor.
Rusya Kuzey Akım 2 projesini neden istiyor?
Rusya’nın devlete ait doğal gaz üretici şirketi Gazprom, projenin Ukrayna ve Belarus’tan geçen mevcut boru hatlarını tamamlayacağını ve Avrupa’nın giderek artan uygun fiyatlı enerji ihtiyacını karşılayabileceğini belirtiyor.
Avrupa Kuzey Akım 2’den ne bekliyor?
Avrupa kullandığı doğal gazın büyük çoğunluğunu ithal ediyor ve Rusya bu ithalatın yüzde 40’ını oluşturuyor.
Ukrayna ile Rusya arasındaki fiyatlandırma ve ödeme anlaşmazlığı yüzünden 2006’dan 2009’a kadar yaşanan doğal gaz kesintisi Avrupa’yı zor durumda bırakmıştı.
Avrupa güvenilir ve ucuz enerji arayışında. Bu nedenle Kuzey Akım 2’nin Rusya’nın siyasi baskısı altında kalan Ukrayna’daki eskiyen sistemine alternatif sunabileceği düşünülüyor. Ayrıca Ukrayna ve Polonya’nın bu hatta devre dışı kalmasının transit ücretlerin azalmasıyla doğal gaz fiyatının ucuzlamasına olanak sağlaması bekleniyor.
Avrupa Kuzey Akım 2 il içinde bulunduğu doğal gaz sıkıntısına çözüm bulabilir mi?
Kuzey Akım 2’nin Avrupa’nın içinde bulunduğu doğal gaz sıkıntısını hemen gidermesi mümkün görünmüyor. Öncelikle projenin faaliyete geçmesi için gereken onay sürecinin birkaç ay sürebilir.
Öte yandan bu soruna çözüm olarak Gazprom’un isterse mevcut boru hatlarına daha fazla gaz pompalayabileceği belirtiliyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin sıkıntının Kuzey Akım 2 projesine olan ihtiyacı gözler önüne serdiğini belirterek onay sürecinin hızlandırılmasını istiyor.
Avrupalı müşterileri ile uzun vadeli sözleşmelerinin gereğini yerine getiren Rusya kısa vadeli satışlar yapmaktan geri duruyor. Rusya ayrıca Avrupa’daki yer altı depolarını da doldurma vaadini yerine getirmedi.
Rusya doğal gazın patronu mu?
Avrupa Rusya’nın gazına ihtiyaç duyarken, Gazprom da Rus hükümetinin bütçesini desteklemek için Avrupa pazarına bel bağlamış durumda. Avrupa Birliği son yıllarda Gazprom’u birçok tekel karşıtı yasalara uymak zorunda bıraktı.
Karşılıklı bağımlılık nedeniyle Rusya’nın Ukrayna krizi tırmansa bile Avrupa’nın gazını kesmeyeceği düşünülüyor. Rus yetkililer de böyle bir niyetleri olmadığının altını çiziyor.
Biden Kuzey Akım 2’yi nasıl engelleyebilir?
ABD Biden yönetiminde çok önceden, Ukrayna ve Polonya ile birlikte Kuzey Akım 2 projesine karşı çıkıyor. Çünkü projenin Rusya’ya doğal gazı jeopolitik bir silah olarak kullanması için fırsat sağlayacağı düşünülüyor.
Rusya’nın Ukrayna sınırına 100 binden fazla asker ve ağır silah yığarak ülkeyi işgal edeceği kaygısı yaratması üzerine başlayan gerilimde Biden yönetimi, Rusya’yı caydırmak adına bir saldırı halinde Kuzey Akım 2 projesinin askıya alınacağı tehdidinde bulundu.
Biden’ın bu tehdidi hayata geçirebilmesi için öncelikle Kuzey Akım 2 boru hattıyla ilgisi olan şirket ve bireyleri ağır mali yaptırımlarla hedef alabilir. Bu şekilde bankaları ve iş dünyasını tedirgin ederek boru hattının faaliyete geçmesinin önüne geçebilir.
ABD ve Almanya bu konuda birlikte hareket edebilir mi?
Ancak Biden’ın bu konuda harekete geçebilmesi Almanya ile olan görüş birliğine bağlı. İki ülke lideri arasında Washington’da yapılan görüşme sonrası yapılan basın toplantısında ABD’nin Almanya’nın kontrolündeki projeyi nasıl durduracağı sorusu üzerine Biden “Söz veriyorum, bunu yapabileceğiz” derken, Scholz farklı yaklaşımların olduğu konularda bir sorun olmayacağının garantisini vererek “Birlikte ortaklaşa hareket edeceğiz” diye konuştu.
ABD Kongresinde dengeler ne yönde?
Öte yandan Kuzey Akım 2 projesine Rusya’ya Avrupa üzerinde kazandıracağı nüfuz nedeniyle çoğunluğun karşı çıktığı Amerikan Kongresi’nde Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında görüş alışverişi sürüyor.
Temsilcilerin bir kısmı projenin hemen durdurulmasını isterken, bir diğer kesim projenin caydırıcı gücü kullanılarak Rusya’nın saldırması halinde askıya alınmasından yana.
Almanya ise projenin faaliyete geçmesi için yürütülen onay sürecinin tamamen siyasetten bağımsız ve hukuki bir süreç olduğunu vurguluyor.
Bu da Rusya’nın saldırısı durumunda elinde nasıl bir karşı mekanizma olduğuna dair soru işaretleri oluşturuyor. Avrupa’da Rusya’ya karşı yaptırımlar Ukrayna’nın Rusya tarafından 2014 yılındaki ilhakından bu yana uygulanıyor.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***