Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Endonezya’nın bağımsızlık savaşı sırasında Hollanda ordusunun “sistemli ve aşırı şiddet uygulamasından” dolayı özür diledi.
Rutte, Hollanda hükümetinin, Endonezya’nın 1945-1950’deki bağımsızlık savaşı sırasında Hollandalı askerlerin şiddet eylemlerine müsamaha gösterdiğini savunan raporla ilgili basının sorularını yanıtladı.
Başbakan Rutte, “Bugün Hollanda hükümeti adına, bizim tarafımızdan gelen sistemli ve aşırı şiddet için Endonezya halkına en derin özürlerimi sunuyorum” dedi.
Daha önceki hükümetlerin bu konuya kayıtsız kalmasından dolayı da özür dilediğini kaydeden Rutte, “Ayrıca, uygun şekilde davranan savaş gazileri de içinde olmak üzere Hollanda’da Endonezya’daki sömürge savaşının sonuçlarıyla yaşamak zorunda kalan herkesten de özür dileriz” dedi.
Ortak raporda hangi görüşler dile getiriliyor?
Hollanda Kraliyet Dil, Coğrafya ve Etnoloji Enstitüsü (KITLV), Hollanda Askeri Tarih Enstitüsü (NIMH) ve Savaş, Holokost ve Soykırım Enstitüsü’nün (NIOD) ortak çalışmasında, Hollanda askerlerinin Endonezya’nın 1945-1950’deki bağımsızlık savaşı sırasındaki “sistematik şiddet eylemleri” ele alındı.
Araştırmanın bulgularına yönelik video konferans yöntemiyle yapılan toplantıda, Hollanda hükümetinin söz konusu şiddet eylemlerine yönelik “sessizliğine” dikkat çekildi.
Araştırmacılar, Hollandalı askerlerin Endonezyalılara uyguladığı şiddetin yaygın ve kasıtlı olduğunu belirtti.
Hollanda hükümetinin askeri, idari ve adli makamlarca yeterli soruşturmayı yapmayarak şiddet eylemlerine müsamaha gösterdiği kaydedildi.
Araştırmacılar, Endonezya’nın bağımsızlık mücadelesi sırasında görevde olan Hollandalı siyasetçi, bürokrat, askeri personel, adli makamlar ve güvenlik güçlerinin şiddet eylemlerinden haberdar olduğunu ya da olması gerektiğini vurguladı.
Uzmanlar, Hollandalı askerlerin savaş sırasında sık ve yaygın şekilde şiddete başvurduğu, yargısız infazlarda bulunduğu, öldürme, tecavüz ve işkence eylemleri gerçekleştirdiği ve gayriinsani şartlarda tutuklama yaptığını hatırlattı.
Ayrıca bağımsızlık savaşının Hollanda’nın “kolonizasyon, ırkçılık ve sömürü amaçlarının sonucu” olduğunu ifade etti. Araştırmacılar, şiddet eylemlerinin dönemin Hollanda hükümetinin bilgisi ve sorumluluğunda olduğunu belirterek sorumluların cezasız kalmasını eleştirdi.
Hollanda resmi makamlarının ilk tepkisi ne oldu?
Hollanda İtibar İadesi Komitesi (The Committee of Dutch Debts of Honor (KUKB)) Başkanı Jeffry Pondaag, araştırmayla ilgili yerel medyaya yaptığı açıklamada, bulguların sürpriz olmadığını kaydetti.
Hollanda’nın kendini açıkça savaşın sorumlusu ilan etmedikçe bu tür bulguların haber niteliği taşımadığını belirten Pondaag, “İki tarafın savaştığı her yerde karşılıklı şiddet ve suçlamalar olur. Fakat burada sadece Hollanda’nın sorumluluğundan bahsediliyor.” ifadelerini kullandı.
Pondaag, Hollanda’nın 1969 yılında Endonezya’nın 1945-1950 yıllarında bağımsızlık savaşı sırasındaki olaylara ilişkin soruşturma yaptığını ve sonuçlarının kaydedildiğini vurguladı.
Bağımsızlık tarihi
Endonezya, Pasifik Savaşı’nın sona ermesinin ardından dönemin siyasi lideri Sukarno ve yardımcısı Muhammed Hatta’nın 1945’te radyodan okudukları bildirgeyle bağımsızlığını ilan etti.
Hollanda Krallığı, Sukarno’nun bağımsızlık ilanını tanımadığı gibi sömürge yönetimini devam ettirmek amacıyla Cava ve Sumatra adalarına asker çıkardı.
Krallık askerleri, sivil halka karşı yaptıkları “katliamlarla savaş suçu” işledi.
Bazı şehirlerde süren çatışmaların ardından Hollanda ile Endonezya arasında başlayan barış görüşmeleri, 27 Aralık 1949’da Hollanda Krallığı’nın yeni devletin bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlandı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***