Frantzman: Dünyanın en çok aranan iki adamı nasıl oldu da Türkiye sınırında yaşayabildi?

IŞİD liderlerinden Ebu İbrahim el Haşimi el Kureyşi, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 2 Şubat’ta yaptığı operasyonda Suriye’nin İdlib kentinde öldürdü. IŞİD liderlerinden Ebu Bekir el-Bağdadi de yine ABD operasyonuyla 27 Ekim 2019’da İdlib’in Barisha bölgesinde bulunduğu eve yapılan bir operasyonda öldürülmüştü.

Demokratik Suriye Güçleri (QSD) Genel Komutanı Mazlum Ebdi, el Kureyşi’nin öldürülmesinin ardından yaptığı açıklamada, el-Bağdadi’nin öldürüldüğü operasyonu hatırlatarak, “El-Kureyşi ve el-Bağdadi’nin İdlib’de öldürülmesi, IŞİD’in QSD’nin elindeki bölgelerin dışında destek ve korumaya sahip olduğunu gösteriyor” ifadelerini kullanmıştı.

‘IŞİD’İN TÜRKİYE SINIRINA YAKIN GÜVENLİ SIĞINAĞI’

İsrail’de yayın yapan The Jerusalem Post yazarı Seth J. Frantzman ise IŞİD liderlerinin öldürülmesi ve perde arkasını yazdı.

Yeni Özgür Politika tarafından çevirisi yapılan makalesinde Frantzman, ABD’nin operasyonu sonucu IŞİD’in iki liderinin Türkiye sınırının birkaç kilometre yakınında öldürülmesine dikkat çekerek, “İlk IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi, önemli ve stratejik Türk sınır kasabası Reyhanlı’ya yaklaşık dört kilometre mesafede Barişa’da bir eve Ekim 2019’da düzenlenen baskında öldürüldü. Halefi Haşimi El Kureyşi, bu hafta Reyhanlı’ya dört kilometre mesafedeki Atmeh’te düzenlenen baskında öldürüldü.

IŞİD liderlerinin aileleriyle birlikte yaşadığı iki güvenli yerin Türkiye sınırına yakınlığı ve Bab el-Hawa sınır kapısı, IŞİD’in Türkiye sınırına yakın güvenli bir sığınağı olduğunu gösteriyor. Yıllardır Suriye’deki aşırılık yanlılarını destekleyen ve binlerce IŞİD yanlısının 2014 yılında Türkiye üzerinden Suriye’ye geçmesine olanak tanıyan Türkiye’nin, kendi sınırına bu kadar yakın yaşayan iki IŞİD liderinin farkında olmaması makul görünemez. Ayrıca IŞİD, Türkiye’yi kendisine karşı bir tehdit olarak hissediyor gibi de görünmüyor, zira liderliğini Türkiye’ye bu kadar yakın barındırabiliyor” diye yazdı. 

HTŞ’NİN VARLIĞI

Tahrir el-Şam’ın da Suriye’nin Türkiye sınırında varlığını sürdürdüğüne işaret eden Frantzman, “Haberler, HTŞ’nin yol barikatları kurduğunu ve ABD ile çatıştığını gösteriyor. Ancak HTŞ, ABD’nin terörist gruplar listesinden çıkarılmak için de uğraşıyor. HTS, El-Kaide’nin Suriye versiyonu olmasına karşın Trump döneminin sonunda kendisini Suriye rejimi ve İran’a karşı olası bir yatırım olarak ABD yetkililerine satmaya çalıştı.

ABD medyasında, aşırılık yanlısı bu grubu parlatan ve Taliban’ın Batı’daki halkla ilişkiler ekiplerini yapmaya zorladığına benzer şekilde, suçlarını insancıllaştırmaya ve aklamaya çalışan portreler yayınlandı. Öte yandan ABD baskında kimi zorluklarla da karşılaşmış. Ev üç katlıymış. Bir katında IŞİD lideri, diğer bir katında ise üst düzey bir IŞİD komutanı kalıyormuş. Ama zemin katta yaşayan ailenin üst katta yaşayan terörist komşularından haberi yokmuş. IŞİD lideri selefice, görünüşe göre kendini havaya uçurarak öldü” diye kaydetti. 

‘TÜRKİYE SON YILLARDA İDLİB’DE ÇOK SAYIDA KARAKOL KURDU’

Frantzman, makalesinin devamında şunları yazdı:

“Alexander McKeever tarafından hazırlanan önemli bir rapor, hem Atmeh hakkında hem de baskın hakkında ertesi gün detaylı bilgiler verdi. Substack’teki web sitesinde yer alan bir harita, kasabanın yakınında ülke içinde yerinden edilmişler için büyük bir kamp olduğunu ve İdlib’de Türk askeri karakolu ve kentte bir HTS kontrol noktası olduğunu belirtiyor. Türkiye son yıllarda İdlib’de çok sayıda karakol kurdu ve gelen haberler, Türk kuvvetlerinin bölgenin bir kısmını kontrol ettiğini ve hatta zaman zaman onlara HTŞ üyelerinin eşlik ettiğini gösteriyor. Türk medyasında 2018’de çıkan bir makalede, Türk kuvvetlerine HTŞ tarafından eşlik edildiğini söyleniyor.

‘TSK KONVOYU HTŞ EŞLİĞİNDE İDLİB’E GİDİYORSA BU NE ANLAMA GELİYOR?’

Hürriyet gazetesinin 2018 tarihli haberinde, ‘Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) çalışanı Yasin Tanboğa’nın, çatışmasızlık bölgesinde bir gözlem noktası kurmak üzere Suriye’nin el-Ais kasabasına doğru ilerlediği esnada bir Türk konvoyuna karşı düzenlenen bir saldırıda öldürüldüğü’ belirtiliyor. Haberde dikkatimi çeken şey, el-Ais’e doğru ilerlerken, ‘Tahrir el-Şam’ın güvenlik nedenleriyle Türk konvoyuna eşlik ettiği’ ayrıntısı. Daha sonra sosyal medyada gösterilen görüntüler, Türk konvoyuna eşlik eden araçların Tahrir el-Şam’a ait olduğunu gösteren öğeler içeriyordu… Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait tanklar da dahil olmak üzere askeri araçlardan oluşan bir Türk askeri konvoyu Tahrir el-Şam eşliğinde İdlib’e gidiyorsa bu ne anlama geliyor? 

‘DÜNYANIN EN ÇOK ARANA İKİ ADAMI NASIL OLDU DA TÜRKİYE SINIRINDA YAŞAYABİLDİ?’

IŞİD liderlerinin Türkiye’ye yakın konumuyla ilgili soru, ABD’li yetkililerin ve NATO’nun cevaplamak istemediği bir soru, çünkü Türkiye’nin Suriye’de kontrol ettiği alanlarda bu kadar çok aşırılık yanlısının yaşamasına neden olanak sağladığı sorusunu gündeme getiriyor. ‘Dünyanın en çok aranan iki adamı nasıl oldu da Türkiye’nin hemen kenarında yaşayabildi? Küçük bir kasabanın eteklerinde tenha bir yerleşke içinde yaşamayı seçen El Bağdadi’nin aksine, El-Kureyşi belki de Suriye’nin kuzeybatısındaki en yoğun nüfuslu bölgede bir bina seçti. Buna ek olarak, üçüncü kattaki dairesi HTS kontrol noktasından 500 metre, sınırın karşısındaki Türk Jandarma karakoluna 2,15 kilometre ve Suriye’deki en yakın Türk askeri üssüne yaklaşık 5 kilometre mesafede yer alıyordu.’

‘IŞİD YALNIZCA İDLİB’DE DEĞİL TÜRKİYE’DE DE VARLIĞINI SÜRDÜRÜYOR’

IŞİD, yalnızca iki liderinin bulunduğu İdlib’de değil, aynı zamanda Türkiye’de de varlığını sürdürmektedir. Buna ek olarak, IŞİD kısa bir süre önce, Suriye’de QSD kontrolündeki bir cezaevine büyük bir saldırı düzenledi. Çatışmalar, muhtemelen yüzlerce can kaybına sebep oldu. Bu çatışmayı takiben, Türkiye Suriye ve Irak’ta yaygın hava saldırıları düzenleyerek, IŞİD’in Êzidî kurbanlarının yaşadığı Sinjar gibi bölgeleri hedef aldı. Türk destekli aşırılık yanlıları, Hristiyan azınlıkların QSD kontrolündeki Doğu Suriye’de yaşadığı Tel Tamir’e de saldırdı. Garip bir şekilde IŞİD liderine yapılan baskın, IŞİD’in hapishane isyanından birkaç gün sonra gerçekleşti. IŞİD savaşçıları 26 Ocak’ta Haseke’de ABD destekli QSD kuvvetlerine teslim oldular. IŞİD liderini öldürmek için 2 Şubat Çarşamba günü baskın gerçekleşti.

Zamanlama garip. Cezaevi firarı, Türkiye’nin IŞİD karşıtı güçlere hava saldırıları düzenlemesi ve ardından bu baskın. Bunların arasındaki sebep sonuç ilişkisini veya bağı asla öğrenemeyebiliriz. ABD, Suriye’deki aşırılık yanlılarını destekleme ve İdlib’deki aşırılık yanlılarına güvenli bir sığınak sağlama konusundaki sorunlu rolünü Türkiye’ye ima etmek istemiyor. Bu güvenli sığınak, IŞİD liderlerinin Türkiye’ye komşu olmasına olanak sağladı. Bu IŞİD liderleri Irak’tan geliyorlar ama Irak’ta ve Suriye rejiminin bulunduğu Suriye’nin bazı bölgelerinde yaşamaktan korkuyorlar. Güvende hissettikleri tek yer Türkiye’nin sınırına yakın olmasına karşın, iki ABD baskını tamamen güvende olmadıklarını gösteriyor. Türk istihbaratının varlıklarını fark etmemiş olması, Türkiye’nin ya dikkat etmediği ya da olup bitenlerde rol oynadığı anlamına geliyor. 
 
Bağdadi’nin yaşadığı ev halefinin bulunduğu eve ancak 20 km uzaklıkta. Kırk dakikalık bir sürüş mesafesi, ancak havadan çok daha kısa, çünkü Barişa ve Atmeh arasındaki bölgeye Türkiye sınırı giriyor. Kısacası, bu iki IŞİD lideri Türkiye’ye taşınmadan Türkiye’nin Suriye ile olan kilit sınır kapısına olabildiğince yakın yaşadı. Eğer yakın yaşamış olsalardı sınırı geçmek zorunda kalacaklardı. Bu da geçmişte radikal grupların yardım aldığı aktif bir sınır kapısı.

‘EFRÎN IŞİD BÖLGESİ OLDU’ 
 
IŞİD liderlerinin bunu bir sebepten dolayı seçtiği çok açık. Yetkililer muhtemel sebepleri söylemek istemiyorlar. CNN’deki haberler bile sınırın karmaşıklığından veya HTŞ’nin ya da yakınlardaki Efrîn’in etnik temizliği gibi bu bölgede olup bitenlerden bahsetmek istemiyordu. Ancak, burada IŞİD liderlerinin varlığı, bu gerçeklik bağlamı haricinde görülemez. IŞİD, Êzîdîler, Şiiler ve Hıristiyanlar gibi azınlıklara karşı soykırım yaptı. Türkiye tarafından desteklenen Ahrar el-Sharqiya gibi grupların Efrîn’e saldırması, kadınları kaçırması, azınlıklara zulmetmesi ve ABD’nin Temmuz 2021’de yaptırım listesine almasına sebep olacak kadar iğrenç suçlarla uğraşması tesadüf değildir.
 
Bu, IŞİD’in bu alanda neden rahat hissettiğini kısmen açıklıyor. Efrîn’in muhalefet ve azınlıklardan arındırılması ve civardaki Türk üsleri, IŞİD’in kamp kurması için mükemmel bir ortam yarattı. Bağdadi’nin ölümünden sonra gelen IŞİD’in yeni lideri, ABD’nin Bağdadi’yi bulduğu yere yakın bir yerde yaşamayı seçti, bu da onun çok endişeli olmadığını gösteriyor. Şimdi öldü ve bu bölgede daha fazla IŞİD lideri bulunup bulunmayacağı ya da sınırı veya Efrîn ve İdlib’den başka bir bölgeye geçip geçmeyecekleri belli değil.”