Kazakistan’da akaryakıt fiyatlarına yapılan zamma karşı başlatılan ardından ülke geneline yayılan gösteriler nedeniyle başkent Nur Sultan’da 2 hafta süreyle olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi.
Gösteriler sürerken ulusa seslenen Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ‘mümkün olduğunca sert davranma niyetinde’ olduğunu duyurdu.
Bugün erken saatlerde ülkenin en büyük şehri Almatı’nın yanı sıra Mangistav ve diğer bazı kentlerde de OHAL ilan edilmişti.
Hükümetin bu sabah istifa etmesi öfkeli kalabalığı teskin etmedi.
Öte yandan istifa eden bakanlar kurulu, yeni kabine, kuruluncaya kadar görevlerinde kalmaya devam edecek.
Protestoların dalga dalga yayıldığı ülkede, birçok şehirde eylemciler kamu binalarını ele geçirerek ateşe verdi.
Gösterilerde şu ana kadar en az 200 kişi gözaltına alınırken çok sayıda kişinin de yaralandığı bildirildi.
Yerel medya, bir göstericinin hayatını kaybettiğini, bir göstericinin de ağır yaralandığını aktardı ancak bu iddia resmi makamlarca henüz doğrulanmadı.
Gece boyunca devam eden protestolar öğle saatlerine doğru yeniden alevlendi.
Almatı’da onlarca polis ve askeri araç ateşe verildi.
Kent merkezine taş sopa ve demir çubuklarla gelen göstericiler, şehrin merkezindeki Almatı Eyalet Valiliği binasına girdi.
Polis, göstericilere göz yaşartıcı gaz ve ses bombası atarak müdahale etti.
Küresel çapta internet kesintilerini izleyen Netblocks’a göre ülke genelinde birçok noktada internet bağlantısı kesildi bazı bölgelerde ise kısıldı.
WhatsApp, Telegram ve Signal gibi mesajlaşma sitelerine erişim sağlanamaz oldu.
Almatı’daki belediye binasına giren göstericilerin bir sonraki hedefi cumhurbaşkanlığı konutu oldu.
Protestoların yoğun olduğu kentlerde, ana arterlere ilave asker ve polis konuşlandırıldı.
Binlerce kişinin toplandığı cumhurbaşkanlığı konutu akşam saatlerinde ateşe verildi.
Almatı belediye binası yakınlarında silah sesleri duyuldu.
Ayrıca Almatı’daki Savcılık binası da ateşe verildi.
Birçok şehirde uçak seferleri iptal edildi. Ulaşımda ülke genelinde aksamalar yaşanıyor.
Bazı kentlerde 2019’da istifa eden eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev aleyhine sloganlar atıldı.
Cumhurbaşkanı Tokayev: Mümkün olduğunca sert müdahale etmeye niyetliyim
Gün içerisinde Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ulusa sesleniş konuşması yaptı. Göstericilerin bazılarının ‘örgütlü’ olduğunu öne süren Tokayev, güvenlik güçlerine yönelik saldırılar yapıldığını dile getirdi.
“Kolluk kuvvetlerimizin bazıları öldürüldü ve yaralandı. Haydutlar askerleri dövdü, onları soyarak çıplak şekilde sokağa çıkardı, kadınları taciz etti, dükkanları soydu.” diyen Tokayev, bazı bölgelerde OHAL ilan ettiği bilgisini paylaştı.
Tokayev, “Protestolara öncülük ettiği iddia edilen yıkıcı kişilerin yüksek düzeyde örgütlenmesine dikkat çekiyor. Bu, finansal olarak motive olmuş komplocular tarafından hazırlanan bir eylem planının kanıtıdır. Bu nedenle, devlet başkanı ve bugünden itibaren Güvenlik Konseyi Başkanı olarak mümkün olduğunca sert davranma niyetindeyim. Bu, devletin güvenliğiyle ilgili bir sorundur. Halkın beni destekleyeceğinden eminim. Ne olursa olsun başkentte kalacağım. Halkın yanında olmak benim anayasal görevimdir.” ifadelerini kullandı.
Tokayev, yakın zamanda siyasi değişim ile ilgili yeni tekliflerin yer aldığı açıklamalarda bulunacağını ve ülkede reform ile ilgili pozisyonunu değiştirmediğini sözlerine ekledi.
Protestolar LPG fiyatına yapılan zam nedeniyle başlamıştı
Hazar Denizi kıyısındaki Mangistav eyaletine bağlı Janaözen kentinde 2 Ocak’ta araç sürücüleri LPG fiyatına yapılan zammı protesto etmeye başlamıştı.
Kısa sürede Kazakistan’ın tüm petrol ve doğal gaz rezervlerinin bulunduğu batı kesimindeki Aktav başta olmak üzere Atırav, Aktöbe ve Oral şehirlerinde düzenlenen destek amaçlı gösteriler öğleden sonra ülkenin diğer kesimlerine yayılmıştı.
Kazakistan Başbakan Yardımcısı Yerali Tugjanov başkanlığında kurulan özel hükümet komisyonu ise LPG fiyatını litre başına 50 tengeye (0,11 dolar) düşürdüklerini açıkladı.
Buna rağmen devam eden gösterilerde mevcut hükümetin istifasına ilişkin sloganlar atılmış, halkın sosyoekonomik durumunun iyileştirilmesine ilişkin öneriler dile getirilmişti.
Cumhurbaşkanı Tokayev, ülkede LPG fiyatlarına yapılan zamma karşı başlatılan protestolardan hükümeti sorumlu tutarak, Başbakan Askar Mamin başkanlığındaki hükümetin istifasını kabul etmişti.
Yurt dışında yaşayan Kazakistanlı gazeteciler, halkın hükümetten ziyade yönetimden hoşnut olmadığını ve LPG zamlarının bardağı taşıran son damla olduğunu kaydediyor.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***