Covid-19 salgınının ilk patladığı dönemde dünya genelinde birçok ülkede hayat durma derecesine geldi. Sokağa çıkma yasakları uygulandı, birçok işyeri için uzaktan çalışma kuralı getirildi, insanlar zamanının çoğunu evinde geçirdi ve daha az enerji harcadı. Bunun sonucunda hava ve su daha temiz hale geldi, doğa kendini yenileme fırsatı buldu, daha az hayvan araçların altında can verdi ve dünya daha sakin bir yer haline geldi.
Karantina ve kısıtlamaların etkisini araştıran bilim insanlarının dikkatini bir olay daha çekti. Araştırmacılara göre kısıtlamaların en ağır şekilde uygulandığı 2020 yılı ilkbaharında daha az yıldırım düştü.
Bilim insanlarına göre yıldırımın oluşmasına etken olan faktörlerinden biri fosil yakıt kullanılması gibi insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan ve aerosol adı verilen küçük parçacıklar.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Massachusettes Teknoloji Enstitüsü tarafından yapılan araştırma sonucu Covid-19 kısıtlamalarının uygulandığı dönemde havaya daha az miktarda aerosol salındığı ve bunun sonucunda daha az yıldırım düştüğü tespit edildi.
Araştırmanın ayrıntıları
Araştırmayı yürüten ekibin lideri Earle Williams, yıldırımı ölçmek için üç farklı metot kullandıklarını, her üç yöntem de aynı eğilimin görüldüğünü, yani yıldırımların havadaki aerosol yoğunluğunun düşmesine bağlı olarak azaldığını açıkladı.
Araştırmada yere düşen, bulutlar arasında oluşan ve bulutla hava arasında oluşan yıldırımları incelendi. Mart-Mayıs 2020 döneminde tespit edilen yıldırım sayısının aynı üç aylık süreçte 2018, 2019 ve 2021 yıllarında görülen yıldırım sayısıyla kıyaslandı ve ortaya yüzde 19’luk büyük bir farkın ortaya çıktığı görüldü. Ayrıca elektomanyetik rezonans ölçümleri de bu bulguyu doğruladı.
Bilim insanları yıldırımlardaki azalma eğiliminin sebebini Covid-19 karantinaları sırasında fosil yakıt kullanan santrallerindeki üretimin azalması, daha az araç kullanılması ve havayolu taşımacılığının durma noktasına gelmesi gibi sebeplerle insanların atmosfere daha az miktarda aerosol salmasıyla açıklıyor.
Aerosoller nasıl yıldırım oluşturuyor?
Bazı aerosoller atmosferde su buharını toplayarak damlacıklardan bulut oluşturuyor. Aearosoller fazlalaştığında buluttaki su buharı buluttaki damlacıklarda daha yoğun şekilde dağılıyor. Bu şekilde iyice küçülen damlacıklar birleşerek yağmur damlacıkları oluşturamıyor.
Bulut içinde kalan bu küçücük damlacıklar bir çeşit dolu hatta daha da küçük buz kristalleri oluşturuyor. Dolu ve buz kristalleri arasındaki çarpışma bulutun orta ve alt kısmındaki doluları negatif, yukarı kesimdekileri ise pozitif yüklüyor. Bilim insanları bulutun alt ve üstüne ortaya çıkan bu yükleme farkının yıldırıma sebep olduğunu düşünüyor.
Ancak daha az kirlilik olduğunda ve bulutlar daha büyük ve ılık yağmur damlaları oluşturduğunda bulutun içinde elektrik yüklemesi olabilmesi için gereken buz parçacıkları azalıyor ve bunun sonucunda daha az yıldırım düşüyor.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***