Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Türk Lirası’nın döviz karşısında kaybettiği değer karşısında dikkat çekici bir adım atarak dövize çevrilebilir mevduat (DÇM) ya da Dövize Endeksli Mevduat (DEM) olarak anılan yeni bir uygulamayı hayata geçirdiklerini duyurdu.
“Örtülü faiz artırımı” olarak da yorumlanan bu adımla dolar ve euro gerilerken, Türk Lirası uzun bir aradan sonra yüzde 20’lerin üzerinde değer kazandı. Ekonomistlerin “kısa süreli nefes aldırır” yorumları yaptığı dövize çevrilebilir mevduat (DÇM) uygulamasının daha önce de Türkiye’de belli dönemlerde kullanıldığı ortaya çıktı.
Türkiye’de ilk kez 1960’larda gündeme geldiği belirtilen DÇM dışarıdan döviz girişini teşvik etmek amacıyla uygulandı. 1967 yılında ise ilk kez kullanıldı. Bu yolla yurtdışından belli miktarın üzerinde döviz girişi oldu. Ancak DÇM’lerin kur farkı ödemeleri, Hazine’ye aşırı yük olmaya başlayınca kaldırıldı. 1974 yılında dönemin Başbakan’ı Süleyman Demirel tarafından bir kez daha uygulanan bu yöntem, devletin para ödeyemez hale gelmesi nedeniyle 1978 yılında sonlandırıldı.
ÖZAL ŞİKAYETÇİ OLMUŞ: BİLGİSİZLİĞİN VESİKASI
Gazeteci Batu Bozkürk’ün Twitter hesabından paylaştığı Milliyet gazetesinin 17 Eylül 1989 tarihli arşiv haberine göre DÇM, dönemin Başbakanı Turgut Özal zamanında bitirilen ve gelecek hükümetlerin de “bulaşmaması” istenen bir uygulama.
Dövize Çevrilebilir Mevduat’la ilgili arşivleri karıştırıyorum. Turgut Özal 1989 yılında DÇM’lerden çok şikayet etmiş:
“Bilgisizliğin vesikası”
“Kendilerini uyanık sananlar bu yolu buldular”
“DÇM’nin yükü vatandaşın sırtına yıkıldı”
“İnşallah sonraki iktidarlar ders alır” pic.twitter.com/TxS76Sw60T
— Batu Bozkürk (@batubozkurk) December 21, 2021
Haberde DÇM’lerden şikayetçi olan Özal’ın bu uygulamayı “Bilgisizliğin vesikası” olarak adlandırdığı anlaşılıyor. Haberde Özal’ın ağzından “Kendilerini uyanık sananlar bu yolu buldular” dediği aktarılırken, “DÇM’nin yükü vatandaşın sırtına yıkıldı” ve “İnşallah sonraki iktidarlar ders alır” şeklindeki uyarıları da dikkat çekiyor.
‘SİZ BORCU ÖDEDİNİZ’
Haberde “İnşallah gençlerimiz bundan ders alır” diyen Turgut Özal, “Bir daha böyle hesapsız kitapsız hatalar yaparak, gelecek nesilleri zor taşınan yük altına sokmaz. Geçmişin hatalarının bir topluma ne kadara mal olduğunun basit bir bilançosu budur” şeklinde konuşuyor.
Haberde Özal, 1984-1989 arası yaşanan enflasyon-emisyonun ortalama yüzde 50’sinin DÇM ödemeleri yüzünden ortaya çıktığını belirterek, “Benim memurum, işçim, esnafım diyenler, DÇM’nin yükünü vatandaşın sırtına yıktılar, orta direğin sırtına yıktılar. Bu borcu siz ödediniz” diyor.
Serbest Görüş:
dHazine ve Maliye Bakanlığı’ndan ‘dövize çevrilebilir mevduat’ açıklaması
dErdoğan’ın DÇM planı: Dolar nereye kadar iner?
‘DÇM’LER DALAVERE’
DÇM’leri “dalavere” olarak niteleyen Özal, “1970li yıllarda o zaman kendilerini akıllı, uyanık sananlar böyle bir yol buldular. Tam 221 bankaya borçlandık ve Türkiye bunları ödeyemedi” ifadesini kullanıyor.
Haberde ayrıca Özal’ın “DÇM’ler olmasaydı, her ailenin geliri yılda 1 milyon lira daha fazla olacaktı. 9 bin okul, 900 orta boy fabrika, 500 hastane, 4 bin kilometre otoyol yapmak mümkün olacaktı” şeklindeki sözü aktarılıyor.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***