Türkiye’nin ekonomide uygulamaya koyduğu yeni politikaya “Çin modeli” benzetmesi yapılıyor. Merkez Bankası faiz indirirken Dolar ve Euro kuru başta olmak üzere yabancı para birimleri Türk lirası (TL) karşısında değer kazanmaya devam ediyor.
Yeni modelde Türkiye’nin Çin gibi ürünü ucuza üretip Avrupa’ya satarak bu üretimden döviz girdisi sağlaması bekleniyor. Peki, Çin kişi başına düşen milli gelirde oldukça gerilerden gelerek son senelerde nasıl Türkiye’yi geride bıraktı? Çin ve Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir kaç?
Dünya Bankası verileri ülkelerin kişi başına milli gelirini Amerikan doları cinsinden 1960’dan bu yana gösteriyor. Buna göre 1960 yılında Türkiye’de kişi başına milli gelir 509 Dolar iken bu miktar Çin’de 90 Dolar idi. 1960’da Türkiye’de kişi başına gelir Çin’in 5,7 katı idi. Sonraki yıllarda bu oran çoğunlukla 4-6 kat arasında seyretti.
1961, 1965 ve 1971 yılları haricinde Türkiye’deki kişi başına gelir Çin’in 4 katından hep fazla oldu. Hatta 1970’lerin sonunda bu fark 10 katına kadar çıktı. 1979 yılında Türkiye’de kişi başına gelir 2 bin 79 Dolar iken Çin’de 184 Dolar oldu. Oran ise 11,3’e kadar çıktı.
2001 yılına kadar bu oran hiç 3’ün altına düşmedi. Türkiye’de büyük bir ekonomik krizin yaşandığı 2001’de bile bu oran 2,98 oldu. Türkiye’de gelir 3 bin 143 dolar iken Çin’de bin 53 dolar idi.
AK Parti iktidara geldiğinde Türkiye’de Çin’in 3 katından fazlaydı
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’de kişi başına milli gelir 3 bin 688 Dolar iken Çin’de bin 149 Dolar idi. Yani, Türkiye’deki gelir Çin’in 3,2 katıydı. Bu oran 2005 yılında 4,3’ü bile gördü. Ancak bu oranda 2006 yılından sonra istikrarlı bir düşüş yaşandı. Esasında bu yıllarda Türkiye’de kişi başına milli gelir artmaya devam etti ve hatta 2013 yılında 12 bin 615 Dolar ile en yüksek seviyeyi gördü.
Türkiye ile Çin arasındaki farkın kapanmasında Çin’de kişi başına gelirin son 20 senede düzenli şekilde artması etkili oldu.
2018’de Çin ilk kez Türkiye’yi geçti
Dünya Bankası’nın açıkladığı veriler 1960’dan itibaren başlıyor. Buna göre 2018 yılında Çin kişi başına düşen milli gelirde tam 58 sene sonra Türkiye’yi geride bırakmayı başardı.
2018’de Türkiye kişi başına gelir 9 bin 453 Dolar olurken Çin’de 9 bin 977 Dolar’a yükseldi. 2019 ve 2020 yılında iki ülke arasında fark Çin’in lehine değişime devam etti. 2020’de Türkiye’de 8 bin 538 Dolar olan gelir Çin’de 10 bin 500 Dolar’a kadar çıktı.
Bulgaristan ve Romanya da Türkiye’yi geçti
AK Parti döneminde Bulgaristan ve Romanya’ya da kişi başına düşen milli gelirde Türkiye’yi geride bıraktı.
Kişi başına milli gelir 2002 yılında Türkiye’de 3 bin 688 Dolar iken Bulgaristan’da bin 771 Dolar; Romanya’da bin 825 Dolar idi. Avrupa Birliği sürecinin rüzgarıyla Romanya 2017’de Türkiye’yi geçmeyi başardı. Bulgaristan ise 2019’da Türkiye’yi geride bıraktı.
2020 yılında Türkiye’de kişi başına milli gelir 8 bin 538 Dolar iken Bulgaristan’da 9 bin 976 Dolar; Romanya’da ise 12 bin 896 Dolar oldu.
Asgari ücrette geriden gelip Türkiye’yi geçen ülkeler
Öte yandan, Euro bazında brüt asgari ücrette 20 sene önce Türkiye’nin gerisinde olan ülkelerin Türkiye’yi 2021 sonunda geçmiş durumda.
2000’li yılların başında Bulgaristan, Romanya, Estonya, Slovakya, Macaristan, Letonya, Polonya, Çekya, Litvanya Kasım 2021 itibariyle Türkiye’yi geride bıraktı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***