ÇEVİRİ | Omicron: Yeni Covid varyantı hakkında bütün bildiklerimiz

Covid-19’un yeni varyantı nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), B.1.1529 kodlu yeni koronavirüs varyantını Yunancadaki “omicron” harfiyle isimlendirdi. Omicron varyantının, tespit edildiği günden yalnızca birkaç hafta sonra endişe verici bir varyant olduğu belirlendi.

DSÖ’nün omicron varyantına yönelik duyurusu, yeni varyantın bulaşıcılığının yüksek olduğuna ve aşıların etkinliğini azaltabileceğine yönelik artan endişeler sonrasında Cuma günü (26 Kasım) yapıldı. Gelgelelim, bilim adamları, omicron varyantının kısa süre önce ortaya çıktığı göz önüne alındığında, oluşturduğu tehdidin boyutlarını daha iyi anlamamız için birkaç ay geçmesi gerekebileceğini düşünüyor.

Kesin olan şu ki, B.1.1 kökenli bu varyant, mutasyonlarının sayısı açısından “benzeri görülmemiş” ve “çok sıradışı” nitelikler taşıyor.

B.1.1529, peplomer kısmında 32 mutasyon taşıyor. Bu mutasyonlar, virüsün antikorlar tarafından tespit edilmekten kaçmasına yardımcı olan E484A’yı, K417N’yi ve N440K’yı içeriyor. Dahası, başka bir mutasyon olan N501Y, virüsün hücrelerimize girme kabiliyetini artırarak onu daha da bulaşıcı bir hale getiriyor.

DSÖ’den Pazar günü gelen açıklamada, omicron varyantının diğer Covid varyantlarına kıyasla daha bulaşıcı olup olmadığının veya daha ciddi hastalıklara yol açıp açmadığının henüz net olmadığı belirtildi:

“Bize ulaşan ön veriler, Güney Afrika’da hastaneye yatış oranlarının arttığını gösteriyor, ancak bu durum, omicron sonucunda yaşanan spesifik bir enfeksiyondan ziyade, genel olarak bölgede enfekte olan insan sayısının artmasından kaynaklanıyor olabilir.”

Omicron varyantı nereden geldi?

Omicron varyantı, ilk olarak 11 Kasım günü Botsvana’da görüldü. 14 Kasım Pazar günü itibariyle de omicron varyantını taşıyan 19 yeni vaka tespit edildi.

Güney Afrika’da ilk vaka 14 Kasım’da görüldü ve vakanın omicron varyantını taşıdığı bilgisi, 24 Kasım’da DSÖ’ye bildirdi.

İlk birkaç günde omicron varyantını taşıyan yaklaşık 20 vaka tespit edilirken, Güney Afrika hükümeti, Perşembe günü yaptığı açıklamada, omicron varyantı taşıyan vakaların çoğunun Gauteng eyaletinde yaşadığının altını çizdi.

Bilim adamları, varyantın peplomer kısmında gördükleri değişimin diğer varyantlardakinden çok daha fazla olduğunu öne sürüyor. Omicron varyantının, Covid-19 virüsünü uzun süre boyunca vücudunda taşımış ve muhtemelen teşhis edilmemiş bir HIV/AIDS hastası olduğu için bağışıklık sistemi baskılanmış bir kişide ortaya çıkmış olabileceğine dair teoriler var: “Bu durum, varyantın, bağışıklık sistemi baskılanmış bir kişinin, muhtemelen tedavi edilmemiş bir HIV/AIDS hastasının yaşadığı kronik bir enfeksiyon sırasında evrimleşmiş olabileceğini gösteriyor.”

Vakalar nerelerde tespit ediliyor?

Omicron varyantıyla bağlantılı yeni enfeksiyonlar Belçika, Kanada, Avustralya, Hollanda, Danimarka, Birleşik Krallık, Almanya, İsrail, İtalya, Çek Cumhuriyeti ve Hong Kong dahil olmak üzere dünya çapında birçok ülke tarafından bildirildi.

Avrupa, Belçika’da bir enfeksiyon bildirildikten sonra Cuma günü ilk teyit edilmiş vakasını açıkladı. Virolog Marc Van Ranst, omicron varyantının bu ayın başlarında Mısır’dan dönen bir turistte tespit edildiğini Twitter’da yazdı.

Yeni varyanta ilişkin korkular, birçok ülkeyi Covid-19’a yönelik önlemlerini sıkılaştırmaya ve yeniden seyahat kısıtlamaları getirmeye zorladı. Japonya, İsrail ve Fas sınırlarını tüm yabancı vatandaşlara kapatma kararı aldı.

Birleşik Krallık ve ABD de dahil olmak üzere diğer ülkeler, Güney Afrika’da yer alan ülkelerden yapılan seyahatlere kısıtlamalar getirdi. Avustralya, 1 Aralık’tan itibaren sınırları vasıflı göçmenlere ve öğrencilere yeniden açma kararını gözden geçireceğini açıkladı.

Yeni varyantın Afrika ülkelerine yönelik bir dizi seyahat yasağına sebebiyet vermesinden sonra, Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, ülke ekonomileri zarar görebileceği için bu doğrultudaki kararların “acilen geri alınması” çağrısında bulundu.

Ramaphosa ayrıca omicronun Afrika’daki “aşı eşitsizliğinin” ciddiyetinin fark edilmesi için bir uyanma çağrısı olduğunu söyleyerek herkes aşılanana kadar daha fazla varyantın ortaya çıkmasının kaçınılmaz olduğu uyarısında bulundu.

Covid virüsünün dışını kaplayan peplomerler, virüsün insan hücrelerine bağlanmasına ve içlerine girmesine yardımcı oluyor. Aşılar, vücudun peplomer adı verilen bu sivri uçları tanıyıp etkisiz hale getirmesini sağlayarak hücreleri enfeksiyondan koruyor.

Yeni varyantın peplomer kısmında tespit edilen 32 mutasyon, bu yapının şeklini değiştirerek aşıların neden olduğu bağışıklık yanıtına (immün cevap) zarar verecek.

Bu mutasyonlar, Covid-19’un peplomer kısmını antikorlarımızın daha az tanıyacağı bir hale sokabilir. Sonuç olarak, antikorlarımız daha sonra bağışıklık sistemini aşıp enfeksiyona neden olabilecek virüsü nötralize etme konusunda o kadar etkili olmayacak.

Endişelenmeli miyiz?

İngiltere’de omicron varyantı taşıyan üç yeni vaka tespit edildi. Pazar günü varyantla bağlantılı bir yeni enfeksiyon daha tespit edildikten sonra bakanlıktan açıklama geldi.

İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı’ndan Dr Jenny Harries, hızla yayılmasından endişe duyulan ve mevcut aşılar karşısında bir dereceye kadar dayanıklı olan başka omicron vakalarının önümüzdeki günlerde ortaya çıkmasının “çok muhtemel” olduğunu kabul etti.

Sağlık Bakanı Sajid Javid, bölgelerdeki diğer vakaların testlerini başlatırken Chelmsford, Essex ve Nottingham’daki vakaların “bağlantılı” olduğunu ve kökeninin Güney Afrika’ya kadar takip edildiğini söyledi.

Javid, Pazar gününden itibaren dört ülkeden (Angola, Mozambik, Malavi ve Zambiya) İngiltere’ye gelenlerin 10 gün boyunca bir otelde karantinaya alınmasını gerektiren ‘kırmızı listeye’ eklendiğini duyurdu.

Bilim adamları, omicron varyantı hakkında endişelenmemiz gerekip gerekmediği konusunda birbiriyle çelişen görüşlere sahipler.

Imperial College London’da virolog olarak görev yapan Dr Tom Peacock, virüsün peplomerindeki 32 mutasyon nedeniyle varyantın “gerçek bir soruna yol açabileceği” konusunda uyarıda bulundu.

Buna karşılık Profesör Balloux, mevcut durumda “aşırı endişelenmek için bir sebep olmadığını” söylüyor.

Dr Peacock, Twitter’da, varyantın “bu korkunç peplomer profili nedeniyle dikkatle takip edilmesi gerektiğini” yazdı. Bu durum, omicronun şimdiye kadarki diğer varyantlardan daha bulaşıcı olduğu anlamına gelebilir.

Peacock şöyle diyor: “Varyantın Asya’ya ulaşması ve art arda seyretmesinin tek başına gösterdiğinden daha yaygın olabileceğini ortaya koyuyor. Ayrıca virüs formunun aşırı uzun oluşu ve inanılmaz derecede yüksek miktarda görülen peplomer mutasyonları, gerçek bir endişe sebebi (bilinen monoklonal antikorların çoğunun omicron karşısında etkisi olması) olabileceğini düşündürmektedir.

Ancak Dr Peacock, varyantın korkulduğu kadar bulaşıcı olmayacağını söylüyor.

Profesör Balloux ise, “bu aşamada ne kadar bulaşıcı olabileceğini tahmin etmek zor” diyor: ”Omicron varyantı şu an için yakından izlenmeli ve analiz edilmeli, ancak yakın gelecekte sıklığı artmadıkça aşırı endişeye mahal yok.”

İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı’nda Covid-19 direktörü olarak görev yapan Dr. Meera Chand, dünya çapındaki yeni Covid türevlerinin durumunun sürekli olarak gelişigüzel bir biçimde takip edildiğini ve “yeni mutasyonlar gözlemlenen” az sayıda vakanın “olağandışı olmadığını” söyledi. “Virüslerin doğasında sık sık ve rastgele mutasyona uğramak olduğu için, yeni mutasyonlar içeren az sayıda vakanın ortaya çıkması olağandışı değildir. Yayıldığı gözlemlenen tüm varyantlar hızla değerlendirilebilir.”

İngiltere, varyantın yayılmasını önlemek için Botsvana, Eswatini, Namibya, Lesotho, Güney Afrika ve Zimbabve’yi Birleşik Krallık’ın kırmızı seyahat listesine ekleyerek omicron varyantına karşı harekete geçti.

Sağlık Bakanı Sajid Javid, omicron varyantı hakkında “büyük bir uluslararası tedirginlik” olduğunu söylerken, Acil Durumlar için Bilimsel Danışma Grubu (Sage) üyesi Profesör John Edmunds, varyantın ortaya çıkmasını “son derece endişe verici” olarak nitelendirdi: “Moleküler veriler son derece endişe verici… moleküler veriler, bu varyantın bir ihtimal bağışıklık yanıtından kaçabileceğini gösteriyor” dedi.

Oxford Aşı Grubu’ndan Profesör Andrew Pollard, seyahat kısıtlamalarına rağmen Birleşik Krallık’ta yeni bir geniş çaplı Covid salgını yaşanmasının “son derece olasılık dışı” olduğunu söylüyor.

 Sage danışma grubunda yer alan mikrobiyolog Profesör Calum Semple da yaşanan gelişmelerin “bir felaket olmadığı” kanaatinde: “Bazı meslektaşlarımın ‘bu korkunç bir durum’ diyen açıklamaları, yaşananların fazlasıyla abartılmasına sebebiyet veriyor. Aşıdan kaynaklanan bağışıklığın sizi ciddi hastalıklardan koruma olasılığı çok yüksek. Yorgunluk, baş ağrısı ya da soğuk algınlığı yaşayabilirsiniz, ancak hastaneye ya da yoğun bakıma yatma ihtimaliniz ya da ölme olasılığınız aşılıysanız büyük ölçüde azalır ve bu durum gelecekte de sizi korur.”

İngiltere’de omicron varyantı vakaları var mı?

İngiltere’de Covid’in omicron varyantına yakalanan üç vaka tespit edildiği açıklandı.

Sağlık Bakanı Sajid Javid, Brentwood, Essex ve Nottingham’da ortaya çıkan vakaların “birbiriyle bağlantılı” olduğu ve kökeninin Güney Afrika’ya kadar takip edildiğini söyledi.

Sağlık bakanı, o zamandan beri Güney Afrika’dan hava yoluyla gelen yolcuların omicron varyantını taşıyabileceğinden korkmalarına rağmen Cuma günü ülkeye varan uçaktaki hiçbir yolcuda bu varyantın görülmediğini söyledi.

Bakanın açıklamasına göre, yolcular toplu taşıma da dahil olmak üzere havaalanında normal yollarla seyahat ettiler ve ancak gidecekleri yere vardıklarında Covid testi yaptırmaları ve pozitif çıkarsa karantinaya alınmaları istendi.

Bu durum, İngiltere hükümetinin Güney Afrika’dan gelen kaç kişinin enfekte olduğunu bilmediği anlamına geliyor. Hem de Hollanda’ya yapılan bir uçuşta yolcuların yüzde 10’unun test sonucunun şaşırtıcı bir şekilde pozitif çıkmasından sonra.

BBC’de Andrew Marr Show’da soruları yanıtlayan Bay Javid, yolculara test yapılmadığını kabul etti ancak “İngiltere olarak daha hızlı hareket edemezdik demek doğru olur” diyerek ısrarcı oldu.

Ancak yolcuların “havalimanından gidecekleri yere nasıl gittikleri” sorulduğunda, “normal yollardan gittiklerini” kabul etti.

İngiltere, omicron vakalarının yayılmasını engellemek için ne yapıyor?

Başbakan Boris Johnson, cumartesi akşamı verdiği koronavirüs brifinginde, omicron varyantının ortaya çıkmasına yanıt olarak İngiltere’de insanlara mağazalarda ve toplu taşıma araçlarında tekrar maske takma zorunluluğu getirileceğini duyurdu.

Ayrıca, omicron vakalarıyla temaslı kişilerin 10 gün boyunca karantinaya alınacağını ve testleri negatif çıkana dek tüm uluslararası uçuşlarda bulunan herkesin en geç ikinci gün PCR testlerini teslim etmesi gerektiğini söyledi.

Varyantın mutasyonlarından kaynaklanan tehlikenin boyutu tam olarak anlaşılana kadar alınan önlemlerin “geçici ve ihtiyati” olarak sürdürüleceğini ifade eden başbakan düzenlediği basın toplantısında, ”önlemleri 3 hafta içinde gözden geçireceğiz” dedi.

Pazar sabahı Sky News’a konuşan Sajid Javid, İngiltere’nin maske zorunluluğuna ve seyahat edenler için PCR testi uygulamasına dönülmesine rağmen daha sert Covid kısıtlamalarının “ufukta gözükmediğini” söyledi.

Sağlık bakanı, sosyal mesafe veya evden çalışma kuralı gibi daha katı kısıtlamaların “çok ağır sonuçlar doğuracağını” ve şimdilik gerekli olmadığının altını çizdi.

Ayrıca, Cumartesi gecesi İngiltere’deki ilk iki omicron vakasının tespit edilmesinden saatler sonra Boris Johnson tarafından açıklanan önlemlerin 3 hafta sonra yeniden gözden geçirileceğine dikkat çekti.

Yeni varyantın yayılmasını kısıtlamak için getirilen önlemler, bu mutasyonun öncekilerden çok daha bulaşıcı olduğuna ilişkin yapılan uyarılardan sonra bilim adamları tarafından “Hafif B Planı” olarak adlandırıldı.

Acil Durumlar için Bilimsel Danışma Grubu (Sage) üyesi Profesör Susan Michie, “güçlendirilmiş bir B planımız olması gerekirken hafif bir B planımız olduğunu” söyledi: “Başbakanın bu kadarıyla yetinmesine gerçekten çok şaşırdım. Özellikle Dünya Sağlık Örgütü’nün ve bilimsel meselelerdeki başdanışmanımız Sir Patrick Vallance’ın bu tür durumlarda erken ve sert biçimde hareket etmemiz gerektiğini söylemesine rağmen.”

Profesör Michie, BBC News’e verdiği demeçte, “hükümete yapılan öneriler, Sage’in Eylül ayında omicron varyantı ortaya çıkmadan önceki önerilerinden bile çok daha hafif” dedi.

Bu arada, Güney Afrika ve diğer bazı Afrika ülkeleri de İngiltere’nin uluslararası seyahat için kırmızı listesine eklendi.

Bütün bunlar yaşanırken Güney Afrika Sağlık Bakanı Joe Phaahla, ülkesine getirilen seyahat kısıtlamalarını “gereksiz” olarak nitelendirdi.

Phaalhla, virüsün yayılmasının engellenemeyeceğini, dolayısıyla enfeksiyonların artmasını önlemeye yoğunlaşmak gerektiğini, bunun yolunun da düzenli testlerden ve maske kullanımından geçtiğini söyledi.

Çeviren: Deniz Karakullukcu

Makalenin orijinali:

https://www.independent.co.uk/news/health/omicron-covid-variant-name-vaccine-spread-b1965056.html