*Dr. Mahfi Eğilmez
İhracat birim fiyat endeksi; belli bir yılı baz alarak (100 kabul ederek) ihraç edilen mal ve hizmetlerin birim değerinde meydana gelen değişmeleri gösteren endekstir. İthalat birim fiyat endeksi; belli bir yılı baz alarak (100 kabul ederek) ithal edilen mal ve hizmetlerin birim değerinde meydana gelen değişmeleri gösteren endekstir. Türkiye’de her iki endeks için de baz yılı 2015’tir (2015 = 100.)
Dış ticaret hadleri; ihracat birim fiyat endeksinin ithalat birim fiyat endeksine bölünmesiyle bulunan bir orandır.
Dış Ticaret Hadleri = İhracat Birim Fiyat Endeksi / İthalat Birim Fiyat Endeksi
Dış Ticaret Hadlerinin baz alınan yıla göre eğer 100’ün üzerinde olması ihraç fiyatlarının ithal fiyatlarının üzerinde seyrettiğini, dış ticaretin ülke lehinde olduğunu gösterir. Buna karşılık dış ticaret hadlerinin baz alınan yıla göre 100’ün altında olması ihraç fiyatlarının ithal fiyatlarının altında seyrettiği, dış ticaretin ülke aleyhinde olduğu anlamına gelir.
Aşağıdaki grafik Türkiye’nin son dört yılda dış ticaret hadlerindeki gelişimi gösteriyor (Grafik, TÜİK dış ticaret verileri kullanılarak hazırlanmıştır.)
Grafik, Türkiye’nin dış ticaret hadlerinin son dört yılda inişli çıkışlı bir seyir izlediğini, bu dört yılda en parlak dönemini Covid 19 Salgınının ortaya çıktığı 2020 yılında yaşandığını, 2020 ortalarında oranın 104’ün üzerine çıktığını, sonra ivme kaybederek Ağustos 2021’den itibaren 90’ın altına geldiğini gösteriyor. Elimizdeki son veri Eylül 2021’e ait veridir ve buna göre dış ticaret hadleri 88,4’tür.
Eylül ayında ihracat birim değer endeksi yüzde 11,8, ihracat miktar endeksi ise yüzde 16,3 artmış. Eylül ayında ihracat miktar endeksi yüzde 23,4 artarken ithalat miktar endeksi yüzde 9,2 azalmış. Bir başka ifadeyle daha çok malı daha düşük fiyatla satarken daha az malı daha yüksek birim fiyatla satın almışız, ihracatı artırdığımız halde dış ticaret aleyhimize dönmüş.
Ülke parasının değer kaybetmesi her zaman beklenen sonucu vermez. Marshall – Lerner Koşuluna bakmakta yarar var.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in kişisel blogundan alınmıştır.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***