Kuşku dolu 5 dakika: Merkez Bankası faiz kararının açıklanması neden gecikti?

Faiz indirimi kararından önce 10.96 ile zirveyi gören kur, saat 12.20’den itibaren irtifa kaybetti. Dakikalar içinde 10.43’e düştü. Yaşanan dalgalanma spekülasyon söylentilerini artırırken karar beş dakika geç duyuruldu. Merkez Bankası kaynakları “Sorun teknik, kararı son ana kadar kimse bilemez” açıklaması yapsa da söz konusu dakikalarda kimlerin ne kadar kâr elde ettiği tartışma konusu oldu. Doyurucu bir açıklama bekleyen muhalefet soruşturma çağrısı yaptı. Manipülatörlerin yüzde 7’ye varan kârlar elde ettiğini kaydeden CHP Sözcüsü Öztrak “Yaşananlar sıradan değil. Normal bir ülkede bu gecikme bile tek başına ciddi soruşturma sebebi” dedi.

5 DAKİKADA NE OLDU? KEDİ Mİ GİRDİ KAYNAK MI AYRILDI?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faiz mesajından sonra piyasalar Merkez’in faiz indirimini fiyatlamaya başladı. TL yeniden tarihinin en kötü zirvelerine imza atarken, PPK kararı sonrasında bu kayıp hızlandı. 5 dakika geç açıklanan Merkez kararı, piyasalar üzerinde kuşkuya da neden oldu.

Karar gazetesinde yer alan habere göre, ekonomistler ‘bilgisayara kedi mi girdi?’ yorumunu yaparken, Gelecek Partisi Başkanı Ahmet Davutoğlu, “Oynaklık birtakım aktörlere kaynak aktarıldığına dair şüpheleri akla getiriyor” dedi. CHP Parti Sözcüsü Faiz Öztrak ise “Bu işlemler mutlaka soruşturulmalıdır” ifadesini kullandı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) faiz kararını geçtiğimiz günlerde açıkladı. Faizleri 100 baz puan indiren Merkez, sonrasında TL tarihinin en kötü seviyelerine imza attı. Fakat 18 Kasım günü açıklanan faiz kararında en çok dikkati çeken ise 5 dakikalık zaman farkı. Merkez Bankası ilk kez faiz kararını 14:00’da değil 14:05’te açıkladı.

Birçok ekonomist ve siyasiler kararın neden geç açıklandığını sorguladı. Hatta bazı yorumlarda ‘5 dakikada kim ne kadar kazandı veya kazandırıldı’ soruları soruldu. Ekonomist Özgür Demirtaş, “Kedi mi girdi bilgisayara?” eleştirisini yaptı.

Ekonomi yazarı Alaattin Aktaş ise “Bu indirim bizim için çerez sayılır, başımızın üstünde yeri var! Onu anladık da şu 5 dakikalık gecikmeyi çözemedik. Ne oldu; MB’de elektrik mi kesildi, internet mi gitti, metni yazacak sekreter yemekten mi dönmedi; yoksa PPK üyeleri masa altından birbirine tekme mi attı” dedi. CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak da 5 dakikalık gecikmeye dikkat çekerek “Yine büyük bir rezalete şahit olduk. Erdoğan’ın ‘kitabını yazdım’ dediği ekonomide Türk Lirası manipülatörlerin, spekülatörlerin elinde oyuncak edildi” dedi.

Karar öncesi ve sonrası kurdaki oynaklığa dikkat çeken Öztrak, şu bilgileri verdi:

“Faiz kararı açıklandığında dolar, mesai başladığında 10 lira 80 kuruştu. Öğle saatlerine kadar da 10 lira 67 kuruş ile 10 lira 80 kuruş arasında gitti geldi. Ama saat 12:20’de dolar kuru 10 lira 84 kuruşken bir saat içerisinde freni boşalmış kamyon gibi birdenbire 10 lira 48 kuruşa kadar indi. Bir saatte kurdaki 36 kuruşluk düşüş, Sıradan bir hareket değil. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu kararının beş dakika gecikerek 14:05’te açıklanmasından sonra dolar kuru önce 10 lira 73 kuruşa sıçradı.

Ardından da 10 lira 92 kuruşu gördü. Tüm bunlar, saat 12:20 ile 14:20 arasındaki iki saat içinde gerçekleşti. Ondan sonraki iki saate ise dolar tabelası elektrik sayacından hızlı çalıştı. Dolar 11 lira 22 kuruşa kadar çıktı. Doları 10 lira 84 kuruştan satıp bir saat sonra, 10 lira 48 kuruştan alan bir kişi bir milyon dolarlık bir işlemde; bir saatte 34 bin 351 dolar kar etti. Saat 13:34’te eline 1 milyon 34 bin 351 dolar geçti. Aynı kişi 40 dakika sonra saat 14:14’te bu doları 10 lira 92 kuruştan sattıysa bu seferde eline 11 milyon 295 bin lira geçti.”

KARAR DAHA ÖNCE SIZDIRILDI MI?

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Merkez Bankası’nın faiz indirim ve dolardaki yükselişe ilişkin, “Sizden üç yıl önce ‘yetkiyi verin, faiz ve enflasyonla nasıl uğraşılır göreceksiniz’ vaadi ile alınan emanete açık bir hıyanet tablosuyla karşı karşıyayız. Maalesef aldıkları bu karar, hiç kimse için sürpriz olmadı. Bunun anlamı; bindik bir alamete gidiyoruz kıyamete” dedi.

Konuşmasında AKP’li yöneticilere ve bürokratlara da seslenen Davutoğlu, “Elinizi vicdanınıza koyun ve sorumluluk alın, gereğini yapmak için ayağa kalkın. Peygamber efendimizin o kutlu sözünü tekrar hatırlayın: “Haksızlık karşısından susan dilsiz şeytandır” diye konuştu.

Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Asya piyasalarında gerçekleşen ilk işlemlerde dolar 10.9 TL üzerine çıkmışken karar öncesi yapılan satışlar ile 10.5 seviyelerine kadar indiyse de şimdi 11 liranın üzerini gördü. Bu oynaklık artık birtakım aktörlere kaynak aktarıldığına dair şüpheleri akla getiriyor. Kurun son bir haftadır gösterdiği performans, akıllara karar önceden sızdırıldı mı sorusunu da getiriyor. Buradan açıkça bir kez daha ilan ediyorum: 128 milyar konusu ile beraber Merkez Bankası’nın kararlarının da bir soruşturma konusu olması gerektiği çok açıktır.”

İNCE: SUÇ DUYURUSUNDA BULUNACAĞIZ

TCMB’nin faiz kararı sonrası sosyal medya hesabından suç duyurusunda bulunacaklarını açıklayan Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce, “Merkez Bankası Başkanı ve PPK Üyeleri hakkında Kanunun kendilerine verdiği görevleri yerine getirmeyerek Türk Lirası’nda değer kaybına ve dolayısıyla milletin ve memleketin fakirleşmesine sebep oldukları için suç duyurusunda bulunacağız. Memleket sahipsiz değildir” ifadelerine yer verdi.

İŞ DÜNYASINDAN ORTAK TEPKİ

Merkez Bankası’nın son faiz indirimi kararından sonra dolar/TL kuru rekor üstüne rekor kırarken kararın yankıları iş dünyasında da devam ediyor. Faiz indirimi kararı sonrası iş dünyasından açıklamalar peş peşe geldi.

BAĞ GİTTİKÇE ZAYIFLIYOR: Karar sonrası reel sektörden ilk açıklamayı yapan İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, “Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağ giderek zayıflıyor. İş dünyası için asıl konu öngörülebilirliktir. Kur, faiz ve enflasyonun bir dengeye kavuşturulması ve iş dünyasının ‘fiyatlayamama’ sıkıntısından kurtarılmasıdır.”

MERKEZ ESAS HEDEFLERİNİ UNUTUYOR: Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Simone Kaslowski, “Her şeyden önce ülke olarak fakirleşiyoruz. Merkez Bankası esas hedefini unutmamalı.”

FAİZ DEĞİL RİSKLERİ AZALTMALIYIZ: Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkanı Orhan Turan, döviz kuru artışı maliyetlere yansıdığını belirterek “Bir sene önce yüzde 7,5 ile borçlanıyorduk, şimdi yüzde 20 ile borçlanıyoruz. Bizim artık faizi ve enflasyonu indirmekle uğraşacağımıza risklerini azaltmaya odaklanmamız lazım.”

KARAR GERÇEKLERLE UYUŞMUYOR: Bursa Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (BUSİAD) Başkanı Ergun Hadi Türkay, “Alınan karar piyasa gerçeklerine uymuyor.” Son yıllarda Erdoğan yönetimine verdiği destekle öne çıkan TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu, faiz indirimleri sonrasında özel sektörde yaşanan sıkıntılara tepki göstermişti. Ekim ayı sonunda ‘reel sektör tedirgin’ açıklaması yapan TOBB Başkanı, 15 Kasım’da ise CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve ekibi ile özel bir görüşme gerçekleştirmişti.

BİRKAÇ SAAT İÇİNDE PİYASAYI SALLADILAR

İşlemlerin 1 milyon dolarla başladığını aktaran Faik Öztrak, “Sadece iki saatte 455 bin 114 lira karla bitti. İki saatte birileri yüzde 4 karı cebe indirdi. Aynı kişi biraz daha sabırlı davranıp, iki saat daha beklediyse dolar kuru 11 lira 22 kuruşa ulaştığında elindeki 1 milyon 34 bin 351 doları bozdurduysa TL cinsinden kârı, yüzde 7’yi buldu. Anlaşılan birkaç saat içinde bazı manipülatörler yanıltıcı bilgilerle piyasayı silkelemiş, deveyi havuduyla götürmüştür. Saat 12:20 ile 16:30 arasında döviz piyasasında yaşananlar hiç de sıradan işler değildir. Bu işlemler mutlaka soruşturulmalıdır” dedi.

‘SIRADIŞI HAREKETİN ARKASINDA NE VAR?’

Bu tabloda soruların cevaplanması gerektiğini söyleyen Faik Öztrak şöyle devam etti:

“Birincisi; Para Politikası Kurulu kararından bir saat önce kurda görülen bu sıra dışı hareketin arkasında ne vardır? Bu bir saat içerisinde piyasanın kulağına kim, ne üfledi de dolar serbest düşüşe geçti? Piyasa 100 baz puan faiz indirimini fiyatlamışken ‘Faiz indirimi olmayacak, pas geçilecek.’ Hatta ‘faiz artırımı olacak’ spekülasyonu yapıldı mı? Yaptıysa kimler yaptı? Kimler elindeki dolarları 10 lira 84 kuruştan sattı? Kimler 10 lira 48 kuruştan dolar topladı? Merkez Bankası faiz kararını neden beş dakika geç açıkladı? Faiz kararının beş dakika geç açıklanması başlı başına bir skandaldır. Anlaşılan tam da faiz kararı açıklanacakken Merkez Bankası’nın trafosuna kedi girdi. Normal bir ülkede bu gecikme bile tek başına ciddi bir soruşturma sebebidir. Merkez Bankası kararının açıklanmasının geciktiği 5 dakikada acaba kimler dolar almıştır? Bunlar arasında saray şürekâsı ve yakınları var mıdır? Bunlar mutlaka kamuoyuna açıklanmalıdır.”

SORUN TEKNİK, SON DAKİKAYA KADAR KİMSE ÖĞRENEMEZ

Merkez Bankası kaynakları, faiz kararının 5 dakika gecikmeli açıklanmasının sebebinin teknik sorun olduğunu söyledi. T24’e açıklama yapan kaynaklar, internet sitesine yüklenmesinde sorun yaşandığını ve bunun ilk kez gerçekleştiğini ifade etti. Sosyal medyada dile getirilen iddialar arasında, olası bir sabit tutma kararını önceden öğrenenlerin satışının düşüş yarattığı da bulunuyordu. Bu iddiaların aksine Merkez Bankası faizi piyasanın beklediği gibi 100 baz puan indirdi. Kaynaklar, son dönemde faiz kararının açıklanmasının hemen öncesinde kurda sert hareketler yaşandığını belirterek “Kararı banka içinde hiç kimse son dakikaya kadar öğrenemez” dedi.

Ekonomist Timothy Ash şu yorumu yaptı: “TCMB 100 baz puan indirdi. Lirayı gerçekten tehlikeye atan, kelimenin tam anlamıyla çılgınca hareket. Bloomberg’in kararı yayınlamasında garip gecikme. Saraydan son dakika müdahalesi mi oldu?” Ekonomist Prof. Dr. Yalçın Karatepe de “MB faizleri 100 baz puan indirerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile aynı yerde durduklarını ilan etmiş oldu. Dolar üç günde yüzde 10 büyüdü” mesajını verdi.

Karar yazarı Prof. Dr. Uğur Emek ise “Merkez Bankası faiz açıklayacaktı. 5 dakika bekledik. Resmi gazete sayfası göçmüş. Bekliyoruz” yorumunu yaptı. Ekonomist Burak Arzova da “Merkez Bankası 5 dakikalık gecikme ile 100 Baz Puan faiz indirimi gerçekleştirdi” demişti.