Dünyanın önde gelen haber ajanslarından Associated Press Türkiye’de yaşanan ekonomik krize ilişkin bir haber analiz yayınladı. Türkiye’deki birçok insanın, gıda ve diğer malların fiyatlarının artmasıyla artan zorluklarla karşı karşıya olduğu belirtilen analizde, uzmanların Türkiye’de enflasyonun büyük bir hızla artmasını, ekonominin kötü yönetilmesine, ülkenin mali rezervlerine ilişkin artan endişelere ve AKP lideri Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan’ın Merkez Bankası’na faiz oranlarını düşürme baskısı yapmasına bağladığı belirtildi.
Haberde özetle şu hususlara yer verildi: “59 yaşında Kadriye Doğru, bugünlerde öğle yemeği için simitle idare ediyor. İki çocuklu dul anne, günün ilerleyen saatlerinde ailesi için masaya yemek koyabilmek için öğle yemeği yemediğini söylüyor. İstanbul Ortakcılar pazarında eşofman ve diğer kıyafetleri satarak kazandığı paranın geçinmeye yetmediğini söyleyen Doğru, sadece yiyecek almak için uğraşıyor. “Hiç bu kadar berbat bir hayat yaşamamıştım. Uyuyorum, uyanıyorum fiyatlar artıyor. 5 litrelik (yemeklik) yağ aldım, 40 liraydı. Sonraki sefer, 80 lira oldu. Millet olarak bunu hak etmiyoruz” dedi.
Süheyla Poyraz, İstanbul’un Eyüpsultan semtindeki Ortakcılar pazarındaki yiyecek tezgahlarını gezerken, “Her şey çok pahalı, hiçbir şey alamıyorum” dedi. Erdoğan’a oy veren 57 yaşındaki ev kadını, hükümeti enflasyonu sona erdirmek için harekete geçmeye çağırdı: “Eğer hükümetseniz ve işleri yoluna koymanız için size oy veriyorsak, neden müdahale etmiyorsunuz? Neden yükselen fiyatları durdurmuyorsunuz?” dedi.
Yüksek enflasyon, iktidardaki ilk yıllarına güçlü bir ekonomi ile damgasını vuran Erdoğan’ın popülerliğini düşürüyor. Kamuoyu araştırmaları, Erdoğan’ın iktidar partisine ve onun milliyetçi müttefiklerine karşı bir blok oluşturan muhalefet partileri ittifakının aradaki farkı hızla azalttığını gösteriyor.
Türk hükümeti, enflasyonun Ekim ayında bir önceki yıla göre yaklaşık %20 arttığını duyursa da, akademisyenler ve eski hükümet yetkililerinden oluşan bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu enflasyon oranının %50’ye yaklaştığını kaydediyor. Karşılaştırıldığında, ABD’de enflasyon 1990’dan beri en yüksek rakama ulaşsa da bir yıl öncesine göre yaklaşık %6 arttı, 19 Avrupa Birliği ülkesinde ise 13 yılın en yüksek seviyesine ulaşsa da enflasyon %4 civarında bulunuyor.
Sonuç olarak, Türkiye’nin para birimi geçen hafta ABD doları karşısında tüm zamanların en düşük seviyesi olan 10’u gördü ve yılın başından bu yana değerinin yaklaşık %25’ini kaybetti. Bu değer kaybı, fiyatların yükselmesine, ithal malların, yakıtın daha pahalı hale gelmesine yol açıyor. Bazıları, daha zayıf bir liranın Türk ihracatçılarını küresel ekonomide daha rekabetçi hale getirdiğini iddia etse de, Türk sanayisinin çoğu ithal hammaddelere dayanıyor.
Erdoğan, 2019’dan bu yana dört merkez bankası başkanı atadı ve faiz oranlarını düşürmeye direndiği söylenen bankacıları görevden aldı. Buna karşılık, pandemiden etkilenen diğer ülkelerdeki merkez bankaları çeşitli nedenlerle faiza oranlarını artırıyor veya önümüzdeki aylarda bunu yapmayı planlıyor. Yabancı yatırımcılar Türk varlıklarını terk ediyor ve Türkler tasarruflarını dövize ve altına çeviriyorlar.
İstanbul merkezli Spinn Consulting’in ekonomisti ve kurucu ortağı Özlem Derici Şengül, “Merkez bankasının bağımsızlığına yapılan müdahale nedeniyle finans piyasalarında büyük bir satış yaşandı. Hem enflasyonu hem de finansal piyasa fiyatlarını hareket ettiren birkaç faktör var, ama baskın faktör merkez bankasının politikası. Nüfusun yarısından fazlası geçim mücadelesi veriyor” dedi.
Bu arada ekonominin güçlü olduğu ve ülkenin salgından diğerlerinden daha iyi durumda çıktığı konusunda ısrar eden Erdoğan “Avrupa’da raflar boş, Amerika’da raflar boş. Allah’a hamd olsun, bolluk ve bereketle yolumuza devam ediyoruz” dedi. Erdoğan daha önce, yüksek konut ve yurt fiyatlarını protesto etmek için parklarda açık havada uyuyan bir grup öğrenciyi “terörizm”le suçladı. Bu arada, kiralar fırladı ve çoğunlukla dolara sabitlenen ev satış fiyatları iyice artmış durumda.
Serbest Görüş:
dDurmuş Yılmaz’dan Erdoğan’a: Ekonomi nasıl batırılır ile ilgili örnek vakalar sundunuz
dErdoğan sonrası için tezler: Robespierre iktidarı neden ve nasıl yıkıldı?
İstanbul’da bakkal sahibi olan Musa Timur, yükselen fiyatların satılan ürünlerin yenisini almasını zorlaştırdığını söyledi. “Sattığımız herhangi bir ürünü aynı fiyatlarla alamıyoruz. Müşteriler artık çoğunlukla ekmek, makarna ve yumurta alıyor” dedi.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***