Avrupa Komisyonu, hukukun üstünlüğü kriterine uymamakla suçlanan üye ülkelere karşı harekete geçti. Bu amaçla daha önce hiç kullanılmamış olan fon kesme mekanizmasını tetikleyecek gayri resmi bir adım olarak Polonya ve Macaristan’a mektup gönderme kararı alındı.
Mektuplarda, Komisyonun Polonya’da yargı bağımsızlığı ve AB hukukuna saygının yanı sıra Macaristan’da kamu alımları, çıkar çatışması riski ve yolsuzlukla ilgili sorular sorması öngörülüyor. Ülkelerin mektuplara yanıt vermek için iki ayı süresi olacak.
Brüksel’in bu son hamlesi, iki ülke hükümetlerinin ‘demokratik normlar’ konusunda yıllardır süren geriye gidişlerini frenlemeye yönelik bir çaba.
Polonya, Avrupa mahkemelerinin yasa dışı hükmettiği tartışmalı yargı reformları konusunda geri adım atmıyor.
Macaristan hükümeti ise, bağımsız kurumları sistematik olarak baltalamakla ve iktidardaki Fidesz partisine yakın isimlerin AB fonlarının kötüye kullanılması da dahil olmak üzere yaygın yolsuzluğa bulaşmalarına göz yummakla suçlanıyor.
Macar Başbakan Victor Orban bu suçlamaların tümünü reddediyor.
Bu iki ülkeyi AB fonlarından mahrum bırakmak adına güç kullanmaktan vazgeçtiği için Komisyon, Budapeşte ve Varşova’daki muhalif vekiller ve insan hakları aktivistleri tarafından ciddi eleştirilere maruz kalmıştı. Son olarak Avrupa Parlamentosu, gerekli adımları atmadığı için Komisyon’a dava dahi açtı.
Hukukun Üstünlüğü Mekanizması
Bu yılın başında yürürlüğe giren yeni ‘Hukukun Üstünlüğü Mekanizması’, belirli hukuk kuralları ihlallerinin AB’nin mali çıkarlarını etkilediği durumlarda -örneğin ulusal mahkemelerin bağımsız olarak değerlendirilmediği durumlarda- AB’nin üye ülkelere sağladığı fonları kesmesine izin veriyor.
Ancak Varşova ve Budapeşte, AB Adalet Divanı’ndaki mekanizmanın yasallığına itiraz etti ve geçen yılın sonlarında varılan siyasi bir uzlaşmaya göre, AB liderleri Komisyon’dan, dava devam ettiği sürece bu mekanizmayı tetiklemekten kaçınmasını istedi.
Geçen ay Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “karar öncesi hiçbir önlem alınmayacağını” belirtti ancak bu süre zarfında “mektup gönderebilir, bilgi isteyebilir veya sorulması gereken soruları sorabiliriz” demişti.
Ancak Komisyonun mekanizmayı resmi olarak ne zaman başlatıp başlatmayacağı ve AB Konseyi’nden fonları fiilen kesmek için yeterli desteği alıp alamayacağı belirsizliğini koruyor.
Komisyon’un başka kartları da var
Hukukun Üstünlüğü Mekanizması, Brüksel’in Varşova ve Budapeşte üzerinde mali baskı oluşturmak için elinde bulundurduğu birkaç araçtan sadece biri. Komisyon Polonya ve Macaristan için milyarlarca dolarlık pandemi kurtarma fonunu da henüz onaylamış değil.
Komisyon bu pandemi fonlarına erişim için bir ön koşul olarak ülkenin yargı sistemine bağlı bir dizi değişiklik talep etti. Bunun yanı sıra AB adalet Divanı, Komisyonun Polonya’yı mahkemeye vermesinin ardından Polonya hükümetine talepleri yerine getirmediği her gün başına 1 milyon Euro’luk rekor bir para cezası kesmişti.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***