Asgari ücreti belirleme çalışmaları sürerken milyonlarca işçi 2022’de alacakları maaşı merakla bekliyor. Gözler, giderek artan enflasyon ve Türk lirasının yaşadığı hızlı değer kaybının asgari ücrete nasıl yansıyacağına çevrildi.
Peki, son 20 senede Türkiye ve Avrupa ülkelerinde asgari ücret nasıl değişti? En yüksek asgari ücret hangi ülkede? Asgari ücretin satın alma gücünde Türkiye kaçıncı sırada?
Türkiye’de net asgari ücret TL bazında son 20 senede kademeli bir artış gösterdi. 2001’de 111 TL olan aylık asgari ücret 2015 yılında 975 lira oldu. 2016’da 1301 TL’ye yükselen ücret 2019’da 2021 liraya çıktı. 2020’de 2325 TL olan asgari ücret 2021’de belirgin bir artışla 2 bin 826 liraya kadar yükseldi.
Asgari ücrete Euro bazında bakıldığında ise 2016 yılındaki zirvenin ardından son yıllarda düşüş söz konusu. 1999 yılının ilk yarısında 214 Euro olan brüt asgari ücret ekonomik krizin yaşandığı 2001’in ilk yarısında 157 Euro’ya kadar geriledi. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidara geldiği 2002 yılının ikinci yarısında 159 Euro olan brüt asgari ücret bazı yıllar geri adım atsa da kademeli bir artış gösterdi.
2005’in ikinci yarısında 302 Euro olan brüt asgari ücret uzun yıllar 300-400 Euro arasında seyretti. 2012’in ikinci yarısında 412 Euro’ya ulaşan ücret 2016’ın ilk yarısında 519 Euro ile zirve yaptı.
Son yıllarda TL’nin Euro karşısında değer kaybetmesiyle gerileme de başladı. 2021’in ikinci yarısında 347 Euro’ya gerileyen brüt asgari ücret 23 Kasım 2021 itibariyle 261 Euro’ya kadar indi.
Türkiye 27 ülke içinde 24. sırada
Avrupa’da Euro bazında brüt asgari ücret sıralamasına bakıldığında Türkiye 2021’in ikinci yarısı itibariyle 27 ülke içinde 24. sırada. Zirvede 2 bin 202 Euro ile Lüksemburg var. Bu ülkeyi sırası ile İrlanda (bin 724), Hollanda (bin 701), Belçika (bin 626) ve Almanya (bin 585) takip ediyor.
En son sırada ise 245 Euro ile Arnavutluk var. Bu ülkenin hemen üstünde 331 Euro ile Karadağ ve 332 Euro ile Bulgaristan var. Türkiye ise 347 Euro ile Bulgaristan’ın üstünde. Ancak 23 Kasım itibariyle bakıldığında Türkiye 261 Euro ile son sıradaki Arnavutluk’un hemen üstünde yer alıyor.
Geriden gelip Türkiye’yi geçen ülkeler
Euro bazında brüt asgari ücrette 20 sene önce Türkiye’nin gerisinde olan ülkelerin Türkiye’yi 2021 sonunda geçtiği görülüyor. Grafikte görüldüğü üzere 2000’li yılların başında Bulgaristan, Romanya, Estonya, Slovakya, Macaristan, Letonya, Polonya, Çekya, Litvanya Kasım 2021 itibariyle Türkiye’yi geçmiş durumda.
Türkiye’de asgari ücrete gelecek zam merakla beklenirken 2022 başında Euro kurunun ne kadar olacağı da sıralamayı etkileyecek. Hareketli grafikte görüldüğü üzere 2000’li yılların başında Türkiye’nin gerisinde olan ülkeler 2021 sonu itibariyle öne geçmiş durumda.
Asgari ücret artışlarına göre ülkeleri analiz etmek mümkün. Gelişmiş ekonomilerde asgari ücret zaten göreceli olarak yüksek olduğundan artış miktarı sınırlı kalırken Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinde son 10 ve son 20 senede ciddi artışlar yaşandığı görülüyor.
2001 ile 2021 yıllarının ikinci yarılarındaki değişimi yansıtan son 20 seneye bakıldığında Euro bazında brüt asgari ücret yüzde 724 ile en çok Romanya’da arttı. Ardından yüzde 661 ile Bulgaristan ve yüzde 498 ile Slovakya geliyor. Türkiye yüzde 120 artış ile bu alanda orta sıralarda yer alıyor. Son 20 senede en az artışın yaşandığı ülke ise yüzde 37 ile Yunanistan oldu.
Asgari ücret son 10 senede Yunanistan ve Türkiye’de azaldı
2011 ile 2021 yıllarının ikinci yarısındaki değişimi gösteren son 10 seneye bakıldığında ise iki ülkede Euro bazında brüt asgari ücretin gerilediği dikkat çekiyor. Bunlar Yunanistan (yüzde – 13) ve Türkiye (yüzde -3). Bu dönemde brüt asgari ücret Türkiye’de yüzde 3 azaldı.
Son 10 senede en büyük artış ise yüzde 196 ile Romanya’da. Yüzde 177 ile Litvanya ikinci sırada bulunurken Bulgaristan yüzde 171 ille üçüncü sırada.
Asgari ücretin satın alma gücünde durum ne?
Asgari ücret hesaplamalarında kullanılan diğer bir yöntem ise satın alma gücü. Türkiye bu alanda daha iyi konumda. Türkiye 2021’in ikinci yarısında 27 Avrupa ülkesi içinde bin 44 Euro ile 11. sırada. Zirvede ise bin 619 Euro ile Lüksemburg ve bin 465 Euro Almanya var. Son üç sırayı ise Arnavutluk (422 Euro), Karadağ (587 Euro) ve Bulgaristan (596 Euro) paylaşıyor.
Son 20 senede asgari ücretin satın alma gücündeki artışa bakıldığında yine zirvede yüzde 584 ile Romanya var. Bu ülkeyi Sırbistan (yüzde 491), Bulgaristan (yüzde 454), Litvanya (yüzde 337) ve Arnavutluk (yüzde 278) takip ediyor.
Türkiye’de asgari ücretin satın alma gücü ise son 20 senede Euro bazında yüzde 244 artış gösterdi.
Asgari ücretin satın alma gücünün en az arttığı ülke ise yüzde 30 ile Fransa, yüzde 32 ile Hollanda ve yüzde 36 ile Belçika. Ancak bu ülkelerde satın alım gücü zaten oldukça yüksek durumda.
Öte yandan Avrupa’da bazı ülkelerde ise asgari ücret uygulaması bulunmuyor. Bu ülkeler Danimarka, İtalya, Kıbrıs, Finlandiya, İsveç ve Avusturya.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***