Doç. Dr. Murat Batı yazdı: ÖTV’de tarife değişikliği hem otomobil fiyatını düşürür hem de Hazine’nin vergi gelirini artırır

* Doç. Dr. Murat Batı

Sadece 250 civarında malın üretim ve ithalinden alınan ÖTV, 2021 Ocak-Eylül döneminde yaklaşık 150 milyar TL hasılatı ile toplam vergi gelirleri içinde ortalama %19’luk payı ile en önemli vergilerimizden biridir. Bu vergiyi üretici firma ya da ithalatçı firma öder ama malın fiyatına ekleyerek tüketiciye yansıtır. Daha da önemlisi ÖTV’nin eklendiği tutardan ayrıca KDV de alınmaktadır.

Otomobil gibi motorlu araçlarda ÖTV hesaplaması “sınıf usulü artan oranlı tarife” dediğimiz bir yöntemle yapılmaktadır.

ÖTV Kanuna göre 1600 cm3’ü aşmayan otomobillere bugün itibariyle uygulanacak ÖTV oranları (tarifesi)

92 bin TL ve altında olan araçlar için	45%
92 bin TL’yi aşıp 150 bin TL’ye kadar olan araçlar için	50%
ve 150 bin TL üstü için ise	80%

şeklindedir, bazı araçlarda bu oran %220’ye kadar uygulanmaktadır.

ÖTV matrahı yani aracın vergisiz bedeli, yukarıdaki tarifenin hangi aralığına isabet ediyorsa matrahın tamamına TEK bir oran uygulanmakta ve bu hesaplanan ÖTV de aracın vergisiz fiyatına eklenip toplam tutar üzerinden %18 KDV hesaplanmaktadır. Yani aracın vergisiz fiyatı + ÖTV üzerinden ayrıca %18 KDV de hesaplanmaktadır. Verginin vergisi alındığından bu uygulama fiyatları doğrudan ve katmerli bir şekilde artırmaktadır.

Vergisiz fiyatı 92.000 TL olan bir otomobilin (tarifedeki ilk basamak) dövizden vs kaynaklı sadece 1 TL fiyatı artarsa %45 yerine tamamına %50 oran uygulanacağından otomobilin fiyatı da 5.428 TL artacaktır. Yani 1 TL’lik ÖTV matrahı artışı otomobilin fiyatını KDV ile birlikte 5.428 TL artırmaktadır. Bunun nedeni tarifenin uygulanma şeklidir.

Varsayalım piyasa fiyatı 400.000 TL olan 1600 cm3’ün altında bir araç için 150,659 TL ÖTV, 61.017 TL KDV ve toplamda 211.676 TL vergi ödeniyor.

Durum aşağıdaki tabloda daha açık bir şekilde gösterildi

a	1600 cm3’ün altında bir aracın satış fiyatı	400 bin TL	Varsayalım
b	Aracın Vergisiz Bedeli	188.324 TL
c	ÖTV oranı	80%	Vergisiz bedel 150 bin TL’yi aştığı için
d	ÖTV Tutarı	150.659 TL	(bxc)
e	KDV oranı	18%
f	KDV Tutarı	61.017 TL	(b+d)xe
g	Vergiler Toplamı	211.676	(d+f)

şeklindedir.

Bunu düzeltmenin bir yolu var; “tarife değişikliği”

Vergi sistemimizde bir tarife usulü var ki buna “dilim usulü artan oranlı tarife” adı verilir. Bu uygulamada matrah arttıkça, dilimin artan kısmına farklı oran uygulanmaktadır. Örneğin yukarıdaki örnekte aracın satış fiyatı 400.000 TL iken bunun ÖTV matrahı yani aracın vergisiz bedeli 188.324 TL’dir. Bu tutar 150.000 TL’yi aştığından şu anki uygulamada 188.324 TL’nin tamamına %80 uygulanmaktadır. Oysa tıpkı ücretlere, ticari kazançlara, kira gelirlerine uygulandığı gibi dilim usulü bir artan oranlı sistem uygulanırsa vatandaş lehine doğrudan bir sonuç doğuracaktır.

Örneğin şu anki 1600 cm3’ü aşmayan otomobiller için aracın vergisiz fiyatına (matrahına);
92 bin TL’ye kadar olan kısmı için %45,
92 bin TL’yi aşan ama 150 bin TL’ye kadar olan kısmına %50 ve
150 bin TL’yi aşan kısmına ise %80
uygulanırsa sonuç çok daha adil olacaktır.

Önerdiğim sistem uygulanırsa, bu kez aynı araç için 101.059 TL ÖTV, 52.089 TL KDV ve toplamda 153.148 TL vergi ödenecektir. Satış fiyatı 400 bin TL olan aracın fiyatı da otomatikman 341.472 TL’ye inecektir.

Sorunu daha iyi anlamak adına iki sistemi de tabloyla göstermeye çalışayım;

	Şu anki uygulamaya göre (Sınıf usulü tarife)		Önerilen uygulamaya göre (Dilim usulü tarife)
ÖTV Matrahı (Aracın Vergisiz Bedeli)	188.324 TL		188.324 TL
ÖTV oranı	80%		%45, %50 ve %80
ÖTV Tutarı TL	150.659 TL		101.059 TL
KDV TL	61.017 TL		52.089 TL
Toplam Vergi	211.676 TL		153.148 TL
Aracın satış Fiyatı	400.000 TL		341.472 TL

Tabloda da görüldüğü üzere orta sütun mevcut uygulamayı son sütun ise önerdiğim sistemi göstermektedir. Şayet son sütundaki sistem uygulanırsa aracın fiyatında ciddi bir düşüş oluşacaktır.

Bu durumda iki yöntem arasında neredeyse 59 bin TL bir fark bulunmaktadır. Otomobilin ÖTV matrahı 150.000 TL’yi aştığı durumda vergisiz aracın fiyatından daha fazla vergi verilmektedir. Yüksek fiyatlı araçlarda tüketici aleyhine bu makas daha da açılacaktır. Önerdiğim sisteme geçilmesi durumunda hem tüketici hem üretici hem de devlet kazanmış olacaktır. Bu usul, vergi mevzuatımızda Gelir Vergisi Kanunu ile Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nda uygulanmaktadır. Bu usulde tüketicinin maruz kaldığı vergi yükü de kısmen azalmaktadır.

Motorlu araçların ÖTV tarifesinde dilim usulü yönteminin uygulanması özellikle otomotiv sektörünü canlandırmanın yanı sıra Hazine’nin vergi gelirini de artıracaktır. Her ne kadar ilk etapta “daha az bir vergi tahsilatı” gibi görünse de sıfır araç piyasası hareketleneceğinden bu düzenleme otomotiv sektörüne ve yan sektörlerine can suyu olacaktır. Hazine’nin vergi kaybı için bu şekilde bir indirim araç satış miktarını artırtacak ve dolayısıyla da Hazine, aynı belki de daha fazla bir vergi geliri elde edecektir. Buna ilaveten vergisel anlamda kayıt altına alınmakta zorlanılan ikinci el piyasasının ateşi de düşecektir.

Özellikle önerdiğim bu sistem değişikliği bir vergi indirimi olmayıp Anayasal anlamda denkleştirici adalet kapsamında da değerlendirilip bir tür sosyal gelir adaletsizliğini de azaltacaktır.
Bir an önce düzelmesi dileğiyle..

Saygılarımla..

* Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölüm Başkanı

murat.bati@omu.edu.tr