ABD’nin eylül ayı başlarında Afganistan’dan çekileceğine dönük açıklamasının ardından Taliban’ın ülkedeki ilerleyişi durdurulamıyor.
Her geçen gün yeni bir bölgede hakimiyet sağlayan örgüt son olarak başkent Kabil’i alarak ülke kontrolünü ele geçirdi.Bu durum, ülkeden olan göçleri daha kitlesel bir hale getiriyor. Göçmenlerin Afganistan’da başlayan ve Pakistan ve İran üzerinden günlerce devam eden bu göçün hedef ülkesi ise Türkiye.Türkiye,son 45 gündür yoğun bir şekilde devam eden göç dalgası karşısında tedbirleri son dönemlerde arttırmış durumda. Sıklaştırılan bu tedbirler göçmenleri koyuldukları yolculukta çok daha büyük tehlike ve zorluklarla karşı karşıya bırakıyor.
Afganistan’da Türkiye’ye olan göç son haftaların en çok tartışılan konusu durumunda. Uzun zamandır bütük sayılarla gerçekleşen göçmen geçişlerine göz yumulduğu yönündeki eleştirilerinin ardından gerek sınır hattında gerekse yurt içinde geçişlere dönük tedbirler sıklaştırıldı. Van’ın Saray,Özalp ve Çaldıran ilçelerinin İran ile sınırı boyunca güvenlik önlemlerinin arttırılmasıyla son günlerde göçmen geçişlerinde bir azalma yaşanıyor. Önemli bir kısmı dağlık olan sınırda alınan tedbirler sırasında yakalanan göçmenler çoğu zaman kayıt dışı bir şekilde tekrar sınırın İran tarafına geri gönderiliyor. Van Valiliği’ne göre sınır güvenliğinin artırılması amacıyla 35 timden oluşan 750 özel harekat polisi bölgeye gönderilerek buradaki denetim ve devriye çalışmalarına devam ediyor. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü verilerine göre ise bu yıl 5 Ağustos tarihine kadar Afganistan’dan gelen ve yakalanan düzensiz göçmen sayısı 32 bin 727 olarak tespit edildi.
Artan tedbirler karşısında karayolu yerine dağ yolları tercih ediliyor
Göçmenlerin ilk temas ettikleri kent olan Van’da da önlemler yoğunlaştırılmış durumda. Göçmenlerin kaldıkları ‘Şok evlerine’ yapılan baskınlar,kaldıkları açık arazilerde yapılan denetimler göçmenlerin yaşadıkları zorlukları iki katına çıkarıyor.Bu yüzden göçmenler sürekli olarak kaçış halinde ve görünmemeye çalışıyor. Çoğu zaman kaçakçılar tarafından kandırılan ve temel ihtiyaçlarını fahiş fiyatlarla almak zorunda kalan göçmenlerin Van’dan batı kentlerine yapmak istedikleri yolculuk da yine arttırılan güvenlik tedbirlerine takılıyor. Gevaş-Tatvan karayolu ile Erciş-Ahlat-Tatvan karayolunu kullanan göçmenlerin çoğu yakalanarak Geri Gönderme Merkezi’ne sevk ediliyor, oradan sınırdışı ediliyor. Bu yüzden çoğu göçmen son zamanlarda karayolundan çok karayoluna paralel olarak dağ yolunu yürüyerek Bitlis’in Tatvan İlçesi’ne ulaşmaya çalışıyor. Diğer taraftan alınan tedbirler karşısında kaçakçılar güzergah ve yöntemlerini sık sık değiştiriyor.
Sınırın İran tarafında bekleyen göçmen sayısı arttı, göçmenler Van’da ise görünmemeye çalışıyor
Tüm bunlar karşısında Afganistan, İran ve Türkiye’yi kapsayan bir ağa sahip olan göçmen kaçakçıları sahte kimlikler ayarlayarak göçmenleri otobüs firmaları ile ülkenin batı kentlerine taşımaya çalışıyor. Ancak geçtiğimiz günlerde Erciş ilçesinde Metro Turizm’e ait otobüsün göçmenleri otobüse alırken görüntülenmesi ile beraber bu yöntem de şimdilik pek tercih edilmiyor. Yerel kaynaklar sınırdaki tedbirlerle beraber İran’ın Khoy, Selmas ve Urmiye kentlerine bağlı köylerde bekleyen göçmen sayısında önemli bir artışın olduğunu belirtiyor. Daha önce kente giriş yapan veya sınırı bir şekilde geçen göçmenler ise neredeyse kent merkezinde görünmemeye başladı. Göçmenler,kentin çıkış güzergahlarındaki tedbirler ve kaçakçılara ait ev veya ahır gibi yapıların yıkılmasıyla Van’ın kenar mahallelerindeki metruk binalar, vadiler,küçük koruluklar veya menfez gibi alanlarda hayatta kalmaya çalışıyor. Burada açlık,susuzluk,hastalık gibi birçok sorunla mücadele ediyor,büyük bir belirsizlik içerisinde umutlarını korumaya devam ediyor.
”20 gündür burada aç susuz bekliyoruz”
Günlerdir Van’ın Erciş ilçesi yakınlarındaki açık arazide bekleyen mülteciler İndependent Türkçe’ye konuştu. Afganistan’dan 36 gün önce çıktığını söyleyen Ahmed Refikh isimli mülteci, 20 gündür iki çocuğuyla beraber beklediğini söylüyor.” 20 gündür burada aç susuz bekliyoruz.Bizi götürecek kimse yok, seyahat edeceğimiz bir araç da yok. İstanbul’a gitmek istiyoruz. Afganistan’da savaş var, Taliban bir taraftan, IŞİD bir taraftan. Durum hiç iyi değil. Oradan kaçarak buraya geldik ama burada da öylece kaldık. Burada polis sürekli olarak kaldığımız yerlere operasyon yapıyor, bizi yakalıyor ve geri gönderiyor. Türkiye’den yardım istiyoruz ne yapacağımızı bilmiyoruz.” diyen Refikh, beraber geldikleri birçok arkadaşından habersiz kaldığını sözlerine ekliyor.
”Kaldığımız bölgede ve yollarda sürekli kontroller oluyor “
Daha sonra konuşan ve altı gündür beklediklerini söyleyen dört Afgan genç de Refikh ile benzer ifadeler kullanıyor. Bitlis’in Tatvan ilçesinde bulunan ve kullanılmayan bir ahırda bekleyen göçmen gençler, aç ve susuz kaldıklarını ve paralarının bittiğini söylüyor. Şu ifadeleri kullanıyor gençler;
“Afganistan’da savaşı,zulmü gözlerimizle gördük.İnsanların başı kesiliyor,tecavüz ediliyor.Biz kaçtık.Şimdi sahipsiz kaldık bilmediğimiz bir yerde.Hem burada hem de yolda kontroller var.Bizim suçumuz ne? Sadece savaştan kaçtık.”
“Kız çocuklarımın okula gitmesini istiyorum”
Son olarak ülkenin kuzey bölgesinden günler önce çıkan ve iki kız çocuğu ve eşiyle beraber Van’daki bir inşaat da barınan Afganistanlı Türkmen bir kadın, iki çocuğunun daha güzel yaşaması ve eğitim alması için ülkeden çıkma kararı aldıklarını söylüyor. Talibanın ilk olarak yaşadıkları bölgeye saldırdığını söyleyen Türkmen kadın hala kaygılandığını söylüyor ve isminin belirtilmesini, fotoğrafının kullanılmasını istemiyor. Şöyle devam ediyor Afgan kadın;
”16 gündür bazen yürüyerek bazen de araçlarla Afganistan’dan Türkiye’ye geldik.İki çocuğum ve eşimle geldik. Orada kız çocukların okula gitmesi yasak. Ben çocuklarımın güzel bir hayat yaşamasını ve okula gitmelerini istiyorum.Bu şartlar nerede sağlanacaksa oraya gideceğiz. Gelirken çok zorlandık. Şimdi de eşim ve birkaç tanıdık Afgan’la burada kalıyoruz. Kaçakçılardan haber bekliyoruz. Ne olacak bilmiyoruz.”
Kabil Taliban’ın eline geçti,daha büyük bir göç dalgası bekleniliyor
Afganistan’da tüm büyük vilayet merkezlerinin kontrolünü ele geçiren Taliban, son olarak ülkenin başkenti Kabil’i de aldı. Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Taliban’ın Kabil’i kuşattığı sırada ülkeyi terk etti. Binlerce Afganistan vatandaşı Kabil’de havaalanına giderek ülkeyi terk etmeye çalışıyor. Taliban liderlerinin demokratik bir yönetim sergileyeceklerine dair açıklamalarına rağmen ülkeden milyanları bulacak bir göç dalgasının olacağı tahmin ediliyor. İran’ın ülkedeki göçmenleri Türkiye sınırına geçmesi yönünde teşvik ettiği biliniyorken Türkiye’nin artması beklenen göç akışına karşı nasıl tedbirler geliştireceği ise merak ediliyor.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – ŞENOL BALI
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***