Taliban’ın Afganistan’ı ele geçirmesiyle birlikte, şeriat kanunlarına ilişkin sert yorumların yeniden dayatılacağı düşünülüyor.
Çoğu Müslüman ülke, hukuk sistemlerinde, özellikle aile hukukunda şeriat unsurları içeriyor ancak yine de uygulamalarda önemli farklılıklar mevcut ve çok azı, Müslüman âlimlerin bile üzerinde uzlaşamadığı hudud denilen cezaları uyguluyor.
Şeriat hukuku nedir?
Şeriat, Kur’an ve Hz.Muhammed’in sözlerinden veya eylemlerinden yola çıkılarak oluşturulan bir dini hukuk sistemini ifade eder. Şeriat, Müslümanların yaşadıkları dönem ve coğrafyaya göre ilahi mesajı yorumlayarak ortaya koydukları hukuk sistemine verilen isim olarak kabul edilir. Ancak bu yorumda geleneğin de önemli bir yeri vardır.
Nasıl uygulanması gerektiği, muhafazakar ve liberal Müslümanlar arasında her zaman bir tartışma konusu oldu ve hala da tartışılıyor.
Örneğin bankacılıkta Batılı şirketlerin Müslüman müşterileri cezbetmek için İslami finans ürünleri sunmasıyla, değişik şekillerde “faiz geliri” elde etme uygulamaları geniş çapta kabul gördü ama bu her alanda bu kadar kolay olmuyor.
Arapça “sınır” anlamına gelen hudud; zina, tecavüz, eşcinsellik, hırsızlık ve cinayet gibi günahlar için verilen cezalar anlamına geliyor.
Birçok suçun bir itirafla veya birkaç yetişkin Müslüman erkeğin tanıklığıyla kanıtlanması gerektiğinden aşırı cezalar nadiren uygulansa da, modern toplum için oldukça sert kaçan örneklerle sürekli karşılaşıldığı durumlar mevcut.
Had ve Hudud cezalarının Kur’an’daki bazı örnekleri
Kur’an’ın farklı yerlerinde had ve hudud cezalarına yer veriliyor. Örneğin bazı ayetlerde kadın ile erkek arasındaki tolerans farkını görmek de mümkün.
Nisa /15.Ayet
“Kadınlarınızdan fuhuş yapanlara karşı içinizden dört şâhit getirin. Bunlar şâhitlik ederlerse, o kadınları, ölüm kendilerini alıp götürünceye veya Allah haklarında bir çıkış yolu belirleyinceye kadar evlerde tutun, dışarı bırakmayın.”
Nisa /16. Ayet
“İçinizden iki erkek fuhuş yaparsa onları cezalandırın. Eğer tevbe eder, hallerini düzeltirlerse artık onlara ceza vermekten vazgeçin. Çünkü Allah tevbeleri çokça kabul eden, çok çok merhamet edendir.”
Ampütasyon
Mâide / 33. Ayet
“Allah ve Rasûlü’ne karşı savaş açanların ve silahlı eylemlerle yeryüzünde fitne fesat çıkarmaya çalışanların cezası, ya öldürülmek veya asılmak yahut el ve ayaklarının çapraz kesilmesi ya da bulundukları yerden sürgün edilmektir. Dünyada onların cezası böyle bir rezilliktir; âhirette de onlar için pek büyük bir azap vardır.”
Mâide / 38. Ayet
“Hırsızlık eden erkek ve kadının, yaptıklarına bir karşılık ve Allah tarafından caydırıcı bir ceza olmak üzere sağ ellerini bilekten kesin. Allah kudreti dâimâ üstün gelen, her işi ve hükmü, hikmetli ve sağlam olandır.”
Hangi ülkeler sert şeriat yasalarını takip ediyor?
Suudi Arabistan
Şeriat, tüm Suudi yasalarının temelini oluşturuyor ve yakın zamana kadar aşırı sert cezalarının uygulanması yaygındı.
Ülkede örneğin eşcinsel eylemler idamla cezalandırılabilir, ancak genellikle ceza kırbaçlama ve hapisle sınırlı kalıyor.
Kılıçla yapılan kafa kesme ve ampütasyonlar genellikle Cuma günleri öğle namazından önce kamuya açık şekilde yapılıyordu. Daha aşırı durumlarda, mahkum edilen kişi bazen infazdan sonra ibret olması için çarmıha da geriliyor.
Kanun ayrıca, kişisel yaralanma durumlarında “kısas” olarak bilinen göze göz cezasına da izin vermekte. Ancak bir cinayet kurbanının ailesi, genellikle kan parası karşılığında, hüküm giymiş bir kişiyi affedebiliyor.
İran
Çin ile birlikte diğer tüm ülkelerden daha fazla insanı idam eden İran İslam Cumhuriyeti’nin hukuk sistemi de şeriata dayanıyor, ancak bazı önemli farklılıklar var.
Yargıçların ikinci dereceden kanıtları tartmalarına izin veriliyor ve klasik şeriatın aksine İran büyük ölçüde hapis cezası veriyor.
Bununla birlikte, Şii devleti bir dizi katı şeriat cezası uyguluyor ve çok sayıda uluslararası insan hakları örgütü kırbaçlama, ampütasyon ve zorla körleştirme dahil olmak üzere zalimce ve insanlık dışı cezaları eleştiriyor.
Brunei Darüsselam
Küçük ve son derece zengin bir mutlak monarşi olan Brunei Darüsselam Sultanlığı, 2019’da Güneydoğu Asya’da keskin şeriat uygulayan ilk ülke oldu.
Uluslararası birçok tepkiyle karşılaşan Brunei Sultanı daha sonra eşcinsel seks ve zina nedeniyle taşlanarak ölüm de dahil olmak üzere bazı önlemlerin uygulanmayacağını söyledi.
Afganistan
Taliban 90’lı yıllarda şeriatın en acımasız cezalarını uyguluyordu. Birkaç gün önce ülkede yeniden yönetimi ele geçiren örgüt bu kez benzer uygulamaları gevşetebileceği mesajı veriyor ama dünya yine de endişeli.
Taliban rejimi, kadınları erkek refakatçi olmadan evlerinden bile çıkmasına izin vermeyen ve gözler dahil her yeri örten burka giydiren bir yaşam tarzı anlayışına sahip. Daha önceki beş yıllık iktidarları sırasında rutin olarak had cezaları da uygulandı.
Endonezya
Endonezya’nın muhafazakar Açe bölgesi, dünyanın en büyük Müslüman çoğunluklu ülkesinde şeriat hukukuna sahip tek eyalet.
Kumar, alkol, zina ve eşcinsel seks için halka açık kırbaçlama yapılıyor. Ancak merkezi hükümet kafa kesme gibi cezaları onaylamayı reddediyor.
Açe, 2001 yılında Jakarta tarafından uzun süredir devam eden ayrılıkçı isyanı bastırmak amacıyla özerklik verildikten sonra şeriata geçmişti.
Sudan
Sudan şeriat yasalarını 1983’te kabul etti ancak o zamandan beri düzenli şekilde uygulandığı söylenemez.
Örneğin taşlanarak ölüm cezası olan ‘ recm’, kanun kitaplarında yer alıyor ancak onlarca yıldır uygulanmadı. Ne var ki, her yıl yüzlerce kadın “ahlaksız davranış” nedeniyle kırbaçlanıyor.
Pakistan
Askeri diktatör Muhammed Ziya-Ül Hak, Pakistan’ı kapsamlı şekilde İslamlaştırmasının bir parçası olarak 1979’da geniş çapta eleştirilen Hudud Yönetmeliklerini uygulamaya koymuştu.
Bu kanunları uygulayan şeriat mahkemeleri, İngiliz ceza kanunu ile paralel çalışıyor ancak nadiren kullanılıyor. Bunlar genelde zina, iftira, mülkiyet suçları ile uyuşturucu ve alkol yasaklarını kapsıyor.
2006’da milletvekilleri, ‘Kadınları Koruma Yasasını’ kabul ederek tecavüz ve zina davalarını şeriat mahkemelerinden çıkardılar ve şeriat mahkemesi kararlarının da artık ana mahkemelerde temyiz edilmesi sağlandı.
Nijerya
Nijerya’nın 36 eyaletinden ülkenin kuzeyinde bulunan 12’si, ceza davalarında şeriat uyguluyor. Mahkemeler ampütasyon emri verebiliyor ancak çok azı şimdiye kadar bunu yaptı.
Katar
Kırbaçlama, alkol kullanan veya yasa dışı cinsel ilişkiye giren Müslümanlar için bir ceza olarak hala Katar’ın kanun kitaplarında yer alıyor, ancak burada da çok nadiren kullanılıyor. Örneğin zinanın cezası teknik olarak 100 kırbaç.
Zina, Müslüman bir kadın ve gayrimüslim bir erkeği kapsadığında ise ölümle cezalandırılabiliyor. Ama gerçekte, ölüm cezası sadece çok nadir cinayet davalarında, kurbanın ailesinin merhamet göstermediği durumlarda kullanılıyor.
KAYNAK: EURONEWS TÜRKÇE – SERTAÇ AKTAN
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***