Sovyetler Birliği’nin 1979 ile 1989 yılları arasında işgal altında tuttuğu Afganistan’da ele geçiremediği tek nokta olan Pencşir Vadisi nerede? Neden önemli?
Başkent Kabil’in 80 kilometre kuzeyinde, Hindikuş Dağları üzerinde yer alan Pencşir Vadisi (Beş aslan), son 40 yılı işgaller ve iç savaşlarla geçen ülkede her zaman için direnişin sembolü ve kalesi oldu.
Ülkedeki 34 vilayetten biri olan etrafı yüksek dağlarla çevrili, keskin virajlara, dar geçitlere, kıvrımlı ve tek şeritli yollara sahip Pencşir’in 7 ilçesi 500’den fazla köyü bulunuyor.
Dar ve uzun yapısı ile her iki yanında sarp kayalıkların bulunduğu dağlarla çevrili olan Pencşir Vadisi’nin Kabil’den geliş kısmında tek bir girişi ve bir de çıkışı bulunuyor.
Vadinin ortasından yine aynı isimdeki Pencşir Nehri geçiyor.
Vadinin kontrolünü elinde bulunduran, ‘karşı tarafa’ askeri olarak üstünlük sağlıyor.
Zira topografya, kenti ele geçirmek için gelen askeri birlikleri dar geçitlerde pusuya düşürmeye elverişli olduğu için işgale neredeyse imkan tanımıyor.
Bölgenin adı her ne kadar ‘Beş Aslan’ olsa da kimileri bu ismin, vadi boyunca uzanan beş yüksek dağın tepesine atıfla konulduğunu değerlendirmesinde bulunuyor.
Tacik etnik kökenli halkın yoğunlukta yaşadığı kentin nüfusunun 175 bin civarında olduğu öngörülüyor.
Afganistan’ın ikinci kalabalık etnik grubu olan Tacik siyasetçilerin birçoğunun memleketi olan kent, 2003 yılında il statüsü kazandı.
Coğrafi konumu, Pencşir Vadisini oldukça stratejik bir öneme koyuyor.
Askeri uzmanlara göre, dünyadaki az sayıda iki taraftan ‘kilitlenebilen’ şehirlerden birisi konumunda.
Başkent Kabil’in kuzeye açılmasını sağlayan 100 kilometre uzunluğundaki vadi, 4 bin 430 metre yükseklikteki Encümen Geçidi ile son buluyor.
Pencşir, 1980’li yıllarda Afganistan’ın Sovyet işgaline karşı direnişinin en önemli merkezlerinden biriydi.
Rus Kızılordusuna mensup askerler 10 yıllık işgal boyunca aylar süren kuşatmaların ardından bölgeye 13 kez saldırı düzenledi, ancak hiçbirinde de başarılı olamadı.
Kent kanlı çatışmalara sahne oldu.
Sovyet ordusu en fazla asker, tank ve zırhlı araç kaybını bu noktada verdi.
Pencşir’de konuşlu Tacik komutan Ahmed Şah Mesud liderliğindeki güçlerin direnişi kırılamadı.
Taliban’ın temmuz sonu başlattığı saldırılarda Afganistan’ın 33 vilayeti ya basit bir direniş gösterdi ya da direnmeden örgüte teslim oldu.
Pençşir, Taliban’ın ele geçiremediği tek vilayet.
Şimdilerde kentin kontrolünü milli kahraman olarak görülen Ahmet Şah Mesud’un oğlu Ahmet Mesud üstleniyor.
Mesud, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Taliban ile müzakerelere devam ettiklerini ama olası bir savaşa da hazır olduklarını dile getirdi.
Taliban her ne kadar vadiyi kuşatmış olsa da Sovyetler Birliği’ne karşı savaşan ve bölgeyi coğrafi olarak çok iyi bilen birçok komutanın Pencşir’de olduğu ve savaş pozisyonu aldığı belirtiliyor.
Bu arada Pencşir, Taliban’ın 1996 ile 2001 yılları arasındaki iktidarı boyunca ele geçiremediği birkaç yerden biriydi.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***