Amerika’nın Afganistan’dan çekilmeye başlamasıyla birlikte artan Taliban baskısı, ülkeden kaçan Afganlar’ın sayısını arttırdı. Diyarbakır Otogarı’nda toplanan Afganlar’a göre, sınırdan geçenlerin sayısında artış oldu.
Diyarbakır Otogarı’nın bahçesi bugünlerde yine kalabalık. Afganistan başta olmak üzere İran, Pakistan gibi ülkelerden kaçarak, yasadışı yollarla Türkiye’ye gelen binlerce kişinin Türkiye’deki ilk duraklarından biri Diyarbakır Otogarı. Burada toplananlar, bir süre bekledikten sonra bir yolunu bulup, batı illerine gidiyor. Son yıllarda sık sık tekrarlanan bu tablo kentin değişmez gündemi haline geldi.
Ancak son günlerde daha çok Afganistan uyrukları gelmeye başladı. Amerika’nın çekilme kararını hayata geçirmesinin ardından Taliban’ın saldırılarından korkan binlerce Afgan yollara düştü. Kaçak yollarla Türkiye’ye gelen göçmenler, bazen araçlarla, bazen yaya olarak Diyarbakır’a geliyor. Kızgın güneşin altında, aç ve susuz günlerce bekleyen göçmenler yaşadıklarını VOA Türkçe’ye anlattı.
Herad Vilayetinden kaçan Abdülmalik Timuri, Amerikan askerlerinin çekilmesiyle birlikte çatışmaların şiddetlendiğini söyledi. Her gün binlerce kişinin sınırdan geçtiğini iddia eden Timuri, “Afganistan’ın Herat vilayetinden geldim. Herat’ta savaş vardı. Taleban geldi ve savaş kızıştı. Taliban sivil ve günahsız insanları katlediyor. Çatışmalar geceleri çok şiddetleniyor. Amerikan askerlerinin Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte Taleban ve devlet arasındaki çatışmalar şiddetlendi. Taleban cezaevinde bulunan 5 bin militanını çıkardı. Taleban militanlarının sayısı arttı. Ben de savaştan dolayı kaçtım. Savaştan dolayı karar verdim ve Türkiye’ye geldim. Hemen hemen her gün en az 2 bin Afganistanlı vatanlarını terk ediyorlar, sınır bölgesinde binlerce insan aç susuz bir şekilde Afganistan’ı terk ediyor. Bazıları yollarda ölüyor. Sınırları geçenler de başka ülkelere gidebiliyor” dedi.
“Taleban Kabil hariç her yeri aldı”
Timuri’nin akrabası Ayetullah Timuri de kaçanlar arasında. Taleban’ın başkent Kabil hariç her yeri ele geçirdiğini söyleyen Timuri, ülkesinde devlet sisteminin çöktüğünü savundu. Sivillerin Taleban ve devlet arasında sıkıştığını ifade eden Timuri şöyle konuştu: ”Savaş var savaştan dolayı kaçtık. Bir tarafta Taleban’ın elinde silah var halkı öldürüyor öbür tarafta devletin elinde silahlar var halkı öldürüyor. Savaştan dolayı karar verdik kaçıyoruz. Ölmek istemiyoruz. Ölmekten kurtulmak için kaçıp geldik. İnsanlar yaşamak için İran’a, Türkiye’ye, bölgedeki her devlete kaçıyorlar. ABD’nin çekilmesiyle birlikte Taleban’ın bölgedeki çatışmaları arttı, kuvvetlendi. Çatışmalar şiddetlendi. Başkent Kabil’in dışındaki tüm bölgeleri kontrol altına aldı. Devlet bitti. Ortada devlet falan kalmadı. Gece gelip çatışıyorlar. Biçare insanlar ölüyor. Çokça insan ölüyor. Türkiye-İran sınırlarında çok Afganistanlı sığınmacı var. Biz 300-400 kişilik bir kafileydik. Her gün insanlar İran’dan Türkiye’ye giriyor. Bazıları Türkiye sınırında yakalanıyor, İran’a geri gönderiliyor. İran’da belli bir süre kaldıktan sonra da yine tekrardan Türkiye’ye geçiyorlar.”
Başkent Kabil’in kuzeyinde Tacikistan sınırındaki Tahar Vilayetinde yaşayan İslamedin Ghafari de Taleban’dan kaçanlardan. Ghafari, Tahar’ın da Taleban’ın eline geçtiğini söyledi. Ghafari, “Tahar’ı da diğer vilayetleri de Taleban aldı. Taleban’ın almadığı sadece bir vilayet var. Fiili olarak Tahar’da savaş şiddetlendi. Devlet kalmadı. Taleban herşeyi kontrol etti. Tahar’da Taleban kendi idaresini kuruyor. Savaş devam ediyor, sürekli çatışma ve savaş hali var” diye konuştu.
“Uçaklar evimi bombaladı”
Kunduz Vilayetinde yaşayan Osman Tahiri, ailesini günler önce Ankara’ya göndermiş. Taleban ve hükümet güçleri arasındaki çatışmalarda evi bombalanan Tahiri, apar topar kaçmak zorunda kalmış. Sadece elbiseleriyle kaldıklarına dikkat çeken Tahiri, “Taleban ve Afganistan savaşında evim yıkıldı. 5-6 ay önce uçaklar geldi evimi bombaladı. Ev yerle bir oldu viraneye döndü. Sadece üstümüzdeki elbiseler ile kaçtık İran’a gittik. Birkaç ay İran’da yaşadık ardından İran’dan da Türkiye’ye geldik. Afganistan’da şimdi savaş çok şiddetli ve tehlikeli. Taleban ile devlet arasında savaş var. Eğer savaş sona ererse geri dönmek istiyorum” şeklinde konuştu.
“Taleban her yerde”
Cevad Melekzayi de yaşadığı kasabanın beş yıldan beri Taleban’ın elinde olduğuna dikkat çekerek son günlerde baskının arttığını söyledi. Melekzayi, “Taleban hükümet ile savaşıyor. Halimiz çok kötü o yüzden geldim. Taleban gençleri alıp öldürüyor. Taleban’dan kaçıp geldik. Egemenliğini kurmak korkutmak için öldürüyor. Taleban savaşı 40 yıldır devam ediyor. Taleban 5 yıldır bizim bölgemize gelmiş. Şimdi şiddetli çatışmalar var Afganistan’da. Şimdi Afganistan’ın genelinde savaş artmış durumda. Amerika’nın Afganistan’dan çekilmesiyle birlikte savaş kızıştı” dedi.
Afganistan’ın güneyinde, Pakistan sınırında bulunan Helmend Eyaletinden gelen Ahmet Nebi Cemali, 2 ay İran’da yaşadıktan sonra Türkiye’ye gelmiş. Cemali sınırdan yaklaşık bin kişilik bir grupla geçtiğini öne sürerek, şöyle konuştu: “Önce İran’a gittim ve 2 ay İran’da kaldım. Ardından da Türkiye’ye geldim. İran-Türkiye sınırında sığınmacılar sorunlarla karşılaşıyorlar. Türkiye sığınmacıları İran’a geri gönderiyor. Benim geçiş yaptığım gün sınırda yaklaşık bin Afganistanlı sığınmacı vardı. Ben 10 gün önce geçiş yaptım.”
Otogarda bazen günlerce bekleyen Afganlar, hayırseverlerin yardımlarıyla karınlarını doyuruyor. Otogarda çalışan ve isim ve görüntülerinin yayınlanmasını istemeyen bazı kişiler, göçmenlerin insan kaçakçıları tarafından kaçak yollardan batı illerine götürüldüğünü iddia etti.
Bakan yardımcısı yalanladı gazeteci görüntü paylaştı
Öte yandan İçişleri Bakanlığı da son günlerde Afganistan’dan Türkiye’ye giden göçmen sayısının arttığını gösteren fotoğraf ve videoların özellikle sosyal medyada paylaşılması üzerine bir açıklama yaptı. Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı sosyal medyada yer alan görüntülerin bazılarının Türkiye’yle ilgili olmadığını açıklayarak, bazı kesimlerin kasıtlı olarak algı oluşturduğunu savundu.
Ancak Vanlı gazeteci Ruşen Takva sosyal medya hesabından bazı görüntüler paylaşarak, göçmenlerin nasıl geldiğini anlattı. Takva paylaşımında şu bilgilere yer verdi: “Gazeteci yalanlamakla gerçek değişmez. Türkiye’ye her gün en az 1500 mülteci geliyor ve geçişler artarak devam ediyor. Peki bu geçişler nasıl oluyor, anlatalım. Video 12 Temmuz gecesine ait. 15 kişilik bir mülteci grubu koşarak Türkiye’de bulunan köye giriş yaptı. Yer Özalp. Videodan anlaşıldığı gibi sınırdan gelen mültecileri, atlı kaçakçılar karşılıyor ve rehberlik ediyor. Mültecilerin Türkiye yürüyüşü, İran’ın aksine gece veya sabaha karşı gerçekleşiyor. Akşam saatlerinde atlı gruplar sınırlara doğru mültecileri karşılamaya gidiyor.”