HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
Enflasyona ilişkin haziran rakamları vahim. TÜİK’in verilerine göre TÜFE aylık yüzde 1,94 arttı ve yıllık enflasyon yüzde 17,53’e çıktı. Üretici enflasyonu ise yüzde 43’e dayandı. TÜFE ile ÜFE arasındaki makas yüzde 25’i bile aştı. Bu durum, önümüzdeki haftalarda fiyatlardaki yükselişin devam edeceği anlamına geliyor. Temmuzda tüketici fiyat endeksinin yüzde 19 civarında olması bekleniyor.
Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu’nun (EnaGrup) verilerine göre ise durum çok daha vahim. ENAGrup Haziran ayı tüketici fiyat endeksini yüzde 3,28 olarak açıkladı. Son altı aylık enflasyon oranı ise yüzde 19,16 olarak ölçüldü. Son 10 aylık enflasyon ise 36,6 şeklinde açıklandı. Türkiye için faiz indirimi en azından kısa vadede bir seçenek değil. Aksine Tayyip Erdoğan’ın karşı çıkmasına rağmen faiz artışı bile tartışılabilir.
TÜİK, Haziran ayına ilişkin enflasyon oranlarını açıkladı. Kamuoyunun ‘gerçekçi’ bulmadığı veriler bile vahameti gözler önüne seriyor. Buna göre tüketici enflasyonu haziranda yüzde 1,94 arttı. Yıllık tüketici enflasyonu 2019 Mayıs’ından sonraki en yüksek seviyeye çıkarak yüzde 17,53’e yükseldi. Fiyatlar genel seviyesindeki artışta ekonomideki normalleşmenin yanı sıra döviz kurlarındaki yükselişin de etkisi büyük oldu.
ÜFE, KOPTU GİDİYOR: YÜZDE 42,89!
Üretici enflasyonu ise aylık yüzde 4,01 artarak yıllıkta yüzde 42,89’a kadar çıktı. Söz konusu oran ürkütücü. Üretici fiyatlarında haziranda aylık bu denli yüksek artış 15 yıldır görülmemişti. Yıllık üretici fiyatları da Ekim 2019’dan sonraki en yüksek seviyesine ulaştı. Üretici ile tüketici enflasyonu makası da ürkütücü bir şekilde yüzde 25.36 puanla tarihi bir seviyeye ulaştı.
EN KÖTÜYE DAHA VAR!
Durum vahim ancak ekonomistlere göre henüz en kötüsü yaşanmadı. Geçtiğimiz hafta elektrik ve doğalgaza yapılan fahiş zamların temmuz enflasyonuna 1.1 puanlık etki yapması bekleniyor. Buna göre Temmuzda yıllık enflasyonun yüzde 18,5’i aşacağına kesin gözüyle bakılıyor.
MAHFİ EĞİLMEZ: ÖNCE HUKUKA DÖNÜLMELİ
İktisatçı Mahfi Eğilmez, enflasyon rakamlarını şu cümlelerle değerlendirdi: “Üretici fiyat endeksi rekora gidiyor. Tüketici fiyatları daha da yükselecek demektir. TCMB’nin faizi artırmaktan başka çaresi görünmüyor. Ama tekrar söyleyeyim: Enflasyona gerçek ve kalıcı çözüm arıyorsak faiz artırımıyla değil, hukukun üstünlüğünü sağlayarak başlamak gerek.”
BURAK ARZOVA: DURUM ÇOK AMA ÇOK CİDDİ!
Prof. Dr. Burak Arzova ise rakamların, Türkiye’nin gerçek gündemini gözler önüne serdiğini anlatıyor: “TÜİK’e göre bile aylık yüzde 1,94 yıllık yüzde 17,53 TÜFE; aylık yüzde 4,1, yıllık yüzde 42,89 ÜFE varsa durum çok ama çok ciddidir. Türkiye’nin gerçek gündemi enflasyondur, işsizliktir, yoksulluktur.“
İktisatçı Doç. Dr. Aysel Gündoğdu ise “Yüksek enflasyon, yüksek faiz, yüksek kur… Yüksek tansiyon, yüksek şeker, yüksek kolesterol… Yaşam şeklini değiştirmeden bu hastayı iyileştirmek mümkün değil!” ifadelerini kullanıyor.
FAİZLER İNDİRİLEBİLİR Mİ?
Enflasyondaki yükselmenin, TL’deki değer kaybının temel nedeni kötü ekonomi yönetimi. Rejimin ‘keyfi’ yönetiminin faturasını vatandaşlar her geçen gün daha da yoksullaşarak ödüyor. Normalde yaz aylarında enflasyon yavaşlama eğiliminde olan enflasyon, artık hızlanıyor! ÜFE ile TÜFE arasındaki fark yüzde 25’i bile aştı. Dolayısıyla üreticilerin söz konusu enflasyonu önümüzdeki haftalarda fiyatlara yansıtmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Hal böyleyken Merkez Bankası için politika faizlerinin indirilmesi en azından önümüzdeki 3 ay için seçenek olmaktan çıktı. Erdoğan’a rağmen zor ama dolarizasyonu engellemek için faiz artışına bile gidilebilir.