Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 130 ülke, küresel şirketlere yüzde 15’lik asgari vergi getirilmesinde anlaştı. Böylece çok uluslu şirketlerin bazı ülkelerdeki avantajlardan yararlanarak vergiden kaçması önlenecek.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), 130 ülkenin çok uluslu şirketlere dünya çapında yüzde 15’lik asgari vergi uygulanmasında anlaştığını duyurdu. Söz konusu 130 ülke dünya ekonomisinin yüzde 90’ını oluşturuyor. Devletler arasında vergileri aşağı çekme yarışını sona erdirmeyi hedefleyen anlaşmayla büyük eşik ülkelerinin, dünyanın yüksek kâra sahip en büyük şirketlerinden daha fazla vergi alması da mümkün olacak.
Asgari vergi uygulaması konusunda OECD çatısı altında yaklaşık 10 yıldır müzakereler yürütülüyordu. Müzakerelere yakın kaynaklar Reuters haber ajansına yaptıkları açıklamada, zorlu müzakereler sonrasında Çin, Türkiye ve Arjantin’in anlaşmaya dahil olduğunu, böylece G20 ülkelerinin tümünün anlaşmayı onayladığını belirtti. Kaynaklar 139 ülkeden 9’unun ilk etapta anlaşmayı imzalamaya yanaşmadığı bilgisini de verdi. Bu ülkeler arasında vergi oranlarının daha da düşük olduğu Macaristan, İrlanda ve Estonya’nın da bulunduğu belirtiliyor.
Yüzde 12,5’lik asgari vergi uygulayan İrlanda, bu sayede Facebook, Google ve Apple gibi ABD’li teknoloji devlerinin Avrupa merkezlerine ev sahipliği yapıyor. İrlanda Maliye Bakanı, anlaşmayı yüzde 15’lik asgari oran nedeniyle imzalamadıklarını, ancak bir çözüm üzerinde çalışıldığını kaydetti.
150 milyar dolarlık ek vergi geliri bekleniyor
Küresel şirketler on yıllardır kazançlarını vergi oranlarının düşük olduğu ülkelere götürerek vergi avantajı sağlıyor. Ülkeler de yatırımları çekebilmek için vergi oranlarını düşürme yoluna gidiyor. Bu sistem, küresel ölçekteki büyük bir şirketin, orta ölçekli bir şirkete kıyasla daha az vergi ödemesine imkan sağlıyor.
OECD, uluslararası asgari vergi uygulamasının vergi gelirlerini yılda 150 milyar dolar artıracağı tahmininde bulunuyor. Uygulama, yıllık ciroları 750 milyon euroyu aşan şirketler için geçerli olacak. Dünyada bu durumda 7 bin ila 8 bin şirket olduğu belirtiliyor.
Teknoloji devleri başı çekiyor
Reformun diğer ayağında ise dev şirketlerin vergilerini, faaliyet gösterdikleri ve kâr ettikleri ülkelerde ödemelerinin sağlanması bulunuyor. Bu bağlamda Amazon, Apple, Facebook gibi teknoloji devlerinin bu ülkelerde büyük kârlar elde ettikleri ancak neredeyse hiç vergi ödemedikleri belirtiliyor. OECD verilerine göre bu uygulama, yıllık cirosu 20 milyar euronun üstünde ve kâr oranı yüzde 10’dan yüksek şirketleri kapsıyor. Dünya çapında bu durumda yaklaşık 100 şirket bulunduğu belirtiliyor.
Almanya Maliye Bakanı Olaf Scholz, anlaşmayı şirketlerin uluslararası vergilendirmesinde dev bir adım olarak nitelendirerek “Bu, dünyadaki vergi adaletinde son 20 yılın en büyük ilerlemesi. Çeşitli ülkeler arasında verginin aşağıya çekilmesi yarışı artık bitiyor” diye konuştu. Demokratik ülkeler olarak artık adil ve makul vergilendirmede doğru miktar konusunda kararı kendilerinin vereceğini belirten Scholz, bunun vergi cennetleri ve vergiden kaçanlara karşı önemli bir önlem olacağını ve Almanya’nın da vergi gelirlerini artıracağını söyledi. Scholz, büyük şirketlerin gelecekte ortak refahın finansmanında adil bir katkı sağlayacağını, bunun özellikle de bütçelerde büyük deliklerin oluştuğu ve borçlanmanın arttığı korona krizi sonrasında önem taşıdığını kaydetti.
Biden: Dünya ekonomisi daha adil hale gelecek
ABD Başkanı Joe Biden da anlaşma sayesinde dünya ekonomisinin “ABD’deki ve dünyadaki işçiler ve orta sınıf aileler için daha adil” hale geleceğini belirterek “çok uluslu şirketlerin vergileri düşürmek için ülkeleri artık birbirine kırdıramayacağını” söyledi. ABD Maliye Bakanı Janet Yellen de anlaşmaya varılmasını “ekonomi diplomasisi açısından tarihi bir gün” olarak nitelendirdi.
Dünyanın en büyük sanayi ülkelerinden oluşan Yediler Grubu (G7), haziran ayı başında çok uluslu şirketler için yüzde 15’lik küresel asgari vergi uygulanmasında uzlaşmıştı.
Dünyanın en büyük sanayi ülkeleri ve büyük eşik ülkelerinden oluşan Yirmiler Grubu’nun (G20) maliye bakanları da önümüzdeki hafta Venedik’te gerçekleştirilecek toplantıda konuyu ele alacak. Toplantıda anlaşmaya yeşil ışık çıkması bekleniyor. Son ayrıntı ve rötuşlarla uygulamanın hayata geçirilmesine yönelik planın ekim ayına kadar açıklığa kavuşturulması ve bu sürecin ardından anlaşmanın 2023 yılında yürürlüğe sokulması planlanıyor.