Hayvanları Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
AKP’nin dört yıldır üstünde çalıştığı teklif ‘nihayet’ geçen hafta Meclis başkanlığına sunulmuş, çarşamba günü de komisyondan geçmişti. Sivil toplum kuruluşları (STK) teklifi yetersiz bulduklarını belirterek 11 Temmuz Pazar günü protesto için Ankara’da toplanacaklarını duyurmuştu.
Yasa ile hayvanlara karşı işlenen suçlar artık ‘mala zarar verme’ değil ‘cana zarar verme’ olarak değerlendirilecek. Hayvanlar, sahiplerinin borçları yüzünden icra konusu olmayacak. ‘Sahipli-sahipsiz hayvan’ ayrımı da kaldırılıyor.
Yerel yönetimlere, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevi kurma, bu hayvanların bakım-tedavilerini sağlama ve eğitim çalışmaları yapma zorunluluğu getiriliyor.
Tekliften öne çıkanlar şöyle:
* Hayvan bakımevleri kurulacak. Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 75 bini aşan belediyelere hayvan bakımevi kurma zorunluluğu getiriliyor. Belediyelere, bu madde yürürlüğe girdikten sonra üç yıl süreyle hayvan bakımevi kurma ve rehabilitasyon çalışmaları yapmaları için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinden kaynak ayırma zorunluğu getiriliyor.
Katalogdan satış
* Nüfusu 25 binin altında olup hayvan bakımevi kurma zorunluluğu bulunmayan belediyelere de sorumluluk alanındaki sahipsiz hayvanları en yakın belediyeye götürerek, rehabilite ettirme sorumluluğu veriliyor.
* Ev hayvanı satış yerlerinde kedi ve köpek bulundurulması yasaklanıyor. Ev hayvanı satış yerlerinde kedi ve köpeklere ilişkin katalog ve benzeri görsel bilgiler bulunacak; ilgililerin bunlardan seçtikleri kedi ve köpekler, Tarım ve Orman Bakanlığı’nca izin verilen üretim yerlerinden teslim alınabilecek.
Yunus parklarına yasak
* Hayvanların kullanıldığı kara ve su sirkleri ile yunus parklarının kurulması yasaklanacak. Mevcut işletmeler bakımından, her ne suretle olursa olsun kapasite artırımı yapılması ya da eksilen hayvanların yerine yenilerinin getirilmesi de teklifle yasak olacak.
Hapis geliyor
* Hayvanlara eziyet, işkence ve cinsel saldırılar Türk Ceza Kanunu kapsamına alınıyor. Bu çerçevede; nesli yok olma tehlikesi altında olan bir hayvanı öldüren kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilmesi öngörülüyor.
* Bir hayvan neslini yok eden kişiye beş yıldan 10 yıla kadar hapis cezası, bakanlığın uygun görüşü alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenen folklorik amaca yönelik, şiddet içermeyen geleneksel gösteriler hariç hayvan dövüştüren kişiye üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası verilmesi öngörülüyor.
* Kurban kesimi gibi kanuni istisnalar ile tıbbi ve bilimsel gerekçeler, gıda amacı, insan ve çevre sağlığına yönelen önlenemez tehditler dışında bir ev hayvanını veya evcil hayvanı kasten öldüren kişiye altı aydan dört yıla kadar hapis cezası verilecek.
* Bir ev hayvanına veya evcil hayvana işkence eden veya acımasız ve zalimce muamelede bulunan kişiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile hayvanlara tecavüz edenlere altı aydan üç yıla kadar hapis ve 100 günden az olmamak üzere adli para cezası verilecek.
HAYKURDER: Katliam yasası
Teklifin genel kurulda kabul edilmesi üzerine Hayvanları Koruma, Kurtarma ve Yaşatma Derneği (HAYKURDER) Twitter hesabından şu mesajı paylaştı: “Kanun teklifinin tümü oylandı. Katliam yasası TBMM’de kabul edilerek kanunlaştı. Kanunun bazı maddelerine karşı Anayasaya aykırılık sebebi ile AYM’ye gideceğiz. Tarihe bir kara leke olarak geçti! Unutmayacağız… Affetmeyeceğiz….”
HAYKURDER daha önce yasa teklifine 24 başlıkta itiraz etmişti.
İtiraz edilen başlıklardan bazıları şöyle:
Hayvan hastaneleri: Belediyeler için tam teşekküllü hayvan hastaneleri kurulması isteğe bağlı bırakılmış. Sahipsiz sokak hayvanlarına yönelik teşekküllü hastaneler kurulmadığından yerel yönetimlerce ekseriyetle karşılanamıyor.
Petshop’lar ve satış: Bir canlının eşya gibi alınıp satılabilmesi onun can kapsamına alınmadığını ortaya koyuyor. Yalnızca kedi ve köpek satışı kısıtlanıyor. Teklif hayvanlar arasında ayrımcılık ve hayvan ırkçılığı yapıyor. Petshop’larda hayvan satışı ırk veya tür gözetilmeksizin yasaklanmalı.
Av ve avcılık: Teklif avcılığı yasaklamak yerine bu vahşeti görmezden gelmeyi tercih etmiş. Av ve avcılık faaliyetlerinin tamamını yasaklayan ve ceza hükmü içeren düzenleme yapılmalı.
Hayvanat bahçeleri: ‘Hayvanat bahçeleri’ tanımı tekliften tümüyle kaldırılmalı. Hayvanların hangi ad altında olursa olsun insan eliyle inşa edilmiş tesislerde barındırılmaları yasaklanmalı.
Adli ve idari cezalar: Düzenleme eskisinden çok da büyük bir fark ve yenilik sağlamıyor. Hapis cezalarına yönelik mutlak olarak ‘ertelenemez’ şerhi eklenmeli.
Şikayet ve soruşturma: Hayvan sahibi ya da herhangi bir kurumun şikayet şartı aranmaksızın resen soruşturma açılabilmeli ve suç herkes tarafından ihbar edilebilmeli.
Kısırlaştırma ve rehabilitasyon: Kısırlaştırma faaliyetleri planlaması insan nüfusuna endeksli olmamalı. Nüfusu 25 binin altında olan yerleşim alanlarında da mutlaka sabit rehabilitasyon merkezleri kurulması kanunda yer almalı.
Kısırlaştırma hizmetlerinde taşeron: Kısırlaştırma ancak yurt çapında eşzamanlı biçimde her beldenin sınırları dahilinde, zamana yayılı olarak, planlı şekilde yapılması ile mümkün olabilir.
Görevi kötüye kullanma suçu: En büyük beklentilerden biri belediyelerin ceza kapsamına alınması ile hayvanlara yönelik hak ihlallerinin görev suçu kapsamına alınmasıydı. Kanun bu yönde bir düzenleme önermiyor.
Havai fişek: Her yıl havai fişekler yüzünden binlerce kuş hayatını kaybediyor. Havai fişeklerin kullanımı yasaklanmalı.
Kürk ithalatı ve ihracatı: Kürk ithalatı ve ihracatı ile kürk kullanımı ve üretim faaliyetleri yasaklanmalı.