Türkiye’de Corona virüsü salgınında yeni normalleşme 1 Temmuz itibariyle başladı. Salgın nedeniyle getirilen sokağa çıkma yasağı uygulamaları ve şehirler arası seyahat kısıtlamalarının yanı sıra esnafa yönelik alınan önlemler de kaldırıldı. Kademeli normalleşmenin başladığı 1 Haziran’dan itibaren saat ve müşteri kısıtlamasıyla açılan kafe ve restoranlarda da bu kısıtlamalar kalktı. Salgında en uzun süre kapalı kalan ve bir ay önce kepenk açan kahvehanelerde ise oyun oynanmasına izin verildi. Şehirler arası ve şehir içi otobüs, minibüs gibi tüm toplu taşıma araçlarında da yarı kapasiteyle yolcu taşınması kuralı sona erdi. Yeni normalleşmeyle kısıtlamalardan kurtulan esnaf, işlerinin açılacağından umutlu.
“Pandemide okey taşlarını masaya atıp, seslerini dinledim”
İzmir’in Karşıyaka ilçesinde kahvehane işleten Canan Subaşı, yeni normalleşmenin başlamasına rağmen halk temkinli davrandığı için hemen işlerinin açılmasını beklemediğini söyledi. VOA Türkçe’ye konuşan Subaşı, “Şu ana kadar bir tane kağıt masam oldu. İşlerimiz yavaş yavaş açılacak. Şu an için aynı durumdayız, bir anda yoğunluk oluşmadı” dedi. Oyun yasağının kalkmasından memnun olduğunu aktaran Subaşı, “Bir kahvehanenin can damarı oyunlardır. İki seneye yakın süredir çok çile çektik. Şimdi oyun yasağı kalktığı için yavaş yavaş işlerimizin hareketleneceğine inanıyorum ve ümit ediyorum” diye konuştu.
Salgın sürecinde hem psikolojik hem de ekonomik olarak çok zor günler geçirdiğini kaydeden Subaşı, “Ayakta kalıp, direnmek için çok mücadele sarf ettim. Pandeminin dördüncü ayından sonra sinir sistemim laçka olmuştu. İnanır mısınız, okey taşlarını masanın üstüne atıp ‘bari bunların sesini duyayım’ dedim. O kadar psikolojim bozuldu. Çok zordu” dedi. Subaşı, salgın nedeniyle esnafa yönelik yeni bir kapanma ihtimalinin bu kez tüm esnafın sonu olacağını da belirtti.
“10 senede biriktirdiğimi 1,5 senede verdim”
Alsancak semtinde bar kafe işletmeciliği yapan Okan Şardağ da salgın döneminde işletmesini ayakta tutabilmek için evini ve arabasını sattığını söyledi. Şardağ, “10 küsur senede biriktirdiğimi 1,5 sene içerisinde kendi ellerimle verdim. Eski günlerimize geri dönüşün ne kadar süre alacağı, işlerimizin tekrar rayına girip girmeyeceğiyle ilgili. İşlerimiz henüz istediğimiz boyutlarda değil. Dünyanın bu virüsten kurtulmasını, maskelerden kurtulmayı, normal hayatımıza dönmeyi istiyoruz. Kısıtlamalar ülkemizde ve dünya çapında en çok bizim sektörümüzü etkiledi. Ülkemizde özellikle hükümetin yaptırımlarından dolayı en çok etkilenen sektör olduğumuzu düşünüyoruz. Hatta yardım görmeyen, ilk fırsatta kapatılan ve yok sayılan tek sektör biziz” diye konuştu.
Kısıtlamaların kaldırılmasına karşın hükümetin alkollü içki mekanlarına yönelik uygulamalarının sektörü sıkıntıya soktuğunu kaydeden Şardağ, “Bizim sektörel olarak sıkıntımızın sadece pandemi değil mevcut hükümetin bizim üzerimizde uyguladığı yaptırımlar olduğunu düşünüyorum. Karlılığımız çok düşük, baskılar çok büyük. İlk kısıtlamalar, ilk yasaklar bizle ilgili. Kar marjlarımız çok düşük. Sürekli ilk zam gören bizim sektörümüzün ana kalem ürünleri” dedi.
“Hiçbir destek alamadık”
Bir dolmuş hattında hareket memurluğu yapan İbrahim Kahraman ise toplu taşımada tam kapasiteyle yolcu taşınmaya başlanmasından dolayı işlerinin eskiye döneceğinden umutlu: “Bu pandemi döneminde çok zorluk çektik şoför esnafı ve mal sahipleri olarak. Önümüzdeki günlerde iyi şeyler bekliyoruz” diyen Kahraman salgın döneminde yaşadıklarını şöyle anlattı: “Yolcu taşıma kapasitemiz düştü. Mazot her zaman pahalandı. Parçalar pahalı; bir lastik bin lira oldu. Hiçbir zaman için para kazanamadık. Hep kenardan köşeden, borçla, kredi kartıyla işlerimizi çevirmeye çalıştık. Yasak dolayısıyla araçlarımız kapalı kaldı. Kapalı kaldığı sürede hiçbir destek alamadık. Çok zorluklar çektik.”
Dolmuşlarda 14 kişi olan tam kapasitenin üzerinde yolcu kabul etmemeye özen gösterdiklerini söyleyen Kahraman, “Vatandaşımızın şu an herhangi bir tepkisi yok. Tabii ki dikkat ediyoruz biz de fazla yolcu almamaya. İnsanların sağlığı paradan daha önemli” sözlerini kullandı.
“Yasakların kalkmasından memnunuz”
Yeni normalleşmeyle birlikte artık tam kapasite müşteri kabul edebilen işletmelerden biri de restoranlar. Karşıyaka’da bir restoranda kebap ustası olarak çalışan Paşa Türkmen, “Yasakların kalkmasından tabii ki memnunuz. Esnaf bu sayede nefes alacak. Corona bizi mahvetti. İşyeri sahiplerimiz zor durumda. Aynı zamanda biz de zor durumda kaldık. Çok boşta kaldık. Zarar büyüktü. Yarı yarıya kapasite kurtarmadı. Paket servisimiz de olmadığı için bir dönem kapalı kaldık. Normalleşmeyle inşallah her şey düzelir” dedi. Corona virüsünde aşılanmanın hızlanmasıyla sektörde yeniden kısıtlamalara dönülmesini beklemediğini de kaydeden Türkmen, maskelerden de kurtulmak istediklerini sözlerine ekledi.