Fransa’nın denizaşırı özerk topraklarından Yeni Kaledonya, 12 Aralık’ta üçüncü ve son defa bağımsızlık referandumuna gidecek.
2018 ve 2020 yıllarında düzenlenen referandumlarda bağımsızlığa ‘hayır’ diyen Fransa’nın eski sömürgesi, son defa sandık başında kaderini oylayacak.
Sandıktan bağımsızlık çıkması durumunda iki ülke arasında ilişkilerin düzenlenebilmesi için iki yıllık bir geçiş süreci uygulanmaya başlayacak.
Bağımsızlık için üç referandum hakkı
Önemli özerk haklara sahip olan takım adalar ile Fransa arasında 1998’de imzalanan Noumea Anlaşması, eski koloninin 2018’den itibaren üç defa bağımsızlık referandumuna gitmesine hak tanıdı.
Anlaşmanın şartları gereğince yapılan ilk referandumda bağımsızlığa ‘hayır’ kararı 2018’de yüzde 57 ile 2020’de ise yüzde 53 ile kabul edildi. Bağımsızlık taraftarlarının ikinci oylamada oylarını ciddi şekilde artırması, nihai referandumun sonucunun bağımsızlıkla noktalanması ihtimalini kuvvetlendiriyor.
1853’te Fransa’nın kolonisi haline gelen Yeni Kaledonya’da bağımsızlık yanlısı yerli Kanaklar ile sömürge yerleşimcilerinin torunları arasında uzun süredir gerginlik yaşanıyor. Sömürge yönetimi sırasında Kanakların gelir kaynaklarından faydalanmasına izin verilmemesi anlaşmazlıkların fitilini ateşleyen en büyük sorun.
80’li yıllarda tırmanışa geçen iki taraf arasındaki çatışmalar, Ouvea Mağarası’nda Kanakların 15 Fransız jandarmasını iki hafta boyunca alıkoyması ile zirve yapmıştı.
Fransa’nın düzenlediği operasyonda 19 Kanak militanı ve iki askerin ölümü ile sonuçlanan olayların ardından imzalanan Noumea Anlaşması’nda iki taraf 20 yıl içerisinde adanın kaderinin oylanması konusunda el sıkıştı.
Yeni Kaledonya, Avustralya’ya yaklaşık bin 200, Fransa’ya ise 20 bin kilometre mesafede bulunuyor.