Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun, “Kanada tarihinin en karanlık bölümlerinden biri” olarak nitelendirdiği Kamloops’ta 215 çocuğun mezarının bulunmasının ardından “somut eylem sözü verdik ve yerli halkları bu şekilde destekleyeceğiz” dedi.
Trudeau hayatta kalanları, aileleri ve Yerlileri desteklemek için “somut eylem” sözü verdi, ancak bunun ne olacağını detaylandırmadı.
Söz konusu skandal hakkında konuşan Trudeau, “Bir baba olarak çocuklarımın benden alınmasının nasıl bir his olduğunu hayal edemiyorum ve bir Başbakan olarak ise, yerli çocuklarını kendi toplumlarından çalan utanç verici politika beni dehşete düşürüyor. Somut eylem sözü verdik ve hayatta kalanları, aileleri ve yerli halkları bu şekilde destekleyeceğiz” ifadelerini kullandı.
Trudeau konuşmasının devamında, “Ne yazık ki, bu bir istisna ya da münferit bir olay değil. Bundan saklanmayacağız. Gerçeği kabul etmeliyiz. Yerleşim okulları bir gerçekti, burada, ülkemizde var olan bir trajedi ve bunu üstlenmek zorundayız” dedi.
Kanadalı yerliler, toplu mezar araştırması istedi
Kanadalı yerli gruplar, geçen hafta eski bir okulun bahçesinde 215 çocuğun kalıntılarının bulunmasının ardından, ülke çapında yatılı okullarda toplu mezar araması yapılması çağrısında bulundular.
İlki 1840’ta Katolik Kilisesi tarafından Kanada hükümeti adına açılan ve sonuncusu 1997’de kapatılan toplam 139 yatılı kilise okulu, faaliyette olduğu yıllarda 150 binden fazla yerli çocuğun ailelerinden zorla koparılarak alıkonulduğu yerler oldu.
Beyaz çoğunluğun hakim olduğu topluluklara entegre edilmek için zorla ailelerinden ve kültürlerinden uzaklaştırılan çocukların büyük kısmı, kötü muameleye maruz kaldı, cinsel ve fiziksel tacize uğradı, açlık ve soğuğa mahkum edildi.
Dönemin Kanada Başbakanı Stephen Joseph Harper, 2008’de yatılı kilise okullarında yaşananlar için devlet özür dilerken, aynı yıl trajedinin tüm boyutları ile ortaya çıkarılması için Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu kuruldu.
‘Kültürel soykırım’
Hayatta olan mağdurların 6 bininden fazlasını dinleyen Komisyon, çalışmalarını 2015’te tamamladı ve 4 bin sayfalık rapor hazırladı.
Raporunda yaşananları “kültürel soykırım” olarak tanımlayan Komisyon, hükümete de sorunun çözümüne ilişkin 94 madde halinde tavsiyelerde bulundu.
Bazı kaynaklarda, kilise okullarında kalırken ölen çocuk sayısı 4 bin 200 olarak verilirken, Komisyon raporunda, ölümlerin kilise yönetimlerince belgelenmemesi nedeniyle bu sayının 5 bin 995 olduğu kaydedildi.
Kuruldukları bölgelerdeki yerli kabilelerinin çocuklarını, ailelerinden zorla alan kilise yatılı okulu görevlilerinin, cinsel ve fiziksel kötü muamelenin yanı sıra çocuklar üzerinde tıbbi deneyler yaptıkları da belirlendi.
Yangınlarda, onlarca çocuk yanarak can verdi
Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu 6 ciltlik raporuna göre, ilki 1840 yılında Batı Kanada’da açılan yatılı kilise okullarında defalarca yangın çıktığı, bu yangınlarda 40 çocuğun yanarak öldü. Raporda, “Eğitilecek diye anne babalarının kollarından zorla alınan çocuklar, oyun bahçeleri yerine isimsiz mezarlara konuldular. Birçoğunun neden öldükleri, ölenlerin çoğununsa isimleri bile bilinmiyor.” ifadesi yer aldı.
Çocukların çoğu açlıktan veya soğuktan donarak öldü
Ödenek azlığı gerekçesiyle yeterli beslenemeyen bazı çocukların açlıktan öldüğü kayıtlara yansırken, bazı çocukların da yatakhanelerin ısıtılmaması nedeniyle donarak can verdikleri şahit ifadelerinde yer aldı.
Hayatta olan ve Komisyona konuşan bazı mağdurların ifadelerine göre, uygulanan kötü muamelelerden kurtulmak isteyen ve yaşları büyük olan bazı çocukların kaçma girişimleri de ya donarak ya da yakalandıktan sonra aç bırakılarak ölümle sonuçlandı.
28 bin mağdura şu ana kadar 3 milyar dolar tazminat ödendi
Yatılı kilise okullarının mağdurlarından halen 70 bine yakın kişinin hayatta olduğu belirtilirken, bunlardan bazılarının Kanada mahkemelerine açtığı binlerce taciz ve istismar davaları da devam ediyor.
Kanada devleti, uygulamanın mağdurlarından 28 binine 11 Mart 2021 itibarıyla toplam 3 milyar dolar civarında tazminat ödemesi yaptı.