Yalnızca Latin Amerika ülkeleri değil, dünyada da en kapsamlı aşılama kampanyalarından birini yürüten Şili’de Covid-19 vakaları ve ölümlerinde son üç aydır görülen artış sürüyor. Yüzde 70’ini sıkı kısıtlama tedbirleri altında yaşadığı ülkede hastanelerdeki yoğun bakım ünitelerindeki doluluk oranı tedirginlik yaratıyor.
Türkiye’de de yaygın olarak uygulanan Sivonav’ın ürettiği CoronaVac ve Pfizer/BioNTech aşılarının kullanıldığı ülkede günde ortalama 7 bin 215 yeni hastalık tanısı konuluyor. Ülkenin üçüncü Covid-19 dalgasının zirvesine henüz varmadığına dikkat çekiliyor.
Şili Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı 6 Haziran verilere göre ülkede son 24 saatte 7 bin 768 kişinin Covid-19 testi pozitif çıktı, bu kişilerin 5 bini Covid-19 semptomu taşırken, 2 bini belirti göstermedi.
Salgının başından bu yana 1 milyon 420 binden fazla Covid-19 vakasının görüldüğü Şili’de dün 121 kişi Covid-19 dolayısıyla yaşamını yitirdi. Böylece ülkedeki Covid-19 dolayısıyla yaşanan toplam can kaybı 30 bine yaklaştı.
Aşılamada dünya yedincisi
John Hopkins Üniversitesi’nin verilerine göre Şili nüfusuna oranla dünyada en fazla aşılamanın yapıldığı yedinci ülke durumunda.
Son verilere göre ülkede yaklaşık 19 buçuk milyon doz aşı yapıldı. Yaklaşık 19 milyonluk nüfusa sahip ülkede toplam 8 milyon 392 bin kişi iki doz aşılandı. Bu rakam üke nüfusunun yüzde 44,28’ine denk geliyor. Nüfusunun yüzde 70’ini aşılamayı hedefleyen hükümet yakın zamanda Pfizer/BioNTech aşısının 12 yaş ve üzeri çocuklarda kullanımına başlanacağını açıkladı.
Aynı verilere göre Türkiye’de 13 milyon 69 bin 357 kişiye iki doz aşı yapıldı. Türkiye bu listede tam doz Covid-19 aşısının yapıldığı sekizinci ülke olurken, Şili 13üncü sırada bulunuyor. Türkiye nüfusunun yüzde 15,65’i tam olarak Covid*19’a karşı aşılanmış durumda.
Üçüncü dalganın arkasında ne var?
Uzmanların çoğu Şili’nin yoğun aşılama girişimine rağmen üçüncü dalgayı yalşıyor olmasının arkasındaki en önemli sebebin aşı rehaveti olduğunu belirtiyor.
İsrail ve İngiltere’nin ardından en hızlı aşı kampanyasını başlatan Şili’de bu hızın verdiği güvenle halkın koruma tedbirlerini haffe alması, yurtiçi ve yurtdışı seyahatler Brezilya (Gama) varyantının ülkeye girmesine, gizli Neol partileri ise hastalığın yayılmaya devam etmesine neden oldu. Bunun üzerine ocak ayında ülkenin yüzde 70’inde yeniden başlayan kısıtlamalar mart ayından nispeten gevşetildi ancak vaka sayısındaki artış hız kesmedi.
Kısıtlama ve sosyal mesafe kurallarının henüz nüfusun önemli bir oranı aşılanmamışken çok erken gevşetildiğini belirten uzmanlar ülkede en fazla vaka ve ölüm oranının ülkenin yoksul kesiminde görüldüğüne dikkat çekiyor. Bunun en büyük sebebinin evden çalışma ve sosyal mesafe kurallarına uyma konusunda varlıklı kesimin daha avantajlı olması olarak gösteriliyor.
Şili Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı doktor Claudia Cortes de siyasetçilerin halk sağlığı mesajlarında yanıltıcı olduğu görüşünde. Ülkenin aşılama kampanyasını öne çıkaran siyasetçilerin her aşı temininde kutlama havası yarattığını ve halkın salgına dair algısında beklentileri yükselterek kısıtlama ve sosyal mesafe tedbirlerine karşı gevşeme ve yorgunluk yarattığını belirtiyor.
Sinovac işe yarıyor mu?
Bir diğer tartışma da Çinli SinoVac şirketi tarafından üretilen CoronaVac aşısının etkinliğine dair. Aşı kampanyasında hız kesmeyen Şili hükümeti geçtiğimiz hafta 2 milyon 200 bin Coronavac aşısının daha temin edildiğini açıkladı.
Ülke, bugünlerde Dünya Sağlık Örgütü’nün aşı programı COVAX kapsamında Oxford/AstraZeneca aşısının ilk partisi olan 800 bin dozun gelmesini, eylül ayı öncesinde de Pfizer/BioNTech’in 8 milyona yakın dozunun ulaşmasını bekliyor.
Şili Üniversitesi’nce nisan ayında yapılan bir araştırmaya göre Çinli Sinovac şirketi tarafından üretilen CoronaVac semptomatik enfeksiyonları engellemede yüzde 67 etkili oldu, aşının hastane yatışlarını engellemede yüzde 85, ölümleri engellemede ise yüzde 80 başarı gösterdi.
Aynı araştırma CoronaVac aşısının iki dozun iki hafta arayla yapılması durumunda yüzde 56,5 etkili olduğunu ortaya koydu, tek doz aşının yalnızca yüzde 3 etkili olduğuna dikkat çekti.
Kimi uzmanlar bu bilgiler doğrultusunda CoronaVac’ın etkinliğini tartışıyor ve tam doz aşının korumasında olanların belirli bir yüzdesinin hastalığı taşıma ve yayma riskinin bulunduğunun altını çiziyor.
Türkiye’de yapılan CoronaVac denemelerinde aşının semptomatik vakalara karşı etkinliğinin yüzde 83,5, şiddetli semptomlara karşı yüzde 100 etkin olduğu tespit edilmişti.