Uzun zamandır Türkiye’deki faiz oranlarının yüksekliğinden yakınan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Salı günü TRT Haber’de katıldığı özel yayında Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ile faiz konusunu görüştüğünü söyledi.
Erdoğan, ‘‘Bugün Merkez Bankası Başkanımla görüştüm. Faizleri düşürmemiz şart, faiz yükünü düşürmemiz lazım. Onun için de Temmuz, Ağustos, buraları bulacağız ki faiz düşmeye başlasın. Çünkü faiz yükünü yatırımların, maliyetlerin üzerinden kaldırırsak, maliyet enflasyonunu tetikleyen faiz olduğu için, orada da bir rahatlama dönemine girmiş olacağız’’ dedi.
Cumhurbaşkanı’nın bu sözleri 17 Haziran’da toplanacak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nda faiz indiriminin gündeme geleceği beklentisiyle Pazartesi, günü 8,53’ten kapatan Türk Lirası, derinlikli olmayan Uzakdoğu piyasalarında 8,80’i gördü.
Babacan’dan Erdoğan’a: ‘‘Tek imzayla atayın kendinizi Merkez Bankası Başkanlığına, indirin faizi’’
Dolardaki yükselme sonrası Cumhurbaşkanı’nın başbakanken kurduğu kabinelerde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak görev yapan Ali Babacan, sosyal medya hesabından Erdoğan’a tepki gösterdi.
Ali Babacan, ‘‘Daha cümle tamamlanmadan Türk Lirası değer kaybetmeye başladı. Çağrımı yineliyorum: Sayın Erdoğan, uğraşmayın Merkez Bankası’na telefon açmakla, getir-götür atamalarla. Hemen şimdi tek imzayla atayın kendinizi Merkez Bankası Başkanlığına, indirin faizi’’ dedi.
Bu sabah piyasa açılışında 8,63’e kadar gerileyen Türk Lirası/Amerikan Doları kuru Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun yaptığı açıklama sonrası ancak 8,58’e düştükten sonra günü 8,60 seviyelerinden kapadı.
Kavcıoğlu: ‘‘Piyasalardaki haklı bir gerekçeye dayanmayan erken gevşeme beklentilerinin tümüyle ortadan kalkması gerekiyor’’
Aslında Kavcıoğlu açıklamasında Merkez Bankası’nın önceki ay yayınladığı ‘‘Enflasyon Raporu’’na atıfta bulunarak enflasyonda düşüş olmadan erken bir faiz indiriminin beklenmemesi mesajını verdi:
‘‘Nisan Enflasyon Raporu tahmin patikasındaki belirgin düşüşün 3. çeyreğin sonunda, 4. çeyreğin başı gibi olacağı düşünülüyor. Bu görünüm, bizim dezenflasyon süreci boyunca politika faizini enflasyonun üzerinde tutma kararlılığımızla birlikte yorumlanmalıdır. Para ve Kur Politikası Metnini 2021 yılında uygulayacağımız politikalar ve iletişim stratejisi açısından bir yol haritası olarak görüyoruz. Yılın ilk iki çeyreğinde olduğu gibi bundan sonra sözkonusu yol haritasına sıkı sıkıya bağlı kalacağız. Kararlarımızı veri odaklı bir yaklaşım içinde, enflasyon başta olmak üzere tüm makroekonomik veri akışını gözönünde bulundurarak, şeffaf ve öngörülebilir bir şekilde almaya devam edeceğiz. Piyasalardaki haklı bir gerekçeye dayanmayan erken gevşeme beklentilerinin tümüyle ortadan kalkması gerekiyor. Merkez Bankası kanunla kendisine verilmiş fiyat istikrarı amacına bağlıdır.’’
Prof. Güneş: ‘‘Merkez Bankası Başkanı, talimat almak için Cumhurbaşkanı’na gittiyse vahim’’
Peki Merkez Bankası Başkanı’nın bu açıklamaları piyasalarda neden güven yaratmadı?
Ekonomist Hurşit Güneş’e göre, Kavcıoğlu’nun son iki yılda dördüncü farklı Merkez Bankası Başkanı olarak görevde olması güvensizlik nedenlerinden biri.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Prof. Güneş, ‘‘Ama asıl mesele o da değil. Bildiğiniz gibi Merkez Bankası Başkanı’nın ne Cumhurbaşkanı’na ne kabineye karşı faiz indirme görevi var. Evet Merkez Bankası, hükümete karşı ve doğal olarak onun başına karşı da sorumlu. Ama günlük icrai işler nedeniyle bir sorumluluğu yok. Belirlenen enflasyon hedefini tutturmakla ilgili sorumluluğu var. Eski sistemden kalan bir şey olarak da TBMM Plan Bütçe Komisyonu’na giderek bilgilendirme yapabiliyor. O halde Merkez Bankası Başkanı neden Cumhurbaşkanı’na gitti? Enflasyonla ilgili yeni bir belirleme olmadığına göre enflasyon hedefini tutturma ile ilgili gitmiş olamaz. Eğer faiz konusunda talimat aldıysa işte o vahim bir tabloya işaret ediyor. Cumhurbaşkanı müteaddit defalar faizin yüksekliğinden şikayet etti. Ama 1211 Sayılı Kanun’a göre, Merkez Bankası Başkanı’na ‘faizi indirin’ talimatı veremez’’ dedi.
‘‘Piyasada beklenenden erken bir faiz indirimi yapılabileceği endişesi var’’
Kavcıoğlu’nun açıklamaları da aslında Erdoğan talimat vermiş olsa bile almadığını gösteriyor. O halde piyasa neden bu sözlere mesafe koydu?
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Güneş, ‘‘Merkez Bankası’nın yeni yönetiminin faizin düşürülmesinden yana olduğu biliniyor. Evet Başkan Kavcıoğlu, bugün ‘erken gevşeme’ olmayacağını duyurdu. Ama acaba piyasanın beklediği bir dönemde mi indirime gidecek yoksa beklenenden daha erken bir dönemde mi? Bu konuda bir endişe olduğu açık. Evet bu ay indirim olmayacağı açık. Ama ya sonraki ay ya da aylar?’’ dedi.
Kavcıoğlu göreve geldikten sonra Merkez Bankası faiz indirimine hiç gitmedi
Prof. Şahap Kavcıoğlu, guvernörlük koltuğunda ancak dört ay kalabilen Naci Ağbal’ın görevden alınmasıyla 21 Mart 2021’de Merkez Bankası Başkanı olarak atandı.
Göreve gelmeden önce faizin hızla indirilmesi gerektiği yönünde köşe yazıları kaleme alan Kavcıoğlu’nun başkanlığını yaptığı Para Politikası Kurulu 15 Nisan ve 6 Mayıs’taki toplantılarda ‘‘politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 19 düzeyinde sabit tutulmasına” karar vermişti.