ABD Başkanı Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki ikili görüşmesi sona erdi. İki lider başbaşa görüştükten sonra, heyetler arası görüşmelere geçildi. Biden-Erdoğan arasındaki görüşme 46 dakika sürdü.
Görüşme sonrasında Erdoğan basın toplantısı düzenliyor.
Görüşme Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi 30 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını biraraya getiren zirve çerçevesinde yapıldı.
Önemli ikili görüşmeler yapan Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden ile zirve öncesindeki hazırlık toplantısında da ayaküstü görüştü.
Joe Biden’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra yapılan ilk NATO zirvesi, Trump yönetimiyle önemli farklılıkları bulunan Washington’la Batılı müttefiklerinin yeniden buluşmasına sahne oluyor. Avrupa’ya “Amerika geri döndü / America is back” açıklamasıyla yolculuğa çıkan Biden, Batılı müttefiklerine Rusya ve Çin’e karşı işbirliği önerecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron başta olmak üzere, Türkiye’nin de dış politikasını belirleyecek önemli temaslarda bulunuyor.
Liderler, NATO zirvesi kadar önem içeren ikili görüşmelerde bulunmak üzere NATO Genel Merkezi’ne geldi. Zirve buluşması 13.30’da başlayacak ve 2,5 saat sürecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirve öncesi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la, zirveden sonra da Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’le görüştü. Erdoğan ardından da ABD Başkanı Joe Biden’la biraraya geldi.
“Çin düşmanımız değil”
Zirvenin açılış açıklamasını yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya ve Çin’le ilişkiler konusunun tartışmaların gündeminde olacağını dile getirdi. Stoltenberg “Çin bizim düşmanımız değil, rakibimiz değil. Çin’le yeni bir Soğuk Savaş olmayacak. Ancak Çin’in güvenliğimize getirdiği zorluklarla yüzleşmek zorundayız. İttifak olarak Çin’in yükselişinin güvenliğimize getirdiği zorlukları birlikte ele almamız gerekiyor” dedi. Genel Sekreter Stoltenberg, NATO müttefiklerinin kendi güvenliği için bu konuda birlik içinde olması ve küresel yarış karşısında, NATO zirvesinden birlik mesajı vermesi gerektiğini söyledi.
ABD eski Başkanı Donald Trump’ın ilişkileri zorladığı 4 yıllık sürecin ardından Biden, müttefikleriyle ilişkileri yeniden güçlendirmek için çalışacak. Rusya ve Çin’in yarattığı güvensizlik ortamı ve siber güvenlik konularında, NATO müttefiklerinden “tek ses” olunmasını isteyecek.
Türkiye de gündemde
28. NATO zirvesi, Türkiye adına zirveye katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, uzun süredir gergin ilişkiler yaşadığı liderler Biden ve Macron’la ilk kez yüz yüze görüşmesi için de zemin oluşturuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan Doğu Akdeniz, Libya, Afganistan ve Suriye gibi müttefikleriyle ters düştüğü konularda işbirliği olasılığı arayacak. NATO’nun aşamalı olarak 11 Eylül’de Afganistan’dan çekileceğini açıklamasının ardından, Türkiye’nin, Afganistan’ı dünyaya bağlayan Kabil Havaalanı’nın güvenliğini sağlama önerisini gündeme getirmesi bekleniyor. Kararlı Destek Misyonu ülkeleri ABD, Türkiye, İngiltere, Almanya ve İtalya’dan oluşacak bir gücün, başkent Kabil’deki elçiliklerin ve havaalanının güvenliğinin sağlanmasına talip olacak. NATO müttefiklerinden finansal ve lojistik destek isteyecek.
Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden’la devam eden görüşmesinde de S-400 ve Ortadoğu konularının gündeme gelmesi bekleniyor. Erdoğan, NATO mütefiklerinin YPG’ye verdiği destekten duyduğu rahatsızlığı bir kez daha gündeme getirecek.
ABD-Türkiye-NATO üçgeninde krize yol açan Rus savunma sistemi S-400 krizinin çözümü de ikili görüşmenin önemli bir gündem maddesi olacak. Türkiye’nin, ABD’nin gözetimi altında olmak şartıyla S-400’lerin İncirlik Üssü’ne yerleştirilmesi önerisi var. Bir başka çözüm önerisi de Avrupa yapımı SAMP-T hava savunma sistemlerine Türkiye’nin de dahil edilmesi.
Bunun yanısıra, ikili ilişkilerin yeniden ivme kazanması, NATO müttefikleri arasındaki ilişki, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs, Afganistan, Suriye ve Libya konuları da ele alınacak.
Fransa’yla ‘normalleşme’ çabası
Macron’la uzun süren ve yüksek gerilimli bir dönemin ardından ilişkilerin normalleştirmesi için çalışan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa’yla köprülerin yeniden kurulmasını istiyor. Zirve öncesi düzenlediği basın toplantısında Erdoğan’la görüşeceğini açıklayan Macron da Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Dağlık Karabağ ve insan hakları ihlalleri gibi konuları gündeme getireceğini belirterek “Erdoğan’la çok derin görüş ayrılıklarımız var. Özellikle NATO müttefikleri arasındaki ilişkiler konusunda. Ancak bu sorunların konuşularak aşılacağına inanıyorum” demişti.
Erdoğan, Macron’la görüşmesinin ardından İngiltere Başbakanı Boris Johnson’la Brexit sonrası Ankara ve Londra arasında başta ticaret anlaşmaları, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs olmak üzere ekonomi, savunma ve siyasette işbirliği konularını ele aldı. NATO’daki temasları çerçevesinde Erdoğan, Almanya Başbakanı Angela Merkel’le de biraraya gedi.
Zirveye katılan Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis de Cumhurbaşkanı Erdoğan’la Doğu Akdeniz, Kıbrıs ve göç krizini ele alıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yunanistan’la diyalog kanallarının canlandırılmasının iki taraflı bazı meselelerin çözümüne yardımcı olduğunu söyledi.
Ankara ve Atina Akdeniz’deki hak iddiaları, hava sahası ve düzensiz göç gibi meseleler nedeniyle yıllardır anlaşmazlık yaşıyor. İki NATO müttefikinin geçen yıl yaşadığı sorunlar Avrupa Birliği ve Ankara arasındaki bağların zedelenmesine yol açmıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Brüksel’deki NATO zirvesi kapsamında Alman Marshall Fonu tarafından düzenlenen etkinlikte, “Komşumuz ve müttefikimiz Yunanistan ile aramızdaki diyalog kanallarının canlandırılmasının ikili meselelerin çözümüne ve bölgesel istikrara hizmet ettiğine inanıyoruz” dedi.
Miçotakis, zirve öncesi France 24 haber kanalına yaptığı açıklamada, Türkiye’yle sorunları konuşarak masada çözmek istediklerini dile getirmişti. Türkiye’yle yaşanan Doğu Akdeniz krizini AB krizine dönüştürmeyi başaran Yunan Başbakanı’yla görüşme, 24-25 Haziran’da toplanacak AB liderler zirvesinin de gündeminde olacak.