Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin resmi olarak başladığı 9 Temmuz 2018 tarihinden günümüze kadar kur ve enflasyonda çalkantılı bir dönem geride kaldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın televizyon röportajında “Bizim bir defa faizleri düşürmemiz şart, onun için de temmuz-ağustos, buraları bulacağız ki faiz düşmeye başlasın. Çünkü faiz yükünü yatırımların, maliyetlerin üzerinden kaldırırsak, maliyet enflasyonunu tetikleyen faiz olduğu için, orada da bir rahatlama dönemine girmiş olacağız.” sözleri sonrası dolar ve euro yükselişe geçerek tarihi rekorunu yenilemişti.
Ardından Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nın yol haritasına bağlı kalınarak sıkı para politikasının sürdürüleceği yönündeki açıklamaları ile döviz kurları biraz geriledi.
Fakat Erdoğan’ın sözlerinin merkez bankası bağımsızlığını gölgede bırakması kurların trendindeki ana belirleyici unsur oluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geleneksel iktisat biliminde kabul gören denklemlerden farklı bir duruş sergilemesi ve son röportajında da bunu savunmayı sürdürmesi akla başkanlık sistemi öncesi açıklamaları getirdi.
24 Haziran 2018’deki Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi Erdoğan “24’ünde bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz,” ifadelerini kullanmıştı.
Peki halktan yetkiyi almasından bu yana dolar, euro, faiz ve enflasyonun seyri nasıl oldu?
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin resmi olarak başladığı 9 Temmuz 2018 tarihinde dolar 4,5 lira euro ise 5,3 lira civarında işlem görüyordu.
1 Haziran 2021’i dolar 8,51 lira düzeyinde kapatırken euro da günü 10,38 liradan tamamladı. Erdoğan’ın açıklamaları sonrasında ise dolar 8,8 liranın üzerine çıkarak rekor kırdı, euro da 10,7 liranın üzerini gördü. Gün içerisinde ise hem dolar hem euro biraz gerilese de yüksek seyrini sürdürdü.
Yüksek faize karşı olduğunu sık sık tekrar eden Erdoğan 2 yıl 10 aylık Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi döneminde 4 merkez bankası başkanı ile çalıştı.
2018 temmuz ve ağustosunda yüzde 18 düzeyinde olan gösterge faiz oranları kur şokunu dengelemek için sert bir şekilde yüzde 24’e yükseltildi. Sonrasında kademeli olarak azaltılan gösterge faiz oranı 2020 mayısında yüzde 8,25’e kadar geriledi. Ağustos ayından itibaren ise faizler yine sert bir şekilde yükseldi ve son olarak yüzde 19 seviyesine kadar çıktı. Sonuç itibariyle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi başlangıcında yüzde 18 olan faizler günümüz itibari ile yüzde 19 düzeyinde.
Enflasyon tarafında da benzer bir seyir söz konusu. 2018 ağustosundan sonra hızla yükselen enflasyon 2019 ekim ayına kadar geriledikten sonra tekrar yükseliş trendine girdi ve nisan ayı itibariyle yüzde 17’nin üzerine çıktı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başlangıcında enflasyon yüzde 15,85 seviyesindeydi.