HABER İNCELEME | YUSUF DERELİ
İktidar partisi, bilim adamlarının ‘felaket’ olarak yorumladığı Kanal İstanbul’u yapmakta kararlı görünüyor. Rejim temsilcilerine göre kanala ilk kazma bugün vurulacak. Ancak İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, bugün atılacak olan ve rejim tarafından ‘Kanal İstanbul’un ilk köprüsünün temeli atılıyor’ şeklinde duyurulan törenin bir aldatmaca olduğunu söylüyor. İmamoğlu’nun verdiği bilgilere ve Karayolları Genel Müdürlüğü’nün ihale detaylarına göre temeli atılacak köprünün projesi yıllar önce planlanan Kuzey Marmara Otoyolu bağlantı yolu.
KÖPRÜ MALİYETLERİ KAFA KARIŞTIRDI
Projeye göre Kanal İstanbul kapsamında 6 adet köprü yapılacak. 6 köprünün toplam maliyeti 1,4 milyar dolar olarak açıklandı. Bu hesaba göre her bir köprü ortalama 233 milyon dolara mal oluyor. Toplam uzunluğu 1.618 metre olacak köprü, 8 şeritli olarak inşa edilecek.
Peki, yine bu iktidar döneminde yapılan Yavuz Sultan Selim köprüsünün maliyeti ne kadar açıklanmıştı; 3 Milyar dolar! 2.682 metre toplam uzunluğa sahip 6 şeritli Osman Gazi Köprüsü’nün maliyeti ise yaklaşık 1,5 milyar dolar! Osman Gazi’nin müteahhidine 19 yılın sonunda yapılacak ödeme ise kaba bir hesapla 13 milyar doların üzerinde!
İktidar ve medyası yine bir algı operasyonuna imza atıyor. Bu kez konu Kanal İstanbul. İktidar temsilcilerinin açıklamalarına göre Kanal İstanbul projesi kapsamındı ilk kazma bugün atılacak. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, “Kanal İstanbul’un, ilk köprüsünün temelini 26 Haziran’da atıyoruz.” demişti geçtiğimiz hafta.
İktidar medyasında yer alan haberlerde, “Kanal İstanbul’da ilk temel atılıyor. Su yolunun inşası için gereken köprülerden ilki Sazlıdere’de inşa edilecek. Böylece 5 buçuk yıl olarak planlanan inşaat süresi başlamış olacak.” ifadeleri kullanılıyor.
O KÖPRÜNÜN KANAL İSTANBUL’LA İLGİSİ YOK
Ancak sorun şu ki söz konusu temelin Kanal İstanbul’la ilgisi yok. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun açıklamaları ve Karayolları Genel Müdürlüğü’nün resmi ihale evraklarına göre ‘kanal temeli’ denilerek yapımına başlanacak köprü projesi, 2007-2010 arasında imar planlarına işlenmiş. Kanal İstanbul’dan çok daha önce planlanmış bir köprü, iktidar ve medyası tarafından ısrarla ve inatla ‘ilk kazma’ olarak veriliyor. İktidarın amacı, senelerdir söz konusu güzergahtan arsa toplayanlara ‘Sorun yok’ mesajı vermek olarak yorumlanıyor.
KÖPRÜ MALİYETLERİ KAFA KARIŞTIRDI
İktidar medyasında söz konusu köprüyle ilgili haberler de yayınladı. Projeye göre Kanal İstanbul kapsamında 6 adet köprü yapılacak. 6 köprünün toplam maliyeti 1,4 milyar dolar olacak açıklandı. Bu hesaba göre her bir köprü ortalama 233 milyon dolara mal oluyor. Toplam uzunluğu 1.618 metre olacak köprü, 8 şeritli olarak inşa edilecek. Makul bir rakam gibi görünüyor ancak sorun burada değil!
YILDIRIM: MALİYETİ 2,5 MİLYAR DOLAR… DÜŞEBİLİR DE, ÇIKABİLİR DE!
Yavuz Sultan Selim köprüsünün toplam uzunluğu 2.164 metre. Köprü 10 şeritli. Ancak maliyeti Kanal İstanbul kapsamında yapılacak köprüden neredeyse 13 kat fazla; 3 milyar dolar! Kanal İstanbul’da bir köprü 233 milyon dolara mal olurken, sadece 546 metre daha uzun olan Yavuz Sultan Selim nasıl 3 milyar dolara yapıldı?
Dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, “Yatırım tutarı olarak 2.5 milyar dolar. Bu rakam düşebilir de artabilir de.” demişti. Yavuz Sultan Selim Köprüsü 26 Ağustos 2016 tarihinde hizmete girdi. Yine dönemin Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan 3 Mart 2017 tarihinde yaptığı açıklamada 60 kilometrelik Kuzey Marmara Otoyolu projesinin toplam maliyetinin 3.5 milyar dolar olduğunu açıklamıştı.
OSMAN GAZİ KÖPRÜSÜ’NDE VURGUN
Maliyeti tartışmalara neden olan bir başka köprü de Osman Gazi. 2.682 metre toplam uzunluğa sahip 6 şeritli Osman Gazi Köprüsü’nün maliyeti ise 1,46 milyar dolar! Ancak ‘ilave yapılan 2,1 milyar dolarla birlikte toplam maliyet 3,5 milyar doları buluyor.
Şöyle ki; müteahhit firmaya ortalama 42 dolar + KDV’den yıllık 14 milyon 600 bin araç geçişi garanti ediliyor. Anlaşmaya göre 2013 yılında işe başlanacak ve 7 yılda tamamlanacak. Ödemeler de 2020’de başlayıp, 2035’e kadar sürecek. Yılda ortalama 686 milyon dolar.
Sözleşmede yer alan maddeye göre proje erken biterse ödeme de erken başlayacak. Köprü 4 yıl önce bitiriliyor. Dolayısıyla ödemeler de 4 yıl erken başlıyor. Ancak 2035 olan son ödeme tarihi öne çekilmiyor!
İyi Parti TBMM Grup Başkanı Prof. Dr. İsmail Tatlıoğlu’nun açıklamasına göre 2016’dan 2020 yılına kadar ilave olarak 2,1 milyar dolar ödeme yapılıyor. Yani müteahhit firmaya 15 değil, 19 yıl garanti ödemesi yapılıyor!
Başka bir ifadeyle; köprüyü toplamda 1,5 milyar dolara mal eden müteahhit, 19 yılın sonunda 13 milyar 40 milyon dolar civarında gelir elde edecek! Bakım, onarım ve faiz giderlerini düştüğünüzde firmanın net karı 11 milyar dolar civarında hesaplanıyor.
NE SÖYLEDİLER, NE OLDU?
Dönemin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, 2017’de yaptığı açıklamada, 2018 bütçesinde köprü ve otoyollara yönelik araç geçiş garantileri için 3,6 milyar lira ödenek ayrıldığını söylemişti. Arslan’a göre devlet üçüncü yılın sonunda para kazanmaya başlayacaktı. Ancak öyle olmadı! Bir sonraki yıl ise bütçe 7,8 milyar liraya çıktı. 2021 için ayrılan bütçe ise 14 milyar 49 milyon lira!
Osman Gazi için geçtiğimiz yıl yapılan garanti ödemesi 3,2 milyar TL! 2019 yılında yapılan toplam garanti ödeme miktarı ise 2,5 milyar lira olarak açıklanmıştı. 2018’de 1,1 milyar TL, 2017’de 1,7 milyar TL ve 2016’da Osman Gazi için 739 milyon lira ödendi.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü için günlük 135 bin yani yıllık 49 milyon 275 bin aracın geçeceği garanti edilmişti. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde garanti edilen araç sayısının en fazla üçte birine ulaşıldı. Bu köprü için ödenen garanti ücreti 2020 yılının sonunda 7 milyar 230 milyon lirayı geçti.