Türkiye, AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in katıldığı ancak ABD ve Rusya’nın resmi temsilci göndermediği “Antalya Diplomasi Forumu”yla Balkanlar, Asya ve Afrika’da etkin diplomatik rol üstlenme arayışını sergiliyor görünüyor.
Türkiye, resmi açılışı Cuma sabahı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun konuşmalarıyla yapılacak “Antalya Diplomasi Forumu (ADF) 2021” etkinliğiyle yoğun diplomatik temas trafiği öngörüyor.
ADF’nin katılımcı profiline bakıldığında, Türkiye’nin özellikle son günlerde NATO kapsamında Kabil Havalimanı’nın korunması görevini üstlenme önerisi itibariyle Afganistan’ın Taleban kesimi haricindeki merkezi hükümetiyle yakın ilişkisi ön planda. Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah, Afganistan eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Muhammed Hanif Atmar ve Afganistan Cumhurbaşkanı’nın (Eşref Gani) Dışişlerinden Sorumlu Yardımcısı Hikmet Hacıyev katılımcı listesinde. Pakistan Dışişleri Bakanı Mahmud Kureyşi de Antalya’da. Katılımcı listesi, Türkiye’nin geçtiğimiz günlerde Taleban’ın katılmayı reddetmesiyle İstanbul’da Afganistan Barış Konferansı’nı iptal etmek zorunda kalmasına karşın barış sürecinde diplomatik aktör olmayı sürdürme iddiasını sürdürdüğüne işaret ediyor.
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in katılımıyla AB temsili söz konusu olmakla birlikte Almanya, Fransa gibi birlik yapısındaki öncü ülkelerden ve Avrupa’nın kuzeyindeki güçlü ekonomiye sahip İskandinav ülkelerinden resmi katılımcı yok. Balkanlar’dan ise üst düzey katılım söz konusu. Açılış kapsamında “Liderler Oturumu” ile Karadağ Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic, Bosna-Hersek Devlet Konseyi Başkanı Milorad Dodik, Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Stevo Perdarovski, Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani Sadriu gibi isimler katılımcılar arasında. Bunun yanı sıra Moldova Gagauz Özerk Bölgesi Başkanı Irina Vlah ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) Teşkilatı Genel Sekreteri Michael Christides de konferansa katılıyor.
Rusya’nın ise ADF’nin resmi düzeyde katılımcısı olmaması dikkat çekti. Ancak Rusya’nın rahatsızlık duymasına neden olabilecek şekilde Ukrayna’dan katılım göze çarpıyor. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, eski Cumhurbaşkanı Petro Poroshenko ve Kırım Tatarları’nın Milli Lideri Mustafa Kırımoğlu (Cemilev) ADF 2021’in konuşmacı konukları arasında.
Rusya ve Avrupa’nın güçlü ülkeleri gibi ABD de ADF 2021 etkinliğine resmi düzeyde katılımcı değil. ABD temsiliyeti bakımından şu anda etkin görevde olmayan isimler katılımcı listesinde. ABD Dışişleri Bakanlığı eski Bakan Yardımcısı Mark Kimmitt, ABD’nin eski Azerbaycan Büyükelçisi Matthew James Bryza, ABD eski Dışişleri Bakan Danışmanı Rich Outzen Antalya’da.
Türkiye’nin, ADF 2021 etkinliğiyle Afrika’yla ilişkilerini de geliştirmeyi amaçladığı görülüyor. Afrika üzerine özel oturum yapılması da öngörülen ADF 2021 kapsamında Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta ve Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Farmojo konuşmalar yapacak. Cezayir, Güney Afrika, Gambiya gibi ülkelerden de temsiliyet görünüyor.
Türkiye’nin Körfez ülkeleri başlığında ikili ilişkilerdeki gerginliği azaltmak için ilk adımı attığı Suudi Arabistan’dan ADF’ye resmi katılım görünmüyor ancak Katar ve Kuveyt’in üst düzey katılımı var.
Türkiye’nin Ortadoğu komşuları İran ve Irak’ın dışişleri bakanları düzeyinde temsil edileceği ADF’de Türk etnik kimliğiyle ortaklaştığı ülkelerden de üst düzey temsil söz konusu.
Bu arada Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Genel Müdürü Murat Karagöz, geçtiğimiz günlerde ADF 2021 etkinliğine ilişkin bilgilendirme toplantısı düzenledi. Karagöz’ün aktardığı bilgiler itibariyle 12 devlet ve hükümet başkanı ile 47 dışişleri bakanının katılımı öngörüldü.
Aslında ADF’nin ilk önce geçen yıl yine Antalya’nın ev sahipliğinde yapılması planlanmış ancak Corona virüsü salgını nedeniyle ertelenmişti. Türkiye her yıl ADF etkinliğini gerçekleştirerek, uluslararası diplomatik ilişkilerde yüz yüze temaslara zemin hazırlayan ülke olmayı amaçlıyor. ADF’nin diyalog platformu olması hedefleniyor.
Corana virüsü salgını nedeniyle her gün katılımcılara PCR testi yapılacak etkinlik kapsamında, pek çok ülke arasında ikili temaslara da ev sahipliği yapılması planlandı.
Türkçe ve İngilizce hazırlanan ADF’nin tanıtım filminde ise, dünyada 7 milyardan fazla insanın yaşadığı, 700 milyon insanın ise açlıkla savaştığı, savaş ve insani krizler sebebiyle 80 milyon insanın yerinden edildiği ve dünyada 46 aktif çatışma olduğu dile getirildi. Bunun çözümü bakımından diplomasiyi vurgulamayı amaçlayan tanıtım filminde, “Yükselen ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve terörizm tüm insanlığı tehdit ediyor. Tüm bu sorunlara rağmen dünya, küresel krizlere rağmen gerçekçi çözümler arıyor. Bugün yeni bir dönemde yenilikçi diplomasiyi tartışmanın tam zamanı. Dünya, Antalya Diplomasi Forumu’nda kriz ve fırsatları tartışmak için bir araya geliyor. Birlikte düşünelim, birlikte harekete geçelim. ‘Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar’ 18-20 Haziran’da Antalya’da buluşalım” mesajı verildi.