Erdoğan ve Biden görüşmesinin en önemli maddelerinden biri de Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400’ler olacak. Türkiye neden S-400 satın aldı? ABD neden karşı çıkıyor? Bu sistemin özellikleri ne?
Türkiye, Erdoğan-Biden görüşmesi öncesi S-400 sorununun çözümü için ortak bir çalışma grubu öneriyor. Ancak ABD’den henüz olumlu bir karşılık alamadı. DW Türkçe, Türkiye ve ABD ilişkilerinde gerginliğe yol açan S-400 krizini dört soruda derledi.
ABD S-400’lere neden karşı çıkıyor?
Washington’daki S-400 endişesinin temel nedeni, Moskova’nın S-400’ler üzerinden NATO sistemleriyle, özellikle de Türkiye’ye satışının iptali ettiği ABD’nin F-35 tipi savaş uçaklarıyla ilgili casusluk faaliyetlerinde bulunma ihtimali. Orta ve uzun menzilli “S-400 Triumph,” İkinci Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği’nde geliştirilen ve sonra Rusya tarafından modernleştirilen hava savunma sistemleri arasında en güçlü olanı. Modele adına veren 400 rakamı ise füzelerin kilometre olarak ulaştığı en uzak mesafeden geliyor.
S-400’ün özellikleri nedir?
S-400’lerin ülkenin ulusal hava savunmasının omurgası konumuna gelmesini hedefleyen Moskova, bu sistemi 2007 yılından beri kullanıyor. S-400’ler, Rusya’nın ilhak ettiği Kırım Yarımadası ve Avrupa Birliği (AB) sınırları içindeki toprak parçası Kaliningrad’daki askeri birliklerine de destek verdi. S-400’ler aralarında bir komuta merkezi, mobil radar istasyonları ve roketatarların da bulunduğu çeşitli araçlardan oluşuyor. Sistemin üreticisi ise Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi nedeniyle hem AB’nin hem de ABD’nin yaptırım listesinde bulunan Almaz-Antey adlı bir Rus devlet şirketi. Savaş uçakları, stratejik seyir füzeleri, taktik balistik füzeler ve aynı zamanda insansız hava araçlarını (İHA) 27 kilometre yüksekliğe kadar vurmak için geliştirilen S-400 sistemi, bazı uzmanlara göre ABD ve Fransa’daki rakiplerinden daha güçlü. S-400’lerin esnek bir yapısı olduğunu ve farklı füze tipleri ile entegre edilebildiğini ifade eden uzmanlar, sistemin bir diğer avantajının da fiyatı olduğunu ifade ediyor. S-400’ler ABD’nin Patriot sisteminin neredeyse yarı fiyatı.
Türkiye neden S-400’ü tercih etti?
Bazı uzmanlara göre Türkiye’nin S-400’ü tercih etmesinde fiyatı etkili olabilir. Ancak sisteminin ABD silahlarına karşı geliştirilmiş olmasının da Türkiye için çekiciliğini artırmış olabileceği tahmin ediliyor. Bu örnek olarak da 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Cumhurbaşkanlığı uçağının F-16 savaş jetleri tarafından sıkıştırılmış olması gösteriliyor. Moskovalı askeri uzman Alexander Golts, Türkiye’nin S-400 sistemini satın almasının nedeninin tamamen siyasi olduğunu savunuyor. Golts, “Türkiye’nin kendisini S-400’lerle korumasını gerektiren bir düşmanı yok. Bu, Türkiye’nin ABD ve diğerlerine kendi savunma politikasına sahip olabileceği yönünde verdiği bir mesaj” şeklinde konuşuyor. Türkiye, Çin’den sonra S-400 sevkiyatını yapacak olan ikinci ülke. Rusya ile 5,5 milyar dolarlık bir S-400 anlaşması imzalayan Hindistan’a da sevkiyatın bu yılın son çeyreğinde gerçekleştirilmesi hedefleniyor. ABD, Hindistan’ı da yaptırımla tehdit ediyor.
ABD Türkiye’ye hangi yaptırım kararını aldı?
ABD, Türkiye’nin S-400 satın alması nedeniyle CAATSA (Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası) kapsamında Türkiye Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), SSB Başkanı İsmail Demir ile üç kurum yetkilisine yaptırım uygulanması kararı aldı. Bu kişiler de Savunma Sanayii Başkanlığı Başkan Yardımcısı Faruk Yiğit, Savunma Sanayii Başkanlığı Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanlığı Grup Müdürü Mustafa Alper Deniz ve Hava Savunma ve Uzay Daire Başkanı Serhat Gençoğlu. Söz konusu yaptırım, Türkiye Savunma Sanayii Başkanlığına (SSB) yapılacak tüm Amerikan ihracatının yasaklanmasını, SSB Başkanı İsmail Demir ile üç çalışanın hesaplarının dondurulması ve vize sınırlaması getirilmesini öngörüyor.