Geçen yıl 180’inci yaşını deviren Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, Varlık Fonu’na devredilmeden önce 517 milyon TL kâra sahipti. Kâr, önce yüzde 70 düştü. Sonra zarara geçildi. Harcamalar, Sayıştay raporları ve KİT Komisyonu’nda yer aldı.
2005’te kurulan e-ticaret altyapı sağlayıcısı IdeaSoft’un 2020 E-ticaret verilerine göre hemen her şeyi internet üzerinden söylediğimiz 2020’de en fazla tercih edilen üç kargo şirketi şöyle:
1) Yurtiçi Kargo (Yüzde 39,12),
2) Aras Kargo (Yüzde 19,52)
3) MNG Kargo (Yüzde 18,31).
İşlem hacmi 2019’a göre iki kat artan Aras Kargo, 2 milyar liranın üzerinde ciroya ulaşırken, MNG Kargo’nun cirosu ise bir yılda yüzde 56 büyüdü.
Peki PTT Kargo?
2008’den bu yana kargo taşımacılığı yapan PTT, listedeki “Diğer Kargo Şirketleri”nden sonra beşinci sırada. Tercih edilme oranı ise yüzde 6,42.
180’inci yaşını deviren PTT’nin 2015’te yayımladığı “İşletme Yıllığı” verilerine göre kargo hizmetlerinden elde edilen gelir, 257 milyon 436 bin liraydı.
2019’da 932 milyon seviyesinde olan kargo hizmetleri geliri, 2020 sonunda 1 milyar 58 milyon 872 bin liraya ulaştı.
Peki herkesin konuştuğu (tam sayıyla) 1 milyar 218 milyon 4 bin liralık zarar nereden geldi?
Bu sorunun yanıtına geçmeden önce 24 Ocak 2017’deki Bakanlar Kurulu Kararı ile 2018 sonunda hisselerinin tamamı Varlık Fonu’na geçen PTT’nin son beş yıldaki gelir-gider tablosuna bakalım.
En son yıllık faaliyet raporu 2015’te yayınlandı
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü’nün 2015’te detaylı şekilde yayımladığı “İşletme Yıllığı’nın” ardından sonraki yıllarda böylesi yıllık rapora rastlanmıyor.
Kurumun sitesinde yer alan “Sektörel Raporlar” kısmı boşken, “Mali Yapı” kısmında 2016-2018’e ait, İşletme Yıllığı’nda olduğu gibi teferruata girmeyen, tek sayfalık, okurken yanınızda muhasebeden anlayan birine ihtiyaç duyabileceğiniz bir gelir-gider tablosu var.
2019’a ait tek veri ise Sayıştay Raporlarında yer alan, basına da sıkça yansıyan rakamlar.
PTT, Varlık Fonu’na devredildikten sonra kârı yüzde 67 düştü
Buna göre 2015’te 2 milyar 714 milyon 945 bin 29 lira gelire, 2 milyar 289 milyon 631 bin 248 lira gidere sahip PTT’nin, o yıl kaydedilen net kârı 339 milyon 576 bin 360 lira.
Yıllara göre net kâr şu şekilde değişiyor:
YILLARA GÖRE PTT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NET KÂR/ZARARI
2015 339 milyon 576 bin 360 lira
2016 471 milyon 306 bin 933 lira
2017 517 milyon 123 bin 201 lira
2018 168 milyon 536 bin 691 lira
2019 ( – ) 905 milyon 630 bin lira (Brüt zarar: 1 milyar 218 milyon 4 bin lira)
Tablodan da görüldüğü üzere PTT’nin Varlık Fonu’na fiilen de geçtiği 2018 senesinde kâr, bir önceki seneye göre yüzde 67 oranında geriliyor. 2019’da da zarara geçiliyor.
Oysa ki 2015 İşletme Yıllığı’nda belirtildiği gibi kurumun kâr beklentisi 2017 yılı için 535 milyon 260 bin lira, 2018 için ise 555 milyon 92 bin liraydı.
KİT Komisyonu’na taşındı
PTT’nin zararı, 3 Haziran’da gerçekleşen KİT Komisyonu’nun ana başlığıydı.
Konuyu yakından takip eden, kurumda usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle suç duyurusunda da bulunan CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, komisyonda hazır bulunanlar arasındaydı.
Komisyon tutanaklarına bakıldığında sorgulanan çok konu var: PTT yönetimindekilerinin birden fazla yerden maaş almasından, fazladan kiralanan lojmanlara, iştiraklerin yaptığı olağandışı harcamalardan, 2264 kişiye temsil ödeneği ayrılmasına kadar.
Aynı anda hem bakan yardımcısı hem Türk Telekom Yönetim Kurulu Başkanı hem de PTT Yönetim Kurulu Üyesi’ydi
Independent Türkçe’ye konuşan Deniz Yavuzyılmaz, “PTT, AK Parti’nin arka bahçesi durumunda ve hortumlanıyor” diyerek başlıyor söze.
Yavuzyılmaz’a göre PTT’nin zararındaki en büyük pay, mevcuttaki ve önceki yönetime ait.
“Kendilerine lüks makam aracı, şoför, ilave lojman, akaryakıt desteği verilen PTT yöneticilerinin bir kısmı bir de başka kurum ve kuruluşlardan maaş alıyorlar” diyor CHP’li vekil.
Yavuzyılmaz’ın daha önce de pek çok kez gündeme getirdiği bazı isimlere bakarsak:
– Ekim 2019’da göreve gelen, Nisan 2021’de görev değişikliği yapılan PTT Yönetim Kurulu Başkanı Enver İşkurt, 23 Temmuz 2018’de de Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı’na atanmıştı. Halen bu görevi sürdürüyor.
– İşkurt’un ardından göreve gelen Mükremin Kara ise hâlihazırda Ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi Başkanlığı’nı yürütüyor.
– 9 Mart 2021’de Varlık Fonu Genel Müdürlüğü’nden alınan Zafer Sönmez, İşkurt döneminde PTT Yönetim Kurulu Üyesi’ydi.
– Ekim 2019’da Yönetim Kurulu’na girmesi oldukça tartışma yaratan diğer bir isim ise Ömer Fatih Sayan’dı. Zira kendisi, Eski Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın kardeşi.
PTT Yönetim Kurulu’ndayken de hâlâ devam eden Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcılığı ve Türk Telekom Yönetim Kurulu Başkanlığı görevindeydi.
– Bugün olduğu gibi bir önceki yönetimde de Yönetim Kurulu Üyesi olan Onur Alkın Kalkavan, aynı zamanda Turkon Holding Yönetim Kurulu Üyesi.
PTT yönetiminde bir emniyet genel müdürü
“Birden fazla kurum veya kuruluşta görev aldıkları için bu görevlerin hiçbirini liyakatli şekilde yapamıyorlar” diyen CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz’ın dikkat çektiği bir diğer isim ise Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş.
Kendisi Nisan 2021’den bu yana PTT’nin Yönetim Kurulu Üyesi.
“Posta ve kargo hizmeti veren kurumda Emniyet Genel Müdürü’nün ne işi var?” sorusunu yönelten Deniz Yavuzyılmaz, şöyle devam ediyor:
“PTT, posta yoluyla ne taşıyor da yönetim kuruluna Emniyet Genel Müdürü alınarak, orası kontrol edilmek isteniyor?
Bu atamayla birlikte PTT, bir koruma altına mı alınmaya çalışılıyor? Çünkü PTT, yolsuzlukların, usulsüzlüklerin ve kamu zararının merkezi oldu.”
“PTT’de yapılan hortumlarla ilgili suç duyurularım var” diyen Yavuzyılmaz’a göre Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş, hem kolluk kuvvetlerinin hem kovuşturmanın amiri durumunda hem de suç duyurusunun muhatabı.
Bir yıl çalış, 36 yıllık tazminat al
Deniz Yavuzyılmaz’ın PTT’nin zararı ile ilgili açtığı diğer bir ara başlık ise PTT’nin iştirakleri.
Bunlardan biri, kurumun yüzde 100 hissesinin sahibi olduğu, 2018’de kurulan PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi.
CHP Zonguldak Milletvekili Yavuzyılmaz’ın aktardığına göre PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi’nin üst genel müdür ve genel müdür yardımcıları kendilerine üç yıllık bir iş sözleşmesi hazırlıyor.
Bu üç yıllık sürede iş akitleri, hangi yıl feshedilirse feshedilsin brüt maaşlarının 36 katı kadar tazminat alıyorlar. Normal şartlar altında, bir çalışanın bir maaş tazminatı hak etmesi için şirketinde bir yıl çalışmış olması gerekiyor.
“Bu yetkililer bir yıl çalışıyor, 36 yıl çalışmış gibi tazminat alıyorlar. Sadece bir yıl çalışarak adeta bir servet garantisine sahip oldular” diyor Deniz Yavuzyılmaz.
Üstelik bu tazminat, iş akitleri fesih edildikten sonraki 1 hafta içerisinde ödenmek zorunda. Bu veriler, Sayıştay’ın PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi’nin denetiminde de yer alıyor.
Bir kişiye 850 bin lira tazminat
Sayıştay raporunda göre 2019’da iş akdi feshedilen bir genel müdür yardımcısına brüt maaşı 13 bin lira, huzur hakkı 5 bin lira olmak üzere, 18 bin liranın 36 katı olacak şekilde, brüt 847 bin 532 lira tazminat ödeniyor.
Yavuzyılmaz, “Sözleşmede yazan maddeye göre bu kişiler hırsızlık da yapsa, görevi kötüye de kullansa yine de tazminat ödeniyor” açıklamasını yapıyor.
2018’den bugüne kadar toplam beş genel müdür ve genel müdür yardımcısının PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi’nin iş akitlerinin fesih edildiği bilgisine, resmi belgelerle ulaştıklarını söyleyen Deniz Yavuzyılmaz, “Bu genel müdür ve yardımcılarının iş akitlerini kim fesih eder? Yönetim Kurulu” diyor ve ekliyor:
“Bu kişilerin üçü aynı zamanda yönetim kurulunda. Birbirilerinin iş akitlerini fesih ederek devasa tutarda bir tazminat alıyorlar.
Vatandaşın ödediği paralarla bu ödeme yapılıyor. Bu konuyla ilgili suç duyurusunda bulundum.”
2 milyar belge taraması, PTT dışından iki şirkete veriliyor
PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi ile ilgili sorun bununla da kalmıyor.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü, PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş. ile 2018’de bir sözleşme imzalıyor.
Sözleşmenin kapsamı şu: İki (2) milyar evrak tasnif edilecek, taranacak, dosyalanacak ve dijital ortama aktarılacak.
Bunun için bir ihale yapılmıyor. PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş., zaten PTT’nin iştiraki. İş, Bilgi Teknolojileri’nin oluyor.
Ancak bundan sonrasında iş karışıyor.
PTT Bilgi Teknolojileri A.Ş., evrak tarama işini, herhangi bir ihale olmadan başka iki şirkete veriyor.
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz’ın açıklamasına göre bu iki şirket de hükümete yakın.
Belge tarayacak iki şirkete 200 milyon lira ödendi bile
“İki yandaş şirkete hiçbir ihale yapmadan sadece teklif alarak bu işi verildi. Ben buna hayali evrak tarama işi diyorum. Çünkü evrak tarandı mı taranmadı mı nasıl tarandı bunların hiçbiri net değil” diyen Yavuzyılmaz, söz konusu sözleşmelere ulaşıyor ve ardından suç duyurusu geliyor.
Aynı konu Sayıştay raporunda da yer alıyor.
Yavuzyılmaz, 487 milyon liralık ve 6 milyon dolarlık iki sözleşmenin imzalandığını tespit ettiklerini söylüyor.
CHP’nin itirazları sonrası ise sözleşmeler de feshediliyor.
Sözleşmenin feshinin PTT’ye maliyeti 6 milyon dolar
Konu, burada da bitmiyor.
Çünkü fesih olana kadar geçen sürede bu şirketlere ödenen para, 201 milyon lira.
Yavuzyılmaz’ın açıklamasına göre sözleşmeye konan bir de tazminat maddesi var. O da şu:
PTT Bilgi Teknolojileri Anonim Şirketi ve söz konusu iki firma arasında yapılan sözleşmeye göre, karşılıklı mutabakat halinde dahi, sözleşme feshedilirse, bu şirketlere 6 milyon dolar tazminat ödenecek.
Üstüne 6 milyar dolar, tazminat olarak değil, “hakediş bedeli” olarak gösteriliyor.
“‘Yerliyiz, milliyiz’ diyorlar ama tazminat hükmü, tek taraflı ve ABD doları üzerinden” diyen Deniz Yavuzyılmaz, ihalenin edimine fesat karıştırma, görevi kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma ve nitelikli dolandırıcılık suçlamalarıyla suç duyurusunda bulundu.
290 lojmana rağmen genel müdür ve yardımcıları için iki lojman daha kiralanıyor
3 Haziran’daki KİT Komisyonu’nda gündeme gelen diğer bir konuda PTT uhdesindeki lojmanlardı.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü’nün Ankara’da 290 lojmanı olduğunu söyleyen Deniz Yavuzyılmaz, Bahçelievler semtindeki sekiz lojmanın birleştirilerek, geniş dört lojman yapıldığını söyledi.
“Ancak genel müdür yardımcıları, bu lojmanları beğenmiyor. Bu kişiler için yeni konut kiralanıyor” diyen Yavuzyılmaz’ın açıklamasına göre bu kira kontratları 2016’da yapılıyor.
Kontratlardan birinde beş yıl boyunca kiracı olma taahhüdü veriliyor. Aylık kira masrafı ise 2 bin 600 lira.
158 metrekare olan ikinci ev ise 2 bin 100 lira ve üç yıllık kira taahhüdü var.
Bu fiyatların 2016’ya ait olduğunu söyleyen CHP Milletvekili, “Bu para da vatandaşın cebinden çıkıyor” dedi.
Komsiyon toplantısı sırasında söz alan PTT Genel Müdürü Hakan Gülten ise bu açıklamaya “Şu an kiralık bir lojmanımız yoktur bu arada yani geçmişte kullanıldı, evet, doğru. Şu an kiralık bir lojmanımız yok” yanıtını verdi.
Sayıştay Raporu: İki kişiye konut kiralandı ve gider gösterildi
“PTT tarafından personele tahsis amacıyla konut kiralanması” 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda da yer aldı.
Sayıştay öncelikle, PTT’nin 2017 yılında Kamu Konutları Kanunu’na tabi olmaktan çıkarıldığını, 2018 yılında Posta Ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Konut Usul ve Esasları’nın yürürlüğe girdiğini hatırlattı.
Ancak rapora göre 2019’da şirketin üst düzey yönetici konumundaki iki personele tahsis edilen konutların normal şartlar altında personelin ücretinden düşülmesi gerekiyordu. Ancak bunun yerine PTT, bu masrafı, genel yönetim giderleri (kira giderleri) olarak muhasebeleştirildi.
Konutlardan 185 metrekare olan konut için 29 bin 831 TL; 186 metrekare olan konut için 29 bin 650 TL yıllık kira bedeli ödendi.
Sayıştay, Gelir Vergisi Kanunu’nun Müteferrik İstisnalar başlığı altında yer alan maddesine atıfta bulunarak, çalışanlara konut tedariki şeklinde sağlanan menfaatin istisnadan faydalanabilmesi için maksimum (brüt) 100 metrekare büyüklüğünde olması gerektiğini vurguladı.
Bir hizmet binasına aylık 475 bin lira kira
“Türkiye’de PTT’ye ait toplam 1071 bina var. O kadar çok binaya rağmen, Mustafa Kemal Mahallesi’nde 1 Kasım 2016’da bir Genel Müdürlük Hizmet Binası daha kiralandı” diyen Deniz Yavuzyılmaz’a göre bu bina için 2018’de ödenen para 3 milyon 703 bin 705 lira.
PTT’nin kiralamaya devam ettiği binanın kirasına TÜFE farkı da eklenince, söz konusu binanın aylık kirası 475 bin 885 lira.
25 bin liralık sistem 95 bin liraya yapıldı
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz’ın KİT Komisyonu’na taşıdığı diğer bir konu da, 2010 yılında başlatılan, personelsiz posta tesliminin gerçekleştirilmesine imkân veren Kargomatik servisi.
Yavuzyılmaz, kişilerin bireysel olarak gidip kendi kargolarını aldıkları bu sistemin piyasa fiyatının 20-25 bin lira olduğunu söyledi.
Ancak CHP’li vekilin iddiasına göre bu sistem için 90-95 bin lira ödendi.
Yavuzyılmaz’ın açıklamasına göre bu paranın ödendiği Rovenma firması, Binali Yıldırım’ın Başdanışmanı olan Ömer Sertbaş’ın oğlu Halim Sertbaş’a ait.
Yavuzyılmaz, şirkete yüzde 60 oranında da avan ödendiğini söylüyor.
Yönetim kurulu başkan ve üyeleri için sınırsız yakıt tüketimi
Sayıştay’ın 2019 raporuna göre PTT, “taşıtların tahsisi kullanımı sevk ve idaresine ilişkin prosedür”üne de uymadı.
2019 yılında genel müdür için yıllık 6 bin litre, genel müdür yardımcıları için yıllık 4 bin litre, daire başkanları için yıllık 3 bin litre akaryakıt miktarı tahsisi edildi.
Yönetim Kurulu başkan ve üyeleri için yakıt tüketiminde herhangi bir sınırlama getirilmedi.
Bu şekilde 2018’de 99 bin litre, 2019 yılında 101 bin litre yakıt harcandı.
Üst düzey yöneticilere verilen taşıtların giderlerinin gider yazılması, Gelir Vergisi Kanununca kabul edildiğini hatırlatan Sayıştay, hafta sonu ve bayram tatillerine isabet eden giderlerin ise kişinin maaşından düşülmesi gerektiğini söylüyor.
Sayıştay ayrıca, “Tahsis edilen yakıt miktarının belirlenmesinde tasarruf ilkelerinin göz önünde bulundurulması önerilir” ifadesine yer veriyor.
Genel müdürler için aylık akaryakıt desteği 3 bin 865 lira iken, genel müdür yardımcıları için 2 bin 576 lira.
2264 kişiye temsil ödeneği
“Posta Ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik”e göre PTT’deki belli unvanlara sahip kişiler, belli bir tören ve temsil gideri hakkına sahip olabiliyor.
Yönetim Kurulu her yıl temsil ödeneği miktarını ve hangi personele verileceğini belirliyor.
Sayıştay Raporu’na göre 2017’de temsil giderleri, Genel Müdür için sınırsız, yönetim kurulu üyeleri için 3 bin lira, genel müdür yardımcıları için 2 bin 750 lira, daire başkanları için 2 bin 250 liraydı. Çeşitli unvanlardaki kişiler için ise alt sınır 400 TL olmak üzere farklı miktarlarda belirlenmişti.
2017’de temsil ödeneği 2264 kişiye verildi.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – GÖKÇEN TUNCER