Uluslararası danışmanlık şirketi Kearney’in dünya genelinde cirosu 500 milyon doların üzerindeki şirketlerin üst düzey yöneticisiyle görüşerek hazırladığı Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Güven Endeksi’nin 2021 sonuçlarını açıkladı.
Kearney, pandemi nedeniyle yavaşlayan küresel doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 2016’daki tarihi zirvesine ancak 2028’de dönebileceği öngörüsünde bulundu. “Pandeminin gölgesinden çıkış bir kısa mesafe koşusu değil maraton şeklinde gerçekleşecek” denilen raporda, küresel ekonomideki toparlanmanın beklenenden yavaş sürmesi durumunda ise 2016 zirvesine dönüşün 10 yıla uzayacağı ifade edildi.
Araştırmaya katılan küresel şirket yöneticilerinin sadece yüzde 57’si, önümüzdeki 3 yıllık dönemde dünya ekonomisi için iyimser olduğunu belirtti. Bu oran, pandemiden önce yüzde 72’ydi.
Pandemi olumsuz etkilemiş olsa da küresel şirket yöneticileri doğrudan yabancı sermaye yatırımını karlılığı artırmanın temel yollarından biri olarak görmeye devam ediyor. Kearney’in sorularını yanıtlayan küresel yöneticilerin yüzde 81’i bu yönde görüş belirtti. Bu oran geçtiğimiz yıl yüzde 84’tü.
Raporda, dünya ekonomisinin 2021’de yüzde 5.6 büyüyeceği ve pandemiden önceki küresel üretim seviyesinin yılın ikinci yarısında yılın ikinci yarısında yakalanıp geçileceği de öngörüldü.
Dijital altyapının önemi artıyor
Pandemi nedeniyle dijital teknolojileri daha çok kullanılması verilerle ilgili regülasyonların önemini artırıyor. Araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 65’i, cirolarının yüzde 11-30’unu veri üzerinden elde ettiği bilgisini verdi.
Avrupa Birliği’nden Türkiye’ye kadar pek çok ülkenin geçtiğimiz yıllarda veri kullanımıyla ilgili yeni yasalar çıkardığına dikkat çekilen raporda, yeni mevzuatların yatırım maliyetini artırdığına dikkat çekildi. Küresel şirketlerin yüzde 41’i verilerin korunmasıyla ilgili yasal mevzuatı, yüzde 40’ı ise veri korumak için gerekli operasyonel maliyetleri, yatırım kararlarının temel belirleyicileri arasında saydı. Şirketlerin özellikle, iki yıl önce devreye giren Çin’in siber güvenlik yasasının sıkı kurallarından muzdarip olduğu görüldü.
Ulusal veri mevzuatlarına uyum şirketlerin yüzde 46’sında 1 milyon dolar ve üstü ek maliyete yol açıyor. Şirketlerin yüzde 41’i önümüzdeki 3 yılda veri maliyetlerinin artmasını, yüzde 37’si ise azalmasını bekliyor…
Emtia fiyatları radarda
Rapora göre 2021’de küresel şirketlerin yatırım kararlarını etkileyen bir başka etmen, emtia fiyatlarındaki yükseliş. Aşılamaya bağlı olarak küresel ekonomide hızlı canlanma beklentisi geçtiğimiz aylarda emtia fiyatlarında hızlı artış yaşanmasına yol açtı. Kearney’in araştırmasına katılan küresel şirketlerin yöneticilerinin yüzde 32’si, emtia fiyatlarındaki yükselişin bu yıl da süreceği öngörüsünde bulundu. Fiyat artışı, özellikle emtia ithalatçısı olan ülkelere dair risk algısında artışa neden oluyor.
Vergi yine zirvede
Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını en fazla etkileyen faktörlerin başında ise geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 2021’de de vergiler yer aldı. İkinci sırada geçen yıl da aynı sırada olan teknoloji ve inovasyon altyapısı bulunuyor.
Ar-Ge imkanları bu yıl dört basamak birden atlayarak yatırımcıyı en çok cezbeden unsurlar arasında üçüncülüğe yükseldi.
Kearney Türkiye Yönetici Ortağı Onur Okutur, Ar-Ge ve veriyle ilgili düzenlemelerin ağırlığındaki artışın, teknolojinin küresel ekonomiyi şekillendirmedeki rolündeki artıştan kaynaklandığını belirtti.
Okutur, “Türkiye’de TÜBİTAK öncülüğünde son yıllarda sağlanan güçlü Ar-Ge destekleri, küresel yatırımcılar nezdinde ülkemizin cazibesini artırıyor. Ar-Ge desteklerin sadeleştirilip basitleştirilmesinin yatırım ortamını daha da iyileştireceğine inanıyoruz” dedi. Okutur, veriyle ilgili kolay uygulanabilir ve düşük maliyetli regülasyonların da Türkiye’ye yönelik doğrudan yabancı yatırımcı ilgisini artıracağını vurguladı.
İşte Kearney Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Güven Endeksi’nin 2021 verilerine göre doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını en çok etkileyen faktörler:
1. Vergi oranları ve vergi ödemelerinin kolaylığı: % 16
2. Teknoloji ve inovasyon kapasitesi : % 15
3. Ar-Ge olanakları: % 13
4. Yasal süreçlerin etkinliği: % 13
5. Yasal mevzuatın öngörülebilirliği, yolsuzluk yapılmaması: % 13
6. Yatırımcı ve mülkiyet haklarının korunması: % 12
7. Devletlerin yatırımcılara sağladığı teşvikler: % 12
8. İşgücü maliyeti: % 11
9. Sermaye hareketlerinin serbestliği ve kolaylığı: % 11
10. Genel güvenlik ortamı: % 11
11. Pazar büyüklüğü: % 10
12. Dijital altyapının kalitesi: % 10
13. Ülkenin ticaret anlaşmalarına katılımı: % 9
14. İç pazarda finansal sermayenin bulunurluğu: % 8
15. İşgücünün yetenek seviyesi % 8
16. Fiziki altyapının kalitesi: % 8
17. Yurtiçi ekonomik performans: % 8
18. Hammadde ve diğer girdilerin mevcudiyeti: % 6
19. Arazi/emlak bulunurluğu: % 6