Uluslararası Pen Yazarlar Birliği’ne bağlı Pen America (Freedom To Write 2020), yayınladığı 2020 yılı Yazma Özgürlüğü raporunda dünyada en fazla aydının hapsedildiği üç ülkeden birinin Türkiye olduğunu açıkladı.
Rapora göre geçtiğimiz yılki sıralama bu yıl da değişmedi. Çin, Suudi Arabistan ve Türkiye, dünyada en fazla aydının hapiste olduğu üç ülke olarak sıralamadaki yerini 2020 yılı raporunda da korudu. Rapora göre, Türkiye’de 25 aydın, akademisyen ve yazarın hapiste olduğu bildirildi. Dünyada 273 aydın, yazar ve akademisyenin hapiste olduğu belirtilen rapora göre dünya sıralamasındaki ilk on ülke şöyle:
- Çin (81)
- Suudi Arabistan (32)
- Türkiye (25)
- İran (19)
- Belarus (18)
- Mısır (14)
- Vietnam (11)
- Hindistan (9)
- Eritre (8)
- Myanmar (8)
Raporda Türkiye ile ilgili şu ifadeler kullanıldı:
- 2020 yılında Türkiye’de tutuklu bulunan yazar sayısı bir önceki yıla göre azaldı ancak bu ülkedeki ifade özgürlüğünde herhangi bir iyileşme olmadı. 2020 yılında Türkiye’de en az 25 yazar, akademisyen ve aydın hapiste tutuluyor.
- Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve siyasi müttefikleri, Türk Tabipleri Birliği (TTB) başkanın salgın konusunda Türk hükümetinin eleştirmesinin ardından, hekim, köşe yazarı ve kuruluşun başkanı Şebnem Korur Fincancı’yı Türkiye’nin düşmanı olarak ilan etti.
- Nisan 2020’de, Türkiye parlamentosu hapiste bulananları üçte bir oranında azaltacak tahliye yasasını kabul etti ancak bu yasada devlete karşı suçlar kapsamındakiler dahil edilmedi. Bu nedenle, yaşlı yazarlar, aydınlar bile tahliye edilmedi.
- Müzik grubu Grup Yorum’un üyelerine yönelik tehditler ise hala sürüyor. Müzisyenler Emel Yeşilırmak, Tuğçe Tayyar ve Barış Yüksel 2020 yılından beri hapiste. Grubun bazı üyeleri baskılar yüzünden Türkiye’den kaçtı. Grup Yorum’dan İbrahim Gökçek, şartlı salıverilmesinden iki ay sonra tam 323 gün açlık grevinde kalmasının ardından hayatını kaybetti. Kasım 2019’da serbest bırakıldıktan sonra açlık grevini sürdüren grubun solisti Helin Bölek de yaşamını yitirdi.
- 2020 yılında Türkiye’de ifade özgürlüğünü daha da kısıtlayan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gücünü arttıran yeni yasalar yürürlüğe girdi.
- Türkiye’nin terörle mücadele yasası muhaliflere karşı kullanılan bir silaha dönüştü. Osman Kavala bu yasayla hapiste tutuldu.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesine yönelik eleştirilerini ifade eden yazarlar yargılandı.
- Yazar Murat Ağırel, Sarmal adlı kitabında kendilerine hakaret ettiğini iddia eden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iki oğlunun emriyle savcılar soruşturma başlattı. Bir süre hapiste tutulan Ağırel serbest bırakılsa da yazara baskılar sürdü.
“Türkiye için yeni bir rapor hazırlıyoruz”
PEN America İfade Özgürlüğü Direktörü Karin Deutsch Karlekar, Raporla ilgili VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, ifade özgürlüğünün Türkiye’de her geçen daha da kısıtlandığını belirtti.
Türkiye’deki aydınların ifade özgürlüklerinin tehdit altında olduğunu belirten Karlekar,” Türkiye’deki bu durum bizi endişelendiriyor. Önümüzdeki ay sadece Türkiye’deki ifade özgürlüğünün yer alacağı kapsamlı yeni bir raporu yayınlayacağız” dedi.