İsrail ile Filistinli gruplar arasında bir haftadır süren çatışmalarda can kaybı artıyor. İsrail’in 10 Mayıs’tan bu yana hava ve karadan vurmaya devam ettiği Gazze Şeridi’nde en az 190 kişi yaşamını yitirdi. İsrail’de ise Gazze’den fırlatılan binlerce roket sonucu toplam 10 sivil hayatını kaybetti.
Taraflar arasındaki can kaybında yaşanan asimetrinin birçok sebebi var. Gazze’nin nüfus yoğunluğunun fazla oluşu ve Hamas yetkililerinin halkın arasına saklandığını iddia eden İsrail’in saldırılarında sivillerin yoğun olarak yaşadığı yerleri vurması bu sebeplerden bazıları.
Öte yandan Hamas ve Filistinli gruplar İsrail’e yönelik binlerce roket saldırısı düzenliyor. İsrail Savunma Bakanlığı son bir hafta içinde Gazze’den 3 bin 100 adet roket fırlatıldığını açıkladı. İsrail semalarına “yağmur gibi yağdığı” belirtilen roketlerin görece az can kaybına yol açmasının başlıca sebebi İsrail’in gelişkin Demir Kubbe savunma sistemi olduğu görülüyor.
Demir Kubbe nedir?
Demir Kubbe her türlü hava koşulunda çalışabilen hareketli bir savunma sistemi. Sistem, yaklaşık 70 kilometre mesafeden atılan kısa menzilli roket, topçu mermisi ve hava atışını durdurarak imha ediyor.
Demir Kubbe nasıl çalışıyor?
Sistem esas olarak karşı taraftan fırlatılan roketin imhası prensibine dayanıyor. Radar, kontrol-komuta ünitesi ve füze fırlatıcı üç parçadan oluşan sistem öncelikle karşı cepheden atılan roketi tespit ediyor, gelişmiş bir yazılım ile roketin güzergahını ve düşeceği noktayı hesaplıyor ve bu bilgi doğrultusunda roketi zararsız hale getirmek üzere üzere en yakın üniteden füze fırlatıyor.
Hamas’ın İsrail hava sahasına çok sayıda roket fırlatarak Demir Kubbe sistemini etkisiz hale getirmek amacıyla taktik geliştirdiği kaydediliyor.
Demir Kubbe ne kadar etkili?
İsrailli yetkililer sistemin yüzde 70 ila 90 etkin olduğunu belirtiyor.
Sistemi geliştiren Rafael İleri Savunma Sistemleri firması ise Nisan 2021’de sistemin onuncu yılını değerledirdiği açıklamasında son 10 yılda 2 bin 500’den fazla roketin zararsız hale getirildiğini ve başarı oranının yüzde 90 olduğunu kaydetti.
Sistem ne zaman geliştirildi?
Demir Kubbe, 2006 yılında Lübnan’dan İsrail’in kuzeyindeki topraklara yönelik 4 binden fazla roket saldırısında 44 sivilin yaşamını yitirmesi üzerine hayata geçirildi. İsrail’in en büyük savunma teknolojileri firması Rafael ile İsrail Havacılık Sanayi tarafından 2007’de geliştirilen sistem ilk kez 10 yıl önce İsrail’in Berşeva kentinde operasyonel hale geldi, 7 Nisan 2011’de Gazze’den atılan roketleri ilk defa başarılı bir şekilde durdurduğu açıklandı.
Demir Kubbe sistemini harekete geçirmenin maliyeti ne kadar?
Her bir imha füzesi 95 bin dolara (yaklaşık 800 bin tl) mal oluyor. Bu nedenle Demir Kubbe yalnızca sivil yerleşim yerlerine ya da stratejik noktalara isabet etme olasılığı bulunan roketleri imha etmek için harekete geçiriliyor.
Buna karşılık Jerusalem Post gazetesine göre Gazze’den atılan kısa menzilli roketlerin ortalama 300 ile 800 dolar gibi ucuz bir maliyeti bulunuyor. Bu rakam uzun menzilli roketlerde 2 veya 3 katına çıksa da, Demir Kubbe sisteminin hareket geçmesinin getirdiği maliyetle kıyaslanamayacak kadar düşük kalıyor.
İsrail’in tamamını korumak için 13 adet sisteme ihtiyaç olduğu ifade ediliyor.
İsrail hangi ülkelere demir Kubbe sattı?
Azerbaycan: Ermenistan’ın Rusya’dan aldığı savunma sistemine karşı 2016 yılında satın aldı.
Hindistan: 2012 yılından bu yana sistemi yakınan takip eden Hindistan sistem satın almak için en son 2017’de 2 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı.
Romanya: 2018’de sistemi satın almak üzere anlaşma imzaladı.
ABD’nin Demir Kubbe’ye yatırımı var mı?
İsrail’in güvenliğinin vazgeçilmez unsurlarından biri haline gelen Demir Kubbe sistemi yüksek maliyeti nedeniyle İsrail-Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki askeri işbirliğinin önemli bir parçasını oluşturuyor. Sistemin yarısını finanse eden ABD programa 429 milyon (yaklaşık 4 buçuk milyar tl) katkı vermeyi vaadediyor.
Rafael İleri Savunma Sistemleri firması ABD’ye 2 adet Demir Kubbe bataryası teslim etiklerini belirtiyor.
2014’te yapılan bir anlaşma ile Demir Kubbe füzesinin bazı önemli parçalarının ABD’de üretileceği açıklanmıştı.
Bir anlamda balistik füze imha eden Patriot füze sistemine benzetilen Demir Kubbe’nin daha kısa menzilli roketlerin imhasında kullanılan en etkin savunma sistemlerinden biri olduğu ifade ediliyor.
İsrailli yetkililer Demir Kubbe’nin menzilinin 70 kilometreden 250 kilometreye çıkarılmasını ve aynı anda iki farklı yönden gelen roketleri imha edebilecek kapasiteye ulaştırmayı hedeflediklerini belirtiyor.