Hindistan’da Covid-19 salgını ile tetiklenen ve “kara mantar” olarak bilinen “mukormikoz” nedeniyle 219 kişi yaşamını yitirdi.
Hint medyasına göre ülkede son dönemde Covid-19’u atlatanlarda kara mantara yakalananların sayısında artış oldu. Şimdiye kadar ülkede 7 bin 250 kişide mukormikoz görüldüğünü belirten yetkililer, 219 kişinin bu hastalık nedeniyle hayatını kaybettiğini kaydetti.
Vakaların çoğu Maharaştra, Telangana, Odişa, Karnataka, Tamil Nadu, Racastan, Gucarat ve Haryana eyaletlerinde görüldü.
Doktorlar, bu hastalığın Covid-19 hastalarına uygulanan steroid destekli tedavilerin bağışıklık sistemini baskılamasından dolayı yaygınlaşmış olabileceği tezi üzerinde duruyor.
Kara mantar hastalığı nedir?
Mukormikoz ya da zigomikoz terimleriyle bilinen hastalık nadir görülen fakat tehlikeli bir mantar enfeksiyonu. Hastalığa mukor küfü adı verilen ve özellikle toprak, çürüyen bitkiler, gübre ve çürük tahtada bulunan mantar türü sebep oluyor. Mantar tohumlarına maruz kalan kişilerde oluşan hastalık mantarın dokuları yemesiyle ilerliyor. Erken teşhisin hayat kurtarıcı olduğu bu enfeksiyon türünde, tedavide yaşanan gecikmeler ölüme sebebiyet verebiliyor. Hastalık daha çok ılık ve nemli iklimlerde yaygın görülüyor.
Türleri nelerdir? Nasıl belirtiler gösterir?
İnsan vücuduna genellikle nefes ve deri yoluyla giren mantar beş farklı kara mantar hastalığı türüne yol açıyor. Enfeksyonun belirtileri mantarın vücudun neresinde büyüdüğüne göre değişiyor.
Sinüs ve beyin
Burundan vücuda girerek sinüsleri ve beyni etkileyen rinocerebral mukormikoz diyabet hastalarında ve böbrek nakli olanlarda sıklıkla görülüyor. Rinocerebral mukormikozda yüzün bir tarafında şişme, baş ağrısı, burunda ve sinüslerde tıkanıklık, ateş ve burun kemerinde ve üst damakta hızla yayılan siyah lezyonlar şeklinde beriltiler görülüyor.
Akciğer
Akciğeri etkileyen plumoner mukormikoz kanserli veya organ ya da kök hücre nakli yapılan kişilerde yaygın şekilde görülüyor. Bu tür ateş, öksürük, göğüs ağrısı ve nefes darlığı belirtileriyle kendini gösteriyor.
Sindirim sistemi
Çocuklarda yetişkinlere oranla daha yaygın görülen gastrointenstinal mukomikoz en çok antibiyotik tedavisi gören, ameliyat geçiren ve vücudun direncini düşüren ilaçlar verilen premature bebeklerde düşük kilolu yenidoğanlarda görülüyor. Karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma ve gastrointestinal kanama şekilnde belirti verebiliyor.
Deri
Deri mukormikozu ise mantarın ameliyat yarası, yanık veya kesiklerden vücuda girmesiyle ortaya çıkıyor. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişileri etkilen bu türün en göz çarpan belirtisi derinin enfeksiyon kapan bölümünün kararması. Diğer belirtiler arasında enfeksiyon kapan bölgede ağrı, sıcaklık, aşırı kızarıklık ve şişme olarak ortaya çıkıyor.
Disemine
Disemine mukormikoz ise enfeksiyonun kan dolaşımıyla vücudun diğer bölgelerini etkilemeye başladığında görülüyor. Bu türde enfeksiyon en fazla beyin, kalp, dalak ve deride etki yaratıyor. Beyinde ilerleyen enfeksiyon ruhsal durumda değişiklik ya da koma yaratabiliyor. Bu kişilerin tıbbi açıdan durumları ağır olduğundan bu belirtilerin hangisinin kara mantar hastalığından kaynaklandığını anlamanın zor olduğuna dikkat çekiliyor.
Kimler risk altında?
Çok nadir görülen bu hastalık daha çok başka sağlık sorunları bulunan veya vücut direncini zayıflatan ilaç tedavisi gören kişilerde görülüyor. Diyabet, kanser, AIDS, organ nakli, kök hücre nakli, neutropenia (akyuvar sayısında azlık), enjeksiyonla uyuşturucu kullanımı, vücutta fazla demir ya da hemokromatozis, ameliyat sonrası deri enfeksiyonları, yanıklar ve yaralar, premature veya düşük kilolu doğum enfeksiyon riskini arttırıyor.
Kara mantar hastalığı bulaşıcı mıdır?
Hayır, insandan insana ya da hayvanlar ve insanlar arasında yayılmıyor.
Tedavisi var mıdır?
Erken tanı konulduğunda daha az hasarla tedavisi mümkün. Bunun için damardan ya da ağız yoluyla alınan mantar önleyici ilaçlar kullanılıyor. Bazı durumlarda enfekte olan dokuların ameliyatla kesilerek vücuttan ayrılması gerekebiliyor. Özellikle rinocerebral türün göze yayılması durumunda gözün alınması yaygın şekilde görülüyor.
Kara mantar, tedavide gecikilmesi halinde yüzde 50 ölüm oranına sahip olması sebebiyle tehlikeli bir hastalık türü olarak biliniyor.
Covid-19 ile bağlantısı ne?
Covid-19’un akciğerlerde yolaçtığı enfeksiyonu azaltmak için kullanılan steroidler koronavirüse karşı sistemin aşırı çalışmasının önüne geçiyor. Ama bu durum aynı zamanda vücudun bağışıklık sistemini baskılıyor ve vücudu diğer hastalıklara karşı savunmasız bırakabiliyor. Özellikle kan şekerinin yükselmesi diyabet hastaların riskini arttıran bir yan etkiye yol açıyor.
Neden Hindistan’da ortaya çıktı?
Kara mantar salgınının Hindistan’da ortaya çıkmasının birçok sebebi bulunuyor.
Uzmanlar, Covid-19 tedavisi sırasında bağışıklık sistemi zayıflayan hastaların taburcu edildikten sonra başka enfeksiyon risklerine açık hale geldiğine dikkat çekiyor.
Nemli ve sıcak bir iklime sahip olan ülkedeki sağlık sistemi Covid-19 nedeniyle ağır baskı altında olması sebebiyle bu kişilerin başka bir sağlık sorunuyla yeniden hastaneye geri dönmesinin güç olduğu da bir başka gerekçe olarak belirtiliyor.