Yunanistan’dan Litvanya’ya giden Ryanair yolcu uçağını hava sahası üzerindeyken aldatmaca bir gerekçeyle zorla Minsk’e indirdi ve muhalif gazeteciyi gözaltına aldı.
Belarus yönetimi, Yunanistan’ın başkenti Atina’dan hareketle Litvanya’nın başkenti Vilnius’a giden Ryanair’e ait bir yolcu uçağını başkent Minsk’e iniş yapmaya zorladı ve uçakta bulunan muhalif gazeteci Raman Pratasevich’i tutukladı.
SAHTE BOMBA İHBARI İLE MİNSK’E İNDİRİLDİ
FR4978 sefer sayılı uçak Atina’dan Vilnius’a gidiyordu. Uçak, Litvanya sınırına varmadan rotasını doğuya Minsk’e çevirdi. Yunanistan ve Litvanya uçakta 171 yolcu bulunduğunu duyurdu.
Uçağa yapılan sahte bomba ihbarının ardından Ryanair uçağına havada Belarus hava kuvvetlerine ait bir MiG-29 savaş uçağı eşlik etmeye başladı ve uçak başkent Minsk’e indirildi. Uçakta bulunan muhalif gazeteci, Nexta grubunun eski editörü Roman Protasevich, uçak yeniden havalanmadan önce gözaltına alındı ve hemen sonra polis tarafından uçaktan alındı.
Uçakta bulunan diğer yolcular, genç gazetecinin tutuklanmadan önce korktuğunu ve titremeye başladığını ve ülkesinde kendisi aleyhinde idam cezası bulunduğunu söylediğini aktardı.
Ryanair’e ait uçak Litvanya’nın başkenti Vilnius’a planlanan varış saatinden yaklaşık yedi saat sonra, yerel saatle 21.25’te vardı.
Belarusian authorities scrambled a fighter jet and flagged what turned out to be a false bomb alert to force a Ryanair plane to land, then detained an opposition-minded journalist who was on board, drawing criticism from across Europe https://t.co/W02ZXnQi7r pic.twitter.com/YpfBkzdF9U
— Reuters (@Reuters) May 23, 2021
UÇAĞIN ROTASI NASIL DEĞİŞTİRİLDİ?
Ryanair yazılı açıklamasında ‘mürettebatın Belarus (Hava Trafik Kontrol) tarafından olası bir güvenlik tehdidi nedeniyle uyarıldığını ve en yakın havaalanı Minsk’e zorunlu iniş yapma talimatı verildiğini’ söyledi.
Flightradar24 adlı uçuş takip internet sitesinin rota seyrine göre ise uçak rotayı değiştirdiği sırada Minsk’e değil Vilnius’a daha yakın bir konumdaydı.
Ryanair, Minsk’te yapılan kontrollerde ‘ters bir durum tespit edilmediğini’ belirtti ve uçağa yerel saatle 20.50’de Minsk’ten havalanması için onay verildiğini ifade etti.
Şirket, “Ryanair ilgili ulusal ve Avrupalı güvenlik kurumlarını bilgilendirdi, Ryanair’in kontrolü dışında gerçekleşen gecikmeden dolayı bütün yolculardan özür dileriz” dedi. Ryanair açıklamasında muhalif gazeteci Protasevich’ten bahsetmedi.
BATIDAN SERT TEPKİ: DEVLET TERÖRÜ
Avrupa Birliği (AB) liderleri, Nato ve ABD, muhalif gazeteci Roman Protasevich’in gözaltına alınmasına sert tepki gösterdi.
AB liderlerinin Belarus’a olayla ilgili nasıl bir karşılık verileceğini bugün görüşmesi bekleniyor. AB’nin üst düzey bir yetkilisi olayı ‘kaçırma’ olarak nitelendirdi, ABD Dışişleri Bakanlığı da “şok edici bir eylem” dedi.
Bazı Avrupa Birliği üyesi ülkeler olayı ‘devlet terörü’ olarak nitelendirdi.
İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, “tuhaf eylemlerin ciddi sonuçları olabileceği” uyarısında bulundu.
Litvanya Devlet Başkanı Gitanas Nauseda, AB’ye çağrıda bulunup “Belarus’a yeni yaptırımlar uygulansın” dedi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen “zalimce ve yasa dışı bir hareket … sonuçları olacak” dedi.
Ryanair’in merkezinin bulunduğu İrlanda’nin Başbakanı Micheal Martin, olayla ilgili “kesinlikle kabul edilemez” açıklaması yaptı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken “şok edici bir eylem” sözleriyle kınadı ve Joe Biden hükümetinin atılacak adımları ‘ortaklarıyla işbirliği halinde yürüttüğünü’ ifade etti.
Lukashenka and his regime today showed again its contempt for international community and its citizens. Faking a bomb threat and sending MiG-29s to force @RyanAir to Minsk in order to arrest a @Nexta journalist on politically motivated charges is dangerous and abhorrent.
— Julie Fisher (@USAmbBelarus) May 23, 2021
ABD’nin Belarus Büyükelçisi Julie Fisher da, Twitter hesabından paylaştığı mesajda ‘Lukaşenko’nun sahte bomba ihbarı ile bir gazetecinin gözaltına alınması için savaş uçağı göndermesinin tehlikeli ve tiksindirici’ olduğunu söyledi.
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, AB liderlerinin Pazartesi günü zirvede “bu olağandışı olayı görüşeceklerini ve bunun sonuçları olacağını” ifade etti.
Nato Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de olayı “ciddi ve tehlikeli” olarak değerlendirdi. Uluslararası soruşturma talep etti.
Letonya ve Litvanya, Belarus hava sahasının ‘tehlikeli’ ilan edilmesi çağrısında bulundu, Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics ise hava sahasının bütün uluslararası uçuşlara kapatılması gerektiğini söyledi.
BM Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), “kaygı verici” olarak nitelediği zorunlu inişin “Chicago Sözleşmesi’ne aykırı olabileceği” yorumunu yaptı. Chicago Sözleşmesi, hava sahalarının ve uçakların güvenliğini belirleyen kuralları oluşturuyor.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, “Bir sivil yolcu uçağını kaçırmak benzeri görülmemiş bir devlet terörüdür, cezasız kalmamalıdır” dedi.
Protasevich’in serbest bırakılması çağrısında bulunan siyasetçiler arasında, geçen sene düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerinde Alexander Lukaşenko’ya sandıktan yenik düşen Belarus muhalefet lideri Svetlana Tikhanovskaya da var. Tikhanovskaya, seçimlere hile karıştırıldığını iddia ediyordu.
Geçen yıl Ağustos’ta yeniden devlet başkanı seçilen 66 yaşındaki Lukaşenko, 1994’ten bu yana iktidar koltuğunda. Lukaşenko, seçimlerden sonra muhaliflere karşı baskıları artırdı. Birçok muhalif gözaltına alındı, Tikhanovskaya dahil birçokları da ülkeyi terk etti.
The regime forced the landing @Ryanair plane in Minsk to arrest journalist and activist Raman Pratasevich. He faces the death penalty in Belarus. We demand immediate release of Raman, @ICAO investigation, and sanctions against Belarus. pic.twitter.com/ondPBd0kU9
— Sviatlana Tsikhanouskaya (@Tsihanouskaya) May 23, 2021
Belaruslu muhalif lider Svetlana Tsikhanouskaya, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, BM Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nü (ICAO) acil göreve çağırarak, “Rejim, gazeteci ve aktivist Raman Pratasevich’i tutuklamak için Ryanair uçağını Minsk’e inmeye zorladı. Kendisi Belarus’ta ölüm cezasıyla karşı karşıya. Raman’ın derhal serbest bırakılmasını, ICAO’nun soruşturma yürütmesini ve Belarus’a yaptırım uygulanmasını talep ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
RAMAN PRATASEVİCH
Belaruslu muhalif gazeteci Raman Pratasevich
Sürgündeki muhalif lider Tsikhanouskaya’nın, Belarus’ta ‘ölüm cezasıyla karşı karşıya olduğunu’ dile getirdiği Protaseviç’in ‘gazeteci, fotoğrafçı, blog yazarı ve aktivist’ olduğu belirtiliyor.
Protaseviç, geçen yılki tartışmalı devlet başkanlığı seçimlerinin ardından Lukaşenko karşıtı protestoların düzenlenmesine katkı sağlayan muhalif yayın organı Nexta’da editör olarak görev yaptı. Minsk yönetimi Nexta’yı ‘aşırılıkçı’ olarak kabul ediyor.
Belarus hükümeti, Protasevich’i geçen yıl ‘terörist faaliyetlere karışan kişiler’ listesine eklemişti.
Ayrıca 27 yaşındaki Protaseviç, ‘hükümete karşı nefreti kışkırtmak’ da dahil olmak üzere birçok başka cezai suçlamayla karşı karşıya.