Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) eski Maliye Bakanı Berat Albayrak’a ait belgeleri haber yaptığı için yargılanan Diken haber sitesinden gazeteci Tunca Öğreten ve Birgün gazetesinden Mahir Kanaat’ın yargılanmasının basın ve ifade özgürlüğüne aykırı olduğuna karar verdi. AİHM ayrıca, Amed Spor’lu futbolcu Deniz Naki, Galatasaray Kulübü eski Başkan yardımcısı Sedat Doğan ve hakem İbrahim Tokmak’ın “adil yargılanma haklarının ve ifade özgürlüklerinin ihlal edildiğine” karar verdi.
AİHM’in RedHack kararında, gazeteciler Mahir Kanaat ve Tunca Öğreten’in, “Aralık 2016’dan Aralık 2017’ye kadar tutuklandığı, dönemin Enerji Bakanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın Wikileaks üzerinden yayınlanan e-postalarının bir bölümünü haberleştirmesi nedeniyle, terör örgütlerine üye olmakla suçlandıkları” belirtildi.
Öğreten ve Kanaat’in tutuklanmaları sırasında iddia edildiği gibi terör örgütleriyle bir bağlantısı olduğuna dair somut deliller bulunmadığını vurgulayan AİHM, iki gazetecinin tutuklanmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özgürlük ve güvenlik haklarını düzenleyen 5/1 maddesini, soruşturma dosyasına erişilmesinin engellenmesini düzenleyen 5/4 ve ifade özgürlüğünü düzenleyen 10’uncu maddesine aykırı olduğuna karar verdi.
Mahkeme, Tunca Öğreten’e 14 bin Euro manevi, 5 bin 700 Euro maddi olmak üzere toplam 19 bin 700 Euro; Mahir Kanaat’e ise 14 bin Euro manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı. AİHM, her iki başvuranın mahkeme masraflarının karşılanması için de 2 bin 500’er Euro ödenmesi talimatı verdi.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5’inci maddesinin ihlali karar metninde, “Mahkeme, başvuranların özgürlük ve güvenlik haklarının ihlal edildiği, başvuranlar aleyhine iddia edilen olayların Sözleşme kapsamındaki haklarının, özellikle de özgürlüklerinin kullanılmasıyla bağlantılı olduğuna karar vermiştir. Tutuklulukları, bir suç işlediklerinden şüphelenmek için makul gerekçelere dayanmamaktadır. Buna ek olarak, yerel makamlar tarafından ileri sürülen yasal hükümlerin yorumlanması ve uygulanması, başvuranların maruz kaldığı özgürlükten mahrum bırakmayı düzensiz ve keyfi kılacak kadar mantıksızdır. Mahkemeye göre, söz konusu e-postaların indirilmesinin ve bunlarla ilgili bir makale yayımlanmasının basın özgürlüğüyle korunduğu konusunda hiç şüphe yoktur” ifadeleriyle yer aldı.
Mevcut davada, sanık ve avukatların dosyaya erişimden, gazetecilerin de mesleki özgürlüklerinden yoksun bırakıldıkları vurgulandı. Bu nedenle gazetecilerin tutuklanmalarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10’uncu maddesine de aykırı olduğu belirtildi. Mahkeme eleştirel seslerin yargılama öncesi tutuklanmasının, bu davada olduğu gibi, özgürlükten yoksun bırakmaya yol açan bir tedbir olduğuna vurgu yaparak, karar gerekçesini “Bu uygulama hem tutulan kişi, hem de bir bütün olarak toplum için çok sayıda olumsuz etki yaratmışltır. Sivil toplumu sindirerek ve muhalif sesleri susturarak, kaçınılmaz olarak ifade özgürlüğü üzerinde caydırıcı bir etki yaratılmıştır” ifadeleri ile açıkladı.
Türkiye’yi sarsan 17-25 Aralık skandalları sırasında gözaltına alınan Öğreten ve Kanaat, Ocak 2017’de tutuklanmış, 1 yıla yakın tutuklu kaldıktan sonra, Aralık 2017’de şartlı tahliye edilmişti.
Deniz Naki ve Sedat Doğan kararları
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ayrıca, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından cezalandırıldıktan sonra, AİHM’e başvuran futbol dünyasından üç isme ilişkin kararlarını da açıkaldı. Amedspor eski futbolcusu Deniz Naki, Galatasaray’ın eski Yönetim Kurulu üyesi Sedat Doğan ve hakem İbrahim Tokmak’ın ifade özgürlüğü ile adil yargılanma haklarının ihlal edildiği yönünde karar verdi.
Mahkeme, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Tahkim Kurulu tarafından 2013 yılında “sportmenliğe aykırı ifadeleri” nedeniyle 60 gün hak mahrumiyeti, 22 bin lira da para cezasına çarptırılan Sedat Doğan kararını haksız buldu.
Spor dünyasından gelen 3 ayrı dosya hakkında ortak açıklam yapan AİHM, “Mahkeme, Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu’nda yapısal eksiklikler ve Kurul üyelerini dış baskılara karşı koruyacak yeterli güvencelerin bulunmadığını tespit etti. Mahkeme, Tahkim Kurulu’nun bağımsızlık ve tarafsızlıktan yoksun olduğu sonucuna vardı ve üç davanın her birinde Sözleşme’nin 6 /1 maddesinin ihlal edildiğini tespit etti” dedi.
AİHM, “Bu davaların her birinde, ulusal makamlar tarafından verilen gerekçelerin ilgili ve yeterli olmadığını ve bu tedbirlerin demokratik bir toplumda gerekli olmadığını düşünmektedir. Bu nedenle, üç davanın her birinde ve aynı nedenlerle, Sözleşme’nin 10. maddesi ihlal edilmiştir” dedi.
AİHM, “kazandığı maçın gollerini ülkede yaşanan olaylarda yaralananlara adadığı” gerkçesiyle terör örgütü propagandası yapmakla suçlanan Amedspor’un eski oyuncusu Deniz Naki’ye verilen 12 maçlık ceza ile Amed Spor’a verilen 19 bin 500 TL’lik para cezasında Türkiye’yi haksız buldu. Mahkeme, Türkiye’nin Deniz Naki ve AmedSpor Kulübü’ne toplam 8 bin Euro tazminat ödemesini kararlaştırdı.
Nelson Mandela tişörtleri
Galatasaraylı futbolcular Didier Drogba ve Emmanuel Eboue’nin, Elazığspor ile Aralık 2013’te oynanan Süper Lig maçında, 5 Aralık’ta haytını kaybeden “Nelson Mandela’yı” anan tişörtlerle maça çıkması üzerine, TFF iki oyuncunun siyasi mesaj verdiğini iddia ederek iki oyuncuyu disiplin kuruluna sevketmişti. Bu karar üzerine Galatasaray Yönetim Kurulu eski Başkanı Sedat Doğan, “Irkçılığa karşı savaşmış bir insana saygısını gösterenlere ceza vermek, ırkçılığa ortak olmak gibidir” açıklaması yapmıştı. AİHM, Sedat Doğan’ın bu sözlerinin ifade özgürlüğü kapsamında olduğuna karar vererek, Doğan ve Tokmak’a 7 bin 800 Euro manevi tazminat, Tokmak’a 2 bin Euro da maddi tazminat ödenmesine karar verdi.