Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), testosteronu yüksek olduğu gerekçesiyle yarışmalara girmesi engellenen olimpiyat ve dünya şampiyonu Güney Afrikalı kadın atlet Caster Semenya’nın açtığı davayla ilgili İsviçre’den savunma istedi.
AİHM, 18 Şubat’ta şikayet başvurusunda bulunan Caster Semenya’nın açtığı davaya, iç tüzüğün 41’inci maddesi uyarınca öncelik verdi.
Testosteron seviyesini düşürmeden yarışlara girmesine yasak getirilen Caster Semenya, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin kötü muamelenin yasaklanması, özel ve aile yaşamına saygı, ayırımcılığın yasaklanması, adil savunma ve etkili başvuru hakkıyla ilgili maddelerinin İsviçre tarafından ihlal edildiği şikayetinde bulundu.
İsviçre Federal Mahkemesinin kararı
İsviçre Federal Mahkemesi, geçen yıl eylül ayında kadın sporcularda testosteron hormonu sınırlamasına yönelik kural değişikliğine Güney Afrikalı kadın atlet Caster Semenya’nın yaptığı itirazı reddetmişti.
Mahkemeden yapılan açıklamada, kadın sporcuların 400 ile 1600 metre arası yarışlara ancak hormon seviyesini düşüren ilaçlar kullanması halinde izin veren kural değişikliğine Semenya’nın yaptığı itirazın reddedildiği belirtilerek, “Spor müsabakalarında adaletin sağlanması, en önemli prensip ve meşru haktır. Yarışma ruhunun en önemli dayanağıdır.” ifadeleri kullanılmıştı.
Mahkemenin kararını değerlendiren Semenya ise “Büyük hayal kırıklığı yaşıyorum. Dünya Atletizm Birliğinin (World Athletics) beni zorla ilaç kullanmaya teşvik etmesini ve kendim olmayı engelleme çabasını kabul etmiyorum. İnsan hakları ve kadın atletlerin doğdukları özellikleriyle özgürce tekrar yarışabilmesi için mücadelemi pist içi ve dışında sürdüreceğim.” ifadelerini kullanmıştı.
Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF), 2018 yılında yaptığı kural değişikliği ile testosteron hormonu yüksek kadın sporculara 400 ile 1600 metre arası yarışlara ancak hormon seviyesini düşüren ilaçlar kullanması halinde izin verileceğini duyurmuştu.
Kadın atletin yarışamaması cinsel ayrımcılığa yol açar mı?
Cinsel ayrımcılığa yol açtığı gerekçesiyle uzun süre tartışılan bu kural değişikliğinin ardından, testosteron hormonu yüksek sporcular arasında yer alan ve ilaç kullanmayı reddeden Semenya’nın Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesine (CAS) itirazı kabul edilmemişti. Güney Afrikalı atletin İsviçre Federal Mahkemesine yaptığı itirazsa, başta kabul edilerek söz konusu kural değişikliği askıya alınmasına rağmen Dünya Atletizm Birliğinin itirazının ardından kural değişikliği geçen yıl tekrar yürürlüğe konmuştu. 29 yaşındaki Semenya ise insan hakları ihlali nedeniyle bu kuralın kaldırılması için bir kez daha itiraz etmişti.
Kural değişikliği nedeniyle geçen yıl Katar’da düzenlenen Dünya Atletizm Şampiyonasına katılamayan Semenya, 800 metre kategorisinde iki olimpiyat (2012 Londra, 2016 Rio) ve üç dünya (2009 Berlin, 2011 Daegu, 2017 Londra) şampiyonluğu elde etmişti.