Moldova, ülkenin dilinin komşu Romanya’nın resmi dili olan Romence olarak anılması istenmiyor. Cuma günü Romanya devleti tarafından fonlanan Romanya Akademisi bir bildiri yayınlayarak Moldovaca’nın Romence’nin bir dialekti olduğunun açıklaması Moldovalıları kızdırdı. Moldova ülkenin diline Romence denmesini istemiyor.
Romanya Akademisi, Moldovaca’ya sadece Romence denmesi gerektiğini savunarak, “Avusturyalıların konuştukları dile Almanca dendiğini veya Belçikalı Valonların Fransızca konuştuğunu ve bu dile farklı isim vermediklerini” meseleye örnek olarak sundu. Yayınlanan bildiride şu ifadeler kullanıldı:
“Moldova diline Romence’den ayrı bir dil muamelesi yapmak kültürel ve kimliksel gerçekleri çarpıtmaktır. Uluslararası toplumun kabul etmeyeceği ideolojik bir manipülasyondur.”
Komşuların ilişkisi zor bir dönemden geçiyor
Akademinin açıklaması Moldova’nın yeni Devlet Başkanı Igor Dodon’un Strazburg’daki Avrupa Konseyi’nde Moldovaca hakkında söylediği sözler üzerine geldi. Her iki ülkedeki yeni hükümetlerin politikaları nedeniyle komşuluk ilişkileri tatsız bir dönemden geçiyor.
2016 yılında göreve gelen ve Rusya ile yakın ilişkileri olan Putin yanlısı Dodon, Romanya’nın 2019’da koltuğa oturan ve Brüksel ile Bükreş ilişkilerini geliştirmek isteyen yeni lideri Ludovic Orban’ı hedef alan açıklamalar yapmıştı.
Romanya ve Moldova’nın hikayesi
Bu iki ülke, ilk olarak Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda 1918 sonrası birleştiler. Daha sonra 1940’ta Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından ilhak edildiler. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ise SSCB’nin bir parçası haline geldiler ve ancak SSCB dağıldıktan sonra 1991’de bağımsızlıklarını ilan edebildiler.
O günden bu yana Moldova, bugün Avrupa Birliği üyesi olan Romanya ile Rusya arasında bir mücadele alanı haline geldi. Moldova’nın kendi içinde bağımsızlığını ilan eden ayrılıkçı bölgesi Transdinyester, neredeyse tamamen Rusya tarafından fonlanmakta.
Rusya’nın bölgedeki uydusu olarak işlev gören Transdinyester kendi siyasi yapısı, meclisi, ordusu, polisi ve posta sistemi olan ancak Birleşmiş Milletler üyesi hiçbir devlet tarafından tanınmayan de facto bir oluşum. Burada Rusya’nın askeri istasyonları ve yüzlerce askeri bulunuyor.
Çoğunluğun ilk dili Rusça
Bugün Moldovalıların çoğu Rusçayı ilk dil olarak konuşuyor ve kendilerini Rusya’ya Romanya’dan daha yakın hissediyor. Ne var ki, Moldova anayasasında resmi anadil ‘Moldovaca’ olarak geçiyor.
2013 yılında Moldova Anayasa Mahkemesi Romence ile Modovaca dillerinin birbirinin aynı olduğu yönünde karar almıştı. Son yıllarda yapılan anketler Moldovalıların Romanya ile yeniden birleşmeye sıcak bakmadığını da gösteriyor.