Uluslararası Af Örgütü, İran’daki protestolar sonrasındaki baskı ortamında gözaltında yaygın işkence uygulandığını açıkladı.
Af Örgütü’nün yeni raporuna göre, İran’da protestoların ardından oluşturulan baskı ortamında, gözaltındaki protestoculara kaba dayak, kırbaçlama, elektrik verme, zor pozisyonlarda durmaya zorlama, sahte infazlar, su altında tutarak nefessiz bırakma, cinsel şiddet, zorla kimyasal madde verme ve sağlık hizmetlerinden yoksun bırakma gibi çeşitli yöntemlerle yaygın işkence uygulandı.
“İnsanlık Ayaklar Altında: İran’da Kasım 2019 protestolarından bu yana gerçekleştirilen toplu gözaltılar, kaybetmeler ve işkence” başlıklı rapor, şiddetle gözaltına alınan, zorla kaybedilen veya hücre hapsinde tutulan, soruşturmalar sırasında avukatlara erişimi sistematik olarak engellenen ve ‘suçlarını itiraf etmeleri’ için defalarca işkenceye maruz bırakılan onlarca protestocunun, protestoları izleyen kişilerin ve diğer kişilerin tanıklıklarına yer veriyor.
“Mağdurlar arasında 10 yaşındaki çocuklar var”
Bu kişilerin, gözaltına alınan 7 bin kadın, erkek ve çocuk arasında yer aldığını ifade eden Af Örgütü’nün raporundan öne çıkanlar şöyle:
“Mağdurlar arasında 10 yaşındaki çocuklar, silahla yaralandıktan sonra tedavi olmak üzere hastaneye giden ve hastanede gözaltına alınan yaralı protestocular ve izleyenler, azınlık hakları aktivistleri de dahil insan hakları savunucuları, gazeteciler ve protestolarda öldürülenleri anma törenlerine katılan kişiler var.
“Protestolardan bu yana yüzlerce kişi, hiçbir şekilde adil olmayan yargılamalar sonucunda hapis ve kırbaç cezasına, bazı kişiler ise ölüm cezasına mahkum edildi. Kapalı kapılar ardında taraflı hakimlerin başkanlık ettiği yargılamalar çoğunlukla bir saatten daha kısa sürdü ve sistematik olarak işkence altında elde edilen ‘itirafları’ esas aldı.”
“Gözaltına alınanlara zulmü daha az görünürdü”
Uluslararası Af Örgütü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesel Direktör Yardımcısı Diana Eltahawy konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Kitlesel protestoları takip eden günlerde İran güvenlik güçlerinin silahsız protestocuları ve izleyenleri kasten öldürdüğünü ve yaraladığını gösteren videolar tüm dünyayı şoke etti. Ancak İran yetkililerinin kamuoyunun gözünden uzakta gözaltına alınan kişilere ve ailelerine yönelik zulmü daha az görünür oldu.
“İran savcıları gözaltında tutulan kişilere yönelik zorla kaybetme, işkence ve diğer türde kötü muamele iddialarını ve işlenen diğer suçları soruşturmak yerine, yalnızca ifade özgürlüğü, örgütlenme ve barışçıl toplanma haklarını kullanan yüzlerce kişiye ulusal güvenlikle ilgili suçlamalar yönelterek planlı baskılarda suç ortağı oldu.
“Hakimler ise işkence altında alınan ‘itiraflara’ dayanarak mahkumiyet kararları çıkardı. Tekrar tekrar işlenen ve tamamen cezasız kalan bu suç ve ihlallerin yanı sıra, söz konusu ‘itiraflar,’ kişilerin onayı olmaksızın devletin propaganda videolarında yayınlandı ve kıdemli yetkililer, istihbarat ve güvenlik güçlerini şiddetli baskılardaki rollerinden ötürü takdir eden açıklamalar yaptı.”
BM’ye çağrı
Uluslararası Af Örgütü’nün tespit ettiği ondan fazla kişi, hapis cezalarının yanı sıra kırbaç cezalarına da mahkum edildi ve en az ikisinin kırbaç cezası uygulandı.
Uluslararası Af Örgütü, zorla kaybetme vakalarının sürdüğünü ve yetkililerin bu kişilerin akıbeti ve nerede tutulduğunu ailelerden gizlemeye devam ettiğini paylaştı.
Uluslararası Af Örgütü, BM İnsan Hakları Konseyi üyesi ülkelere ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’ne, İran’daki ağır insan hakları ihlallerine yönelik uzun süreli ve sistematik cezasızlığı ele alma çağrısında bulundu. (AS)